22.07.2020 - 21:36 | Son Güncellenme:
Türk alfabesinde yer alan sesli harfler üzerinden ele alınmış kurallar bütünü olarak küçük ünlü uyumu öne çıkıyor. Bu kural içerisinde yer alan sesli harfler ile başlamak suretiyle, aynı şekilde yine gerekli sesli harfler üzerinden bitmesi gereken bir yapıdır. Bu doğrultuda Türkçe içerisinde küçük uyumuna hem uyan hem de uymayan pek çok farklı kelime bulunmaktadır.
Küçük Ünlü Uyumu Nedir?
Küçük ünlü uyumu büyük ünlü uyumuna göre biraz daha karmaşık bir yapıya sahiptir. Ancak konu iyi idrak edildiği zaman kolayca anlaşılabilmekte ve örnekler bariz biçimde ortaya çıkarılabilmektedir. Bu doğrultuda iki farklı unsur üzerinden ele alarak küçük ünlü uyumuna anlatmak mümkün.
- Türkçede bir kelimede eğer öncelikle düz ünlü (a, e, ı, i) ilk hecesinde bulunuyorsa, aynı şekilde kelimenin diğer hecesi üzerinde de aynı düz ünlü harfler yer almalıdır.
- Eğer bir kelimenin ilk hecesinde yuvarlak ünlü, (o, ö, u, ü,) yer alıyorsa, bir sonraki hece yuvarlak, (u, ü,) ya da düz-geniş ünlü, (a, e) üzerinden sona ermektedir.
Bu iki madde eşliğinde eğer kurallara uyulursa kolayca küçük ünlü uyumuna sahip kelimeler kurulabilir ya da etkin şekilde tespit edilebilir. Burada dikkat edilmesi gereken ikinci madde idrak edildiği vakit kolayca konuya adapte olunabilir.
Küçük Ünlü Uyumuna Uyan & Uymayan Kelime Örnekleri ile Konu Anlatımı
Türkçede dil bilgisi açısından küçük ünlü uyumuna uyan ya da uymayan birçok farklı kelime bulunmaktadır. Bu doğrultuda ele alınacak olan örnekler ile beraber, küçük ünlü uyumu üzerinden uyan ve uymayan durum daha net ve etkin şekilde anlaşılabilmektedir.
İlk hece (a, e, ı, i) = sonraki hece (a, e, ı, i)
İlk hece (o, ö, u, ü) = sonraki hece (u, ü) veya (a, e)
Bu basit kurallara ayak uydurmak suretiyle güvenli şekilde farklı örnekler oluşturabilirsiniz. Öncelikle küçük ünlü uyumuna uyan kelimeler örnek olarak verilebilir.
- Fidanlık
- Yorgunluk
- Defter
- Silgi
- Kitaplık
- Cadde
- Filizlenmek
- Emek
Aynı zamanda küçük ünlü uyumuna uymayan bazı sözcükler örnek olarak verilebilir.
- Yamuk
- Çamur
- Yağmur
- Sosyoloji
- Horoz
- Karpuz
- Ümit