Düz Uyak Nedir? Düz Uyak Örgüsü Örnekleri Nelerdir?
26.05.2021 - 23:21 | Son Güncellenme:
Düz uyak, şiirlerde olan bir ile ikinci dizenin, üç ve dördüncü dizelerin uyum içinde olması ya da dört dizenin de aynı anda aynı uyaklı olmasına verilen ad olarak bilinir. Beyitlerde her iki dize de dörtlüklerde ise çoğunlukla dördü de kendi içinde uyaklı anlamına gelir. Bu uyak türünün farklı olan türleri de vardır. Pek çok şiir ya da şiir türünde kullanılan bu uyak, en çok ve en sık kullanılan uyak olarak bilinir. İşte, merak edilen tüm detaylar.
Düz uyak, aabb, aaab gibi şekillerde kullanılan, şiirlerde yer alan uyaklara verilen ad olarak bilinir. Kendi arasında dizeli olan beyitler ya da dörtlükler olarak tanımlanabilir.
Düz Uyak Nedir ve Nerede Kullanılır?
Düz uyakta mısranın son sesinde yer alan harfe bakılarak bir kafiye düzeni ortaya çıkarması sağlanır. Bu kafiye düzeninin ise mısranın son sesinde yer alan düzene göre ayrı ayrı türleri olduğu bilinir. Kafiye şeması bbbc, aaab, cc, aaba şeklinde olan uyağa verilen ad olarak tanımlanır. Divan Edebiyatında mesnevi nazım şeklinde kullanılan bu uyak yeni mesnevi düzeni olarak da adlandırılır. Bir diğer bilinen adı ikili olarak bilinir.
Divan şiirinde ise çoğu zaman uzun olan şiirlerde görülür. Yeni mesnevi düzeninin diğer mesnevi düzeninden farkı ise cümlelerin diğer dizelere sarkması olarak bilinir. Mesnevinin yanı sıra gazel ve kaside gibi biçimlerde de ilk beyitlerde düz uyak kullanılması gerekmektedir. aa, bb, cc şeklinde olan şiirlerin de kafiyesi düz uyak olarak tanımlanır.
Düz Uyak Örgüsü Örnekleri Nelerdir?
Örnek 1:
Bülbül boşa bağlanmamış gülüne a
Kar koy köz olur aşk külüne a
Şaşırdım kara bahtımın tahammülüne a
Taşa çalsam ezilmez Mihriban b
Bu dörtlüğün uyak örgüsü aaab şeklindedir.
Örnek 2:
Sökün etti ak kuğular yurdundan a
Yatamıyor koç yiğitler derdinden a
Sabah namazı Belen ardından a
Altı saydım güzel indi pınara b
Bu dörtlük aaab şeklinde uyaklanmıştır.
Örnek 3:
Ötüşüyor kuğul kuğul kumrular a
Akıyaor çağlayıp bulanık sular a
Koyunlar meleşip körpe kuzular a
Bahar çiçekleri açtı Ada'nın b
Şiirden parça olarak alınan dörtlük aaab düz uyak şeklinde uyaklanmıştır.
Örnek 4:
Ak gelin oturmuş taş üstüne a
Zülfünü taramış kaşın üstüne a
Selam geldi başımın üstüne a
Kız alırım seni komam ellere a
aaaa şeklinde uyaklanan bir dörtlüktür.
Örnek 5:
Ağalar yanarım yerlerim diken a
Babamın öcüdür bel büken a
Kurulmadan düğün günümüz varken a
Gözü oyanlar görsün sellerimizi b
aaab şeklinde uyaklanmıştır.
