Çiftçiden ‘akıllı’ ortaklık

DUYGU ERDOĞAN - Tarımsal üretimde girdiler tarafında önemli maliyet kalemlerinden olan ekipmanlar konusunda çiftçiler son dönemde ortak kullanım modellerini daha çok benimsemeye başladı. Kooperatifler ya da ziraat odaları kapsamında sunulan ortak tarımsal ekipmanlar; tarla işleme, ekme biçme gibi alanlarda kullanılıyor. Çiftçiler bir taraftan ekipman maliyet yükünü hafifletirken, diğer taraftan ise akıllı teknolojik aletleri tarlaya indirmiş oluyor. Bu açıdan son teknoloji ürünlerin çiftçiye ortak kullanım anlayışıyla sunulmasını hedefleyen özel teşebbüslerin kurulmasına yönelik öneriler de var.

Türkiye’de tarımda ortalama işletme büyüklüğü 58 dekar olarak biliniyor. Her işletmenin kendine ait ekipman, alet alması çiftçiler için maliyet yükü oluşturduğu gibi, bu aletlerin yenilenme aralığı da uzuyor. Çiftçiler daha teknolojik ve büyük ölçekli ekipmanlara erişemedikleri için eski aletleri kullanmaya devam ediyor. Yılın belli bir kısmında genellikle birkaç hafta kullanılan ekipmanlar, diğer sezona kadar atıl bekliyor. Adana Çiftçiler Birliği Başkanı Mutlu Doğru, “Tarım alanları eski aletlerin çöplüğü olmamalı. Özel teşebbüs olarak tarımsal müteahhitlik firmaları kurulmalı. Bunlar her çiftçinin ihtiyacı olan akıllı teknolojileri barındırır ve her bölgeye taşır. Devlet de kuruluşunda vergi desteği ve uygun finansman ile teşvik edebilir” dedi.

Biçerdöver örneği

Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makineleri ve Teknolojileri Mühendisliği Bölümü Bölüm Başkanı Murad Çanakcı, ortak makine kullanımının komşu yardımlaşması, ortak kiralama, bireysel ve grup mülkiyetli gibi pek çok modeli olduğunu anlatırken, bunun her bölgeye en uygun şekliyle özendirilebileceğini söyledi. Bu konuda en önemli örneği ‘biçerdöver’ olarak gösteren Çanakcı, “Biçerdöver müteahhitliği dünyaya da örnek olmuştur. Çiftçiler bu ekipmanı ihtiyacı olduğu süre için kiralar. Biçerdöverler de bu sürede tarım alanlarını dolaşır, kullanım ömrü dolar ve daha üst modeli alınır. Tarımda zaten istediğimiz tam olarak bu. Çiftçi sadece on gün kullanacağı bir aleti alıp hem maddi yüke girmesin, hem de çok daha teknolojik modeli çıkarken eski makineyi kullanmak durumunda kalmasın. Bu uygulamalar özendirilirken, önceden hazırlık yaparak mevzuatlar da hazırlanmalı” diye konuştu.

Fiyatlarda sac etkisi var

Türk Tarım Alet ve Makineleri İmalatçıları Birliği (TARMAKBİR) Başkanı Şenol Önal, tarım ekipmanları fiyat artışının temel etkeninin pandemi döneminde dünyada yükselen sac (yassı demir çelik) fiyatları olduğunu anlatırken, şu bilgileri verdi:

“Ekipmanlar, yani traktör arkasına bağlanan aletler/araçların ana girdisi sac yani yassı demir çeliktir. 2020 Nisan’da 550 dolar olan bu ürünün tonu Mayıs 2021’de ise 1250 dolar oldu. Şu anda bir düşüşe geçti ancak Eylül 2020 ile Eylül 2021 arasında 2 kat fiyat artışı var. Bu açıdan ikinci sorun ise; firmaların zamanında tedarik edip edemeyeceğini bilmemesi ve oluşacak fiyata ilişkin belirsizlik durumu. Tarım makinesi üreticileri, kimileri henüz stoklarını kullandığı, kimileri ise kârlarından fedakârlık ettiği için henüz fiyat artışlarını ürünlere gerçek anlamda yansıtamadı. Gelecek dönemde fiyat artışları yine kaçınılmaz olacak.

Ortak makine kullanımını biz de destekliyoruz. Ancak bunun amacı daha teknolojik ürünleri, çiftçinin tek başına karşılayamayacağı ürünleri toprağa getirmek için olmalı.”