‘Boş çek’ gibi tahliye taahhüdü

DUYGU ERDOĞAN - Kiracılar bu dönemde yaşadıkları sorunlara göre ikiye ayrılıyor. İlk grup mevcut konutlarında yaşamaya devam eden ancak oldukça yüksek kira artışı yapmalarına rağmen ev sahiplerinden ‘zam’ baskısı görenler. İkinci grupta ise yeni ev arayışında olanlar var; hem kiralık daire bulmakta zorlanıyorlar, hem de aile gelirlerini oldukça aşan kiralarla karşı karşıyalar. Üstelik bazı ev sahiplerinin, zam oranında TÜFE ortalamasıyla sınırlı kalmamak için kiracıya ‘tahliye taahhüdü imzalaması’ koşuluyla evini verdiği belirtiliyor.

YENİ DAVALARA ‘KİRA’ DAMGASI

Kiralık ev piyasasında yaşanan sorunlu gelişmeler kısa sürede çözülecek gibi görülmüyor. Bu açıdan bir uzlaşma zemini bulamayan kiracı ve ev sahiplerinin karşı karşıya geldiği görülüyor. Gayrimenkul Hukuku Derneği Başkanı Avukat Ali Güvenç Kiraz, yeni açılan davalarda kira tespit ve kiracı tahliye davalarındaki hızlı artışın dikkat çektiğini ifade ediyor. Kiraz, zam oranı artışında kiracı hakları ve davalara ilişkin şu değerlendirmeleri yaptı:

“Kira sözleşmelerinde sözleşme başlangıcından itibaren beşinci yıl bitimine kadar geçerli olan artış oranı TÜFE 12 aylık değişim oranıdır. Yani sözleşmede bunun üstünde bir oran yazıyorsa da geçersizdir. Kiracı sözleşme yenileme dönemine geldiğinde bu oranı uyguladığında sorumluluğunu yerine getirmiş olacaktır. Mal sahibi artık ondan ara zam veya TÜFE 12 aylık değişim oranı üzerinde bir talepte bulunamaz.

Kiracı ile mal sahibi bu beş yıllık süre içerisindeki kanundaki temel artış oranına riayet edeceklerdir. Beşinci yıl sonunda ise artık mal sahibinin eğer istediği artış oranı kabul edilmezse veya taraflar anlaşamazlarsa mahkemeye başvurarak kira tespit davası açma hakkı vardır. Burada ise şu uyarıda bulunmak gereklidir; tespit davası açan mal sahibi bölgedeki emsal kira bedelini alacağını düşünüyorsa yanılabilir çünkü mahkeme tüm sözleşmeleri, enflasyon oranını, bölgedeki gelişim ve değişimi dikkate alacak ama hakkaniyet oranında indirim yapacaktır yani genelde 10 yıl üstü kira sözleşmelerinde yüzde 20, 10 yıl altında yüzde 10 indirim uygulayacaktır. Bu noktada uzlaşmak aslında büyük önem kazanmaktadır.”

Tazminatı göze alan var

Son dönemde sulh hukuk mahkemeleri nezdinde açılan davaların önemli bir çoğunluğunun kira tespit davaları ve kiracı tahliye davaları olduğunu anlatan Ali Güvenç Kiraz, artış oranının oldukça ciddi olduğunu söyledi. Ev sahiplerinin bir kısmı ise kiracılarını ‘kendim oturacağım vb’ ifadelerle evinden çıkarma yoluna gidiyor ancak başkasına kiraladığı görülebiliyor. Konuyla ilgili Kiraz, “Kiracısını ben veya ailemden birisi oturacak diye tahliye eden kişinin 3 yıl süre ile evi kiraya verememesi gerekir, verdiği tespit edilirse son kira bedelinin bir yıllık karşılığını tazminat olarak eski kiracısına ödemekle yükümlüdür. Ancak son dönemde mal sahipleri 2-3 kat artan kira bedelleri nedeniyle eski kiracılarını bu şekilde çıkarıp bu 12 aylık tazminatı bile göze almaktadır” dedi.

‘Başlangıç müdahalesi’

Altınbaş Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Umut Yeniocak, “Böyle koşullar oluştuğu süreçlerde başlangıçta yani kira fiyatlarının belirlenmesinde de bazı müdahale imkanları oluşturulabilir. Fahiş kiraları dizginlemek adına bir yasal ihtiyaç var” dedi.

Tahliye taahhüdü

Beş yıllık kira süresi ardından ev sahibinin, emsalleri karşısında düşük kaldıysa bir tespit davası açıp hakimden kira bedelini emsallerine yaklaştırması için bir güncelleme talep edilebileceğini hatırlatan Yeniocak, kira süresi üzerinden 10 yıl geçmesi durumunda ise kiraya verenin yeni sözleşme yapma ya da evden çıkarma hakkı olduğunu belirtiyor.

Sözleşmelerde herhangi bir zam oranı yazılamayacağını vurgulayan Yeniocak, “Tahliye taahhütleri imzalatıyorlar. Bu da aslında size boş bir çek imzalatmak gibidir. Kanun diyor ki, bu taahhüt var ise, kiracı buna onay verirse boşaltması lazım aksi takdirde icra yoluyla boşaltırsın” dedi.

Zam oranı arttı

TÜİK verilerine göre, Nisan ayı enflasyon oranı yıllık yüzde 69.97 olarak hesaplandı.

Enflasyon rakamlarının açıklanmasının ardından TÜFE’nin on iki aylık ortalaması baz alınarak Mayıs ayı kira artış oranı 34.36 olarak belirlendi. Nisan ayı kira artış oranı ise yüzde 29.88 olarak hesaplanmıştı.

YARIN: YABANCIYA KİRALIKTA İKİ FARKLI GÖRÜŞ VAR