EYT’de ‘kademeli prim’ tartışması

Mithat Yurdakul / Ayşegül Kahvecioğlu / Ankara - Milyonlarca kişinin beklediği emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) kanun teklifine göre, EYT’liler kademeli prim günleriyle emekli olabilecek.

Prim şartının, EYT’lilerin beklediği gibi 5 bin günlük sabit rakam yerine, 5 bin ila 5 bin 975 gün arasında kademeli olarak belirlenmesinin 1 milyon kişiyi etkileyebileceği, bu kişilerin 2 yıl 7 ay ila 3 yıl gecikmeli olarak emekli olabileceği belirtiliyor. EYT’lilerin emeklilikte esas alınacak prim gün sayılarında işe giriş tarihleri etkili olacak. Pek çoğu emeklilik için borçlanan EYT’liler, kademeli prim sisteminden vazgeçilerek herkes için 5 bin prim gününün geçerli olmasını istiyor.

Cumhur İttifakı ortağı partilerin milletvekillerinin imzasıyla TBMM’ye sunulan teklifle, 9 Eylül 1999 öncesi sigortalı olanlar için emeklilik yaşı şartı kaldırılırken, hizmet süresi kadınlarda 20 erkeklerde 25 yıl olarak öngörülüyor. Teklifteki prim günü şartı ise tartışma yarattı. EYT’liler için prim gününde kademeli sistem getiren teklife göre, SSK’lı EYT’liler 5 bin -5 bin 975 gün arasında değişen prim günleriyle emekli olabilecek.

KADEMELENDİRME NASIL?

Buna göre, hizmet süresi şartını tamamlayanlardan, ilk sigortalılık girişi Kasım 1980’e kadar olan erkekler 5 bin prim günüyle emekli olurken, kadınlar da Mayıs 1985 öncesi için aynı primle emekli olabilecek. Bu iki noktadan sonra ise prim sayıları artacak.

İşe giriş tarihine göre prim gün şartları 5 bin 75, 5 bin 300, 5 bin 525, gibi rakamlara çıkacak. Son olarak, Kasım 1998 ile EYT’yi doğuran 8 Eylül 1999 tarihli yasa arasında işe girişi olan erkekler için 5 bin 975, Mayıs 1999 ile Eylül 1999 arası işe giren kadınlarda prim şartı 5 bin 975’e ulaşacak. Bağ-Kur ve Emekli Sandığı kapsamındaki kadınlar 7 bin 200, erkekler ise 9 bin prim günüyle yasadan yararlanabilecek.

‘1999 HAKLARI DEĞİL, 2002 ESAS ALINIYOR’

EYT Federasyonu Başkanı Gönül Boran Özüpak, Milliyet’e yaptığı açıklamada, teklifteki kademeli prim şartının, EYT’lilerin emekli olmasını zorlaştıracağını ifade ederek, “5 bin prim gününü tamamlayanlar prim borçlanması yaptı. Borçlarının 2. taksiti geldi. Bunu ödemek için arabalarını satan, yeniden işe giren oldu. EYT’de 1999 öncesi haklara dokunulmaması önceliğimizdi. Ama düzenlemenin detaylarının açıklanmaması bizi hep tedirgin etti. 2002’de emeklilik için kademeli prim şartı getirilmişti. Burada 1999 yılındaki haklar değil, 2002 yılındaki düzenleme esas alınıyor” diye konuştu.

Teklife göre 1999 ve öncesi için sadece emeklilikte yaş şartının iptal edildiğini vurgulayan Özüpak, “1 milyon kişi gibi bir rakamın etkileneceğini düşünüyoruz. EYT’lilerin, emeklilik için 5 bin 975 prim şartı istenen noktada, 2 yıl 7 ay, 3 yıl gibi bir süre daha çalışması gerekecek. Gördüğümüz kadarıyla bunlara ekstra bir borçlanma imkânı da getirilmiyor. Yaş yüzünden iş bulmak da zor. Doğum borçlanması yapan bazı kadınlar, primleri tamamlayabilmek için yalvar yakar işe girmişlerdi. Bu maddenin geri çekilmesi için var gücümüzle mücadele edeceğiz” dedi.

EYT’LİLER 5 BİN GÜN BEKLİYORDU

TBMM’ye sunulan yasa teklifi metninin netleşmesinin ardından, hesaplarını 5 bin prim gününe göre yapan ve eksik primleri için borçlanma yoluna giden pek çok EYT’li, emeklilik şartlarını karşılayamama tehlikesiyle karşı karşıya kaldı.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin’in daha önce yaptığı açıklamada, “EYT’de 1999 öncesi ve 5000 prim gün şartını değiştirmiyoruz” dediğine dikkat çeken EYT’liler, teklifin mevcut haliyle kaç prim gününe ihtiyaç duyduklarını bilmediklerini dile getirerek, teklifin TBMM sürecinde değişiklik yapılması gerektiğini ifade ediyorlar.

2.2 MİLYON KİŞİ HEMEN EMEKLİ OLABİLECEK

Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) düzenlemesi, yarın Plan ve Bütçe Komisyonu’nda görüşülecek. AK Partili komisyon üyelerine yapılan bilgilendirmede, EYT’den hemen emekli olabilecek 1.7 milyon işçi, 89 bin esnaf ve 496 bin memur olmak üzere 2.2 milyon kişinin yer aldığı; 3.5 milyon işçi, 619 bin bağımsız çalışan ve 669 bin devlet memuru olmak üzere emeklilik yaşı için bekleyen ve ilerleyen yıllarda bekleyecek kişi sayısının ise 4.8 milyon olduğu belirtildi. Bilgilendirmede şu başlıklar da yer aldı:

- 9 Eylül 1999 sonrası sigortalılığı başlamalarına rağmen sigortalılık başlangıç tarihini geriye götürmeye imkân tanıyan ilgili mevzuat hükümlerine göre yapılan borçlanmalar ile sigortalılık başlangıç tarihi 8 Eylül 1999 (dahil) öncesi olacak şekilde geriye götürülenler de düzenlemeden yararlanacak.

- Uzun vadeli sigorta kolları kapsamına giren sigortalıları istihdam eden özel sektör işverenlerine 1 Ekim 2008’den itibaren malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası işveren hissesinden 5 puanlık indirim uygulanacak. İşverenler, mevcut uygulamada sosyal güvenlik destek primine tabi çalışanları için bu indirimden yararlanamayacak. 8 Eylül 1999 (dahil) öncesi sigortalı sayılanlardan düzenlemenin yürürlük tarihinden sonra ilk defa emekli ve yaşlılık aylığı bağlanması için talepte bulunarak aylık bağlananlar ise aynı işyerinde SGDP’ye tabi çalışmaya devam ederse bu sigortalılardan dolayı SGDP indiriminden faydalanacak.

MUHALEFET BİLGİLENDİRİLECEK

Düzenlemenin bugün muhalefet vekillerine bilgilendirmesinin yapılması; ardından yarın Plan ve Bütçe Komisyonu’nda görüşülmesi planlanıyor.