Destek çok, adım yok! Eğitimde de cam tavan aşılamıyor

203 üniversite arasında ise rektörlük koltuğunda sadece 17 kadın oturuyor.

Türkiye’de eğitim sektörünün tüm alanlarında çalışan, yaptıkları her işte fark yaratan kadınların sayısı yıldan yıla artsa da yönetici pozisyonlarda yok denecek kadar azlar. İş yükünün yanı sıra evin sorumluluklarını da üstlenen kadınlar, görevde yükselmede cam tavan adı verilen görünmez engellerle karşılaşıyorlar. Öyle ki Milli Eğitim Bakanlığı’nın (MEB) yönetim teşkilatında, il ve ilçe milli eğitim müdürlüklerinde, Yükseköğretim Kurulu’nun (YÖK) yönetiminde kadınların sayısı çok az. Yıllardır bu tablo değişmiyor.

8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü vesilesiyle Türkiye’de eğitim kurumları ile bilim kurumlarında cinsiyet eşitliğinin olup olmadığını masaya yatırdık. Konuyla ilgili Eğitimci Alaaddin Dinçer’in kurumların internet siteleri, MEB ve YÖK istatistikleri ile Ege Üniversitesi’nden Yaşar Aldırmaz’ın “Türkiye’de Akademide Cinsiyet Eşit(siz)liği Raporu: 2020” başlıklı makalesinden elde edilen veriler kapsamında yaptığımız araştırmalardan ortaya çıkan sonuçlar şöyle:

YÖK’te erkekler egemen

- YÖK’te erkek egemenliğinin daha fazla olduğu görülüyor. Başkan vekilleriyle birlikte 20 YÖK Üyesi arasında Prof. Dr. Zeliha Koçak Tufan tek kadın üye.

- YÖK’ün 12 daire başkanlığında ise 5 kadın başkan var. Eğitim-Öğretim Dairesi Başkanı Sibel İrkey, Strateji Geliştirme Dairesi Başkanı Zerrin Ekiz, Tanıma ve Denklik Hizmetleri Dairesi Başkanı Sonnur Çetin, Yükseköğretim Proje Geliştirme ve Destekleme Dairesi Başkanı Ayşegül Kutay Gündoğan, Vakıf Yükseköğretim Kurumları Daire Başkanı Semanur Güler bu isimler arasında.

- Üniversitelerarası Kurul Başkanlığı (ÜAK), Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) ve Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu’nda (TÜBİTAK) başkanlar dahil 27 erkek yönetici varken, kadın yöneticilerin sayısı sadece 2. Erkek yöneticilerin oranı yüzde 92,59 iken kadın yöneticilerin ise yüzde 7,41.

- Türkiye’de 129 devlet, 74 vakıf olmak üzere toplam 203 üniversite bulunuyor. 8’i devlette, 9’u vakıfta olmak üzere üniversitelerin 17’sinde kadın rektör görev alıyor.

- Üniversitelerde 97 bin 469’u erkek, 80 bin 766’sı kadın olmak üzere toplam 178 bin 235 akademisyen var. Devlet üniversitelerinde araştırma görevlisi, öğretim görevlisi, doktor öğretim üyesi, doçent ve profesör kadrolarında 84 bin 705’i erkek, 66 bin 280’i kadın olmak üzere toplam 150 bin 985 akademisyen bulunuyor. Vakıflarda ise 12 bin 682’si erkek, 14 bin 329’u kadın olmak üzere 27 bin 11 akademisyen görev alıyor.

Profesör olamıyorlar

- Akademisyen dağılımlarına bakıldığında devlet üniversitelerinde 17 bin 233’ü erkek, 8 bin 209’u kadın olmak üzere 25 bin 442 profesör var. Vakıflarda 3 bin 186’sı erkek, bin 536’sı kadın olmak üzere toplam 4 bin 722 profesör bulunuyor. Profesörlerin yarısından fazlası erkek.

- 9 bin 451’i erkek, 6 bin 87’si kadın olmak üzere devlet üniversitelerinde toplam 15 bin 538 doçent var. Vakıflarda ise bin 69’u erkek, 971’i kadın olmak üzere 2 bin 40 doçent mevcut.

- Devlet üniversitelerinde 18 bin 500’ü erkek, 13 bin 980’i kadın olmak üzere toplam 32 bin 480 doktor öğretim üyesi bulunuyor. Vakıflarda 4 bin 209’u erkek, 4 bin 459’u kadın olmak üzere 8 bin 668 doktor öğretim üyesi var. Devletlerde erkeklerin oranı kadınları geçerken, vakıflarda kadınların oranı daha fazla.

- Devletlerde 16 bin 329’u erkek, 14 bin 531’i kadın olmak üzere 30 bin 860 öğretim görevlisi mevcut. Vakıflarda 2 bin 382’si erkek, 4 bin 481’i kadın olmak üzere 6 bin 863 öğretim görevlisi var. 

- Araştırma görevlisi sayılarına bakıldığında kadın akademisyenlerin fazla olduğu görülüyor. Devlet üniversitelerinde 23 bin 192’si erkek, 23 bin 473’ü kadın olmak üzere toplam 46 bin 665 araştırma görevlisi var. Vakıflarda bin 836’sı erkek, 2 bin 882’si kadın olmak üzere 4 bin 718 araştırma görevlisi bulunuyor. Bu veriler ışığında üniversitelerde akademisyenliğin ilk aşamasında sayıları daha fazla olan kadınların, farklı nedenlerle yükselemedikleri ve akademik kadrolara göre sayılarının azaldığı sonucuna ulaşılıyor.

ÜNİVERSİTELERDEKİ KADIN REKTÖRLER

Üniversitelerde yer alan 17 kadın rektörün devlet ve vakıf üniversitelerine göre dağılımı şöyle:

Devlet üniversiteleri

- Akdeniz Üniversitesi - Prof. Dr. Özlenen Özkan

- Çukurova Üniversitesi - Prof. Dr. Meryem Tuncel

- Dokuz Eylül Üniversitesi - Prof. Dr. Nükhet Hotar        

- Düzce Üniversitesi - Prof. Dr. Nigar Demircan Çakar   

- Eskişehir Teknik Üniversitesi - Prof. Dr. Tuncay Döğeroğlu

- İzmir Demokrasi Üniversitesi - Prof. Dr. Bedriye Tunçsiper

- Malatya Turgut Özal Üniversitesi - Prof. Dr. Aysun Bay Karabulut

- Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi - Prof. Dr. Handan İnci Elçi

Vakıf üniversiteleri

- Antalya Akev Üniversitesi - Prof. Dr. Kamile Perçin Akgül

- Bahçeşehir Üniversitesi - Prof. Dr. Şirin Karadeniz

- Bezm-i Alem Vakıf Üniversitesi - Prof. Dr. Rümeyza Kazancıoğlu

- Demiroğlu Bilim Üniversitesi - Prof. Dr. Çavlan Çiftçi 

- İstanbul Aydın Üniversitesi - Prof. Dr. Yadigar İzmirli

- Kadir Has Üniversitesi - Prof. Dr. M. Sondan Dorukanoğlu Feyiz

- Özyeğin Üniversitesi - Prof. Dr. Esra Gençtürk  

- TED Üniversitesi - Prof. Dr. H Belgin Ayvaşık

- Yeditepe Üniversitesi - Prof. Dr. Canan Aykut Bingöl

Müdürlerde de tablo değişmedi

- MEB’de yöneticiler arasında kadınlar yer almıyor. Bakan Ziya Selçuk’un üç yardımcısı var aralarında kadın yok.

- Strateji Geliştirme Başkanlığı, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, Teftiş Kurulu Başkanlığı’nın yanı sıra 17 genel müdürlükte görev alan müdürlerin tamamına yakının erkek olduğu görülüyor. Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Genel Müdürü Burcu Eyisoy Dalkıran ise MEB’de tek kadın müdür olarak dikkat çekiyor.

- Alaaddin Dinçer’in yaptığı incelemeye göre il milli eğitim müdürleri arasında 78 erkek bulunurken, sadece 3 kadın müdür görev yapıyor.

- Türkiye genelinde 301’i erkek, 11’i kadın İl milli eğitim müdür yardımcısı bulunurken, 722’si erkek, 37’si kadın il milli eğitim şube müdürü var.

- İlçe milli eğitim müdürlüklerinde ise 907 erkek, 15 kadın müdür bulunuyor.

- 2019-2020 MEB İstatistiklerinde, kamu okullarındaki öğretmenlerin yüzde 56.92’si (554 bin 420) kadınlardan, yüzde 43.08’i (419 bin 493) erkeklerden oluşuyor. CHP Milletvekili Gamze Taşçıer’in soru önergesine Milli Eğitim Bakanı’nın verdiği yanıta göre, Türkiye’deki 54 bin 36 devlet okulundan yalnızca 2 bin 904’ünde (Yüzde 5.34) kadın müdür görev alıyor.