Alaton: Endişem yok, çocuklar anlaştılar, Alarko ortaklığı yaşar

Alarko’nun patronu İshak Alaton, İstanbul’un en güzel manzaralı yerlerinden birinde, Boğaz’a nazır Ortaköy sırtlarındaki holding binasında karşılıyor bizi. Foto muhabirimiz Garbis Özatay’la birlikteyiz. Bizi Garbis’in yıllar önce o binada çektiği bir fotoğrafla karşılıyor. Odası aile fotoğraflarıyla dolu. Suikastte kurban giden ortağı, dostu Üzeyir Garih’in birçok fotoğrafı var. Damadı Mehmet Günyeli’nin çektiği iki muhteşem fotoğrafı gösteriyor. Sarıyer’deki evinden çekmiş. Sis fotoğrafları. Arka planda evler ve hayat... Siluet halinde. “Güzel fotoğraf çeker” diyor.
İshak Alaton’la Alarko’yu konuşacağız ama “Ben bu işi profesyonellere bıraktım. Ayhan Bey (Ayhan Yavrucu, Alarko CEO’su) sizi bekliyor. Onunla holdingi konuşun gelin, sonra sohbet edelim” diyor.
İshak Alaton’la görüşmeye ara verip Ayhan Yavrucu ile holdingi konuşuyoruz. Daha sonra tekrar yanına dönüyoruz. Bize “Karl Marx okuyan kapitalist” pozu veriyor. Kitaplığında Marksist külliyattan birçok kitap var.
İlerlemiş yaşına karşın her gün işe geldiğini, hatta hala herkesten önce geldiğini anlatıyor. “Bu, manzarayı bırakıp nereye gideyim” diyor, gülerek. Kendisine çok merak ettiğim o soruyu da sordum. Eğer kendisi emekli olursa, çocukları, holdingin yönetiminde bulunan ikinci kuşak Alaton ve Garih’ler, sağlığında Üzeyir Garih’le İshak Alaton’un arasındaki muhabeti, iktisat tezi olabilecek değerdeki derin dostluğa dayanan ‘ortaklık’ ilişkisini sürdürebilirler mi?

 İshak Bey, yönetim kurulunda sizinle birlikte İzzet Garih, Vedat Alaton, Dalia Garih ve Leyla Alaton var. Yani aileden beş isim yönetimde... Nasıl bir yönetim var?

Üzeyir Garih’le hep farklı davrandık. Şirketin profesyoneller tarafından yönetilmesi gerektiğine inandık. Daha şirket yeni yeni gelişirken bunu yapmaya çalıştık. 54 yıllık geçmişimiz var. İnsanlar fâni ama şirketin mümkünse sonsuza kadar yaşaması için prfesyonel yönetim zorunlu. Biz de bunu bu yolla aradık işleri tamamen profesyonellere bıraktık.

İkinci kuşak da yönetimde...

İkinci kuşak yönetimde ama günlük konularda yoklar. Profesyoneller yönetir. Aile üyelerinin, benim, ikinci kuşağın görevi profesyonelleri motive etmektir. Bir yarışı da önlüyoruz. Bu kararı patron mu verir profesyonel mi verir sorunu yaşamıyoruz. Kırıklık, aksaklık yok. Böyle bir felsefe ile şirket, sağlıklı yaşayabiliyor.

 Profesyoneller nereye kadar karar verme hakkına sahiptir?

Tamamen özgürdürler. CEO’ların kararları geçerlidir. Patronların rölü onay ve destektir. Katiyetle kararlarına karışmıyorum. Hissedarlık başka profesyonel yönetim başkadır.Birçok kurucu hep bu hatayı yapar, ayıramaz.

Peki siz kendinizi emekliye ayırmayı düşünmüyor musunuz?

Ben artık gelmiyorum demeyeceğim. Benim burada olmam çok önemli. Bırakıp gidiyorum, yatacağım diyemem. Her gün geliyorum. Hatta ilk gelen benim buraya. Ama günlük konulara karışmam. Evim de yakın. Bence dünyanın en güzel yeri... Boğaz’ı seyretmek büyük keyif. Ben burada bulunuyorum, bunun iki önemli nedeni var. Birincisi imaj için. Çok gelip giden var. Güney Afrika Fahri Başkonsolosuyum.
İkincisi TESEV’de görevim var. Zamanımın bir kısmını da TESEV alıyor. Başkanlığı Can Paker’e bıraktık. Ama ben de başkan yardımcısıyım.

Yönetimde bulunan ikinci kuşağın özel görevleri var mı?

Leyla Hanım, Alfarm’a destek verir. Gıda fuarına o gider. Kazakistan’daki işler ve Nazarbayev’le konuşmak için Vedat Alaton gider, konuşur. Taahhüt işleri ile ilgilidir. İzzet Bey, enerji konularında devreye girer, Dalia Garih (aynı zamanda Uruguay Fahri Konsolosudur) işlerimizi temsil eder. Leyla Alaton da Güney Afrika Fahri başkonsolos asistanıdır. Jacob Zuma (Güney Afrika Devlet Başkanı) İstanbul’daydı, Leyla Hanım ilgilendi.

 Üzeyir Bey ve sizin iki çocuğunuz yönetimde. Sizden sonra kim başkan olacak? Bu konularda, sizinle Üzeyir Garih arasındaki eşit ilişkiler devam eder mi?

Hiç bir endişemiz yok. Benimle Üzeyir bey’in arasındaki muhabet, çocuklar arasında da sürer, devam eder. Ediyor da zaten. Onlar aralarında böyle bir karar aldılar ve ben de onayladım. Ben zaten yokmuşum gibi yönetiyorlar. Grupta, hiç birisinin gelecekte ben yöneteceğim diye ortaya çıkmasına gerek yok. Profesyonel yönetimin devamlılığı en iyi garantidir.

Bir de topluluk başkanlık divanı var. Özel bir yapılanma gibi görünüyor.

Başkanlık divanı, günlük işlerde danışıldığında fikir vermek üzere kuruldu. İçinde profesyoneller de var. Japonların çok iyi bildiği ‘müşterek karar alma mekanizması’nı geliştiriyoruz.

Kitaplığınızda Karl Marx’ın kitapları var, okur musunuz?

Okurum. Karl Marx’ın fikirleri ile kaynak işçiliği için gittiğim İsveç’te tanıştım. Askerlikten sonra, ilk yedek subay grubundanım. İsveç’te üç yıl kaynak işçiliği ve teknik ressamlık yaptım. Orada suikaste kurban giden merhum İsveç Başbakanı Olof Palme ile dost olduk. Onun ve onların verdiği heyecanla Marx’ı tanıdım. Palme ile suiksatten birkaç gün önce telefonla görüşmüştük. İsveç’te işçi hareketinden etkilendim ve sosyal demokrat partinin gençlik kolu üyesi oldum.
Hayat boyu bu ilgi devam etti. 40 yıl sonra İsveç Kralı’ndan nişan aldım. İsveç’in imajına yaptığım katkılar dolayısıyla verildi. Sosyal demokrasinin tanınması ve bilinmesi için etkim oldu. “İşadamından sosyal demokrat olur mu?” sorusunun iyi bir yanıtı oldum.
Açık kampanyalar yaptım. Uzun yıllar Zonguldak’taki kömür kapansın kampanyası yaptım. Zarar ediyordu. Hep sorarlardı, kömür değilse ne yapalım? Bunun üzerine kurdum Alfarm’ı. Bugün oralarda dere ağızlarında alabalık yetiştiriliyor. Biz alıp işleyerek satıyoruz. Karadeniz sahillerinde kültür balıkçılığı bu yüzden gelişti. Somon üretimine başladık. Bu işlerin içinde üretken sosyal demokrat zihniyet yatıyor.

Üzeyir beyin anısına pul bastırmışsınız. Bu gibi başka neler var?

Kitaplarını devamlı basıyoruz. Çok isteniyor. Dokuz kitap yazdı. Üzeyir Bey, velud bir kişiydi. ‘Velud’u, doğurgan, burada üretken anlamında kullanıyorum. Türkiye’nin üniversitelerinde kitapları okunuyor. Devamlı basıyoruz. Benim sadece bir kitabım var. Ben onun kadar üretken olamadım bu konularda.

 Rakamlarla Alarko

Grupta 3 bin kişi çalışıyor
2007’de yüzde 12 büyüdü
 İş hacminin yüzde 70’i inşaat ve sanayi-ticaretten  İnşaat grubunun elinde
1.5 milyar dolarlık iş var
7 sektörde faaliyet gösteriyor
SEKTÖRLER

İnşaat
Arazi geliştirme
Sanayi - ticaret
Turizm
Enerji
Su ürünleri
Gayrimenkul

 Enerji ve otoyollara ortakla hazırlanıyor

Alarko’nun gündemi ile ilgili sorularımızı, holdingin CEO’su Ayhan Yavrucu yanıtladı:

Yeni bir sektöre girme durumunuz var mı?

Yok. Bizim yaklaşımımız mevcut faaliyet alanları içinde çeşitlenerek büyümek. Farklı bir sektörde cazip bir şey yakalarsak değerlendirebiliriz.

2007 yılını nasıl geçirdiniz, büyüme ne oldu? İstihdam nereye geldi.

Planladığımızın ötesinde iyi geçti. Yüzde 11 - 12 arası büyüme sağladık. Grupta taşeronlarımız dahil yıldan yıla değişmekle birlikte 6 - 8 bin arasında istihdam var. Grup içinde 3 bin çalışanımız var.

Ciroda nereye geldiniz?

Bazı şirketlerimiz halka açık. Bu nedenle resmi açıklamadan önce rakam vermem doğru olmaz. Ama belirttiğim gibi büyüme hedeflediğimizin üzerinde gerçekleşti.

Peki sektörlerin iş hacmindeki ağırlığı nedir?

Yurtdışındaki işlerle burdaki işlerin ciroya katkısı farklı. Bazı yıllar artıyor. Ağırlık taahüt sektöründe. Bu sene enerjiye ağırlık vereceğiz. İkinci ağırlık vereceğimiz sektör turizm. Payını yükseltmek istiyoruz. Enerjiyi ana sektörlerden biri haline getirmeyi hedefliyoruz. Turizm sektörünü kendi boyutları içinde geliştirmeyi düşünüyoruz. Mevcut faaliyetlerimizi de büyütteceğiz. Toplam iş hacmi içinde inşaatın payı yüzde 30- 40 arasında değişiyor. Bazı yıllar yüzde 25’e bile düşebiliyor.
Enerjiyi de bu rakamlara çıkarmak istiyoruz. Şu anda yüzde 15- 20 arasında. Turizmin payı yüzde 6 - 8’dir. İnşaattan sonra büyük ağırlığımız sanayi ve ticarette. Payı yüzde 35’leri bulur. Gelecekte enerji, taahhüt ve ticarete odaklanarak turizmi de geliştireceğiz.

 İnşaat grubunun elinde ne kadar iş var?

Üstlendiğimiz işlerin toplamı 1.5 milyar dolar civarındadır. Libya’da büyük bir alt yapı projesine teklif verdik. Suudi Arabistan’da tren yolu, su hattı, Dubai’de konut iş merkezi projesi var.
Rusya’da rafineri işi tamamlanmak üzere. Moskova’daki hastanenin, yarısı yapılmış yarısı ödeneksizlik nedeniyle yapılamamıştı. Onu tamamlayacağız. Kazakistan’da yol ve su temini işi devam ediyor. Katar’da petro - kimya tesisleri projesi var. İstanbul’da 2, ayrıca Adana ve Antalya’da metro projelerimiz var. 5 metro projemiz bitti, bu işte epey bir ihtisasımız oldu.

Gayrimenkulde neler var?

Riva’da 5 bin konutluk projemiz var. Mal sahibiyle davalık olduk. 2 milyar dolarlık bir proje. Oradaki arazi 5 bin dönümlük. 1/100 binlik imar planları değişti ve mal sahibi dava açtı. Yargı kararından sonra bir yol alacaktır.

Sanayi ve ticaret grubunda yeni bir şey olacak mı?

Sanayi ve ticarette Carrier’le 10 yıldır ortağız. Sürekli iyileştirme ve geliştirme programı var. Tüm şirkette gerek imalat gerekse yönetim kademesindeki tüm süreçler sürekli gözden geçiriliyor. Katma değer yaratmayan, yeterli verimlilik getirmeyen faaliyetler elemine ediliyor. AR-GE faaliyetlerine devam ediliyor.

Gelelim enerjiye... Nedir planlarınız? Nükleer enerjiye de varsınız...

Samsun’da 500 megawatlık bir santral proje için müracat ettik. İşlemler sürüyor. Birkaç ay içinde arazi çalışmaları başlayacak. 500- 600 milyon dolarlık bir yatırım.
Çanakkale- Karabiga’da arazi aldık, etütleri yapılıyor. 1260 megawatlık, ithal kömüre dayalı termik santral kuracağız. Bu da yaklaşık 2.5 milyar dolarlık bir yatırım olacak.
İhalesini kazandığımız ancak şu anda yargı sonucunu beklediğimiz Karakuş Hidroelektrik Santrali yatırımımız var.130  milyon dolarlık bir yatırım. Seyitömer’de yerli kömüre dayalı, 170 megawatlık bir santral kurmak istiyoruz. 270 - 300 milyon dolarlık bir yatırım olacak.
Dağıtım özelleştirmesinde ilgilendiğimiz noktalar Trakya Bölgesi, İstanbul, İzmit’in içinde bulunduğu Sakarya bölgesi.

Peki bu kadar büyük enerji projelerinde yabancı bir ortak olacak mı?

Avrupalı, Amerikalı şirketlerle görüşüyoruz. Büyük yabancı bir ortakla anlaşacağız. Bununla ilgili Alarko - Satandard adlı bir fon kurduk. Altyapı yatırım projelerine gerekli kaynağı sağlayacağız. Standard Bank‘la ortak kurduk. Nükleer dahil enerjideki bütün projelere aynı ortakla gideceğiz.

Otoyollara ilginiz var mı?

Fon, oto yol ihalelerine de yatırım yapacak. İlgili yabancı gruplarla görüşmeye devam ediyoruz. Mart sonu netleşecek. İki paket halinde çıkacak. İkisine de talip olacağız. Turizmde de yatırımlarınız olacak. Daha önceki açıklamalarda 800 milyon dolarlık yatırım sözkonusuydu. Antalya’da otel ve Fethiye’de tatil köyü işletiyoruz. İstanbul’da 5 yıldızlı şehir oteli düşünüyoruz. Arsa bakıyoruz. Avrupa yakasında olacak.
Turizmde 200 milyon dolarlık yatırımımız var. 5 yıl içinde 800 milyon dolara çıkaracacağız. Bu rakamlar iddalı değil. Çünkü bir şehir oteli yapmaya kalksanız bugün arsa, bina yatırımı toplam maliyeti en az 300- 400 milyonu buluyor. İstanbul ve dışında da spor, eğlence ve dinlence turizmini geliştirmeyi öngörüyoruz.
Sinemaların sayısı 30 - 35 arasında değişiyor. Çünkü bazıları birleşiyor, bazıları ayrılıyor. Kıbrıs’ta arsa tahsis işimiz var. Orada 450 dönümlük yer için müracaat etmiştik. Otel, tatil köyü ve onu tamamlayan komplekslerden oluşan çok büyük bir proje olacak. Yatırım maliyeti yaklaşık 250 - 300 milyon dolar.

Önemli gayrimenkul projeleri tamamladınız. Şimdi ne var gündemde, Riva dışında?

Alkent’te projenin son safhasındayız. 4’üncü bitti. Anadolu ve Avrupa yakasında ortaklık ve kar paylaşımına yönelik muhtelif arsa imkânları var. Dubaili  Deyaar’la yüzde 50 - 50 ortaklık yaptık. Konut, ofis, alışveriş merkezi, hastane projeleri yapacağız. Maslak’ta arazimiz var. İş merkezi otel karışımı bir yatırım düşünüyoruz. Ama tam netleşmedi.

Balık işi nasıl gidiyor?

Somon balığı küçük bir iş. İhracatımız yok. Tamamı iç pazara yönelik. Zaten amacımız iç pazardı. Üretim hacmi büyük değil. Belli bir üretim yaptıktan sonra dış pazara yöneleceğiz.

Alarko’nun gündemi

 Enerji özelleştirmeleri
 Samsun’da enerji santralı
 Çanakkale’de santral
 Seyitömer’de santral
 Enerjide yabancı ortaklık
 Otoyol özelleştirmeleri
 Riva projesi
 İstanbul’a şehir oteli
 KKTC’de otel ve tatil köyü
 İstanbul’da konut projeleri
 Hastane projeleri
 Maslak’ta iş merkezi