27.07.2020 - 18:11 | Son Güncellenme:
Birden fazla ismin anlam olarak arka arkaya gelerek oluşturdukları kelime grubuna isim tamlaması denir. Dilimizde bazı kelimeleri ifade edebilmek için isim tamlamalarına ihtiyaç duyulmaktadır. Belirtisiz isim tamlaması da bu isim tamlamalarından birisidir.
Belirtisiz İsim Tamlaması Nedir?
Bir isim tamlaması için biden fazla kelimenin anlam bütünlüğü oluşturması gerekmektedir. İsim tamlamaları tamlayan ve tamlanandan oluşmaktadır. İlk kelimesine tamlayan ikinci kelimesine ise tamlanan denir. İsim tamlamaları 4 çeşittir. Bu tamlamalar şunlardır.
- Belirtili isim tamlaması
- Belirtisiz isim tamlaması
- Takısız isim tamlaması
- Zincirleme isim tamlaması
Belirtisiz isim tamlaması da bu tamlama çeşitlerinden birisidir. Belirtisiz isim tamlamalarında ilk kelime tamlayan kelimesinin ekleri olan ''-ın, -in, -nın, -nin'' eklerinden hiçbirini alamaz. Eğer bu ekler tamlayanda bulunuyor ise bu belirtisiz isim tamlaması olmaz. Buna belirtili isim tamlaması diyebiliriz.
Belirtisiz isim tamlamalarında tamlayan ek almadığı için genelleme anlamı taşır. Bu nedenle belirtme anlamı da genellik kazanmaktadır. Ayrıca belirtisiz isim tamlamalarında tamlanan iyelik eki almaktadır. Bu iyelik eki üçüncü kişi iyelik eki olan ''-i'' ekidir.
Belirtisiz isim tamlamalarında tamlayan ek almadığı için anlam bakımından sınırları çok geniştir. Ayrıca tamlananın neye ve kime ait olduğu da bilinmemektir. Bu durum tamlayan ve tamlanan arasındaki ilişkiyi bozmaz.
Belirtisiz İsim Tamlaması Özellikleri Nelerdir?
isim tamlaması çeşitlerinden olan belirtisiz isim tamlamasının bazı özellikleri bulunmaktadır. Bu özellikler ile belirtisiz isim tamlamaları diğer isim tamlamalarından ayrılır. Belirtisiz isim tamlamaları özellikleri şu şekilde açıklanmaktadır:
- Tamlayan tamlananın niteliğini göstermektedir.
- Tamlayan tamlananın neyle ilgili olduğunu belirtir.
- Tamlayan tamlananın neye benzediğini göstermektedir.
- Tamlayan tamlananın ortaya çıktığı yeri belirtir.
- Belirtisiz isim tamlamalarında kişi adları tamlayan ise, o kişiye ilişkin yapıt veya buluş gibi kavramları belirtmektedir.
Örnekler İle Konu Anlatımı
Belirtisiz isim tamlamaları tamlayanın ek almadığı durumlarda oluşmaktadır. Bu durumda genellikle tamlanan -i ekini alır. Belirtisiz isim tamlamalarına birkaç örnek şu şekilde verilmiştir:
- Sigara Böreği
Burada tamlayan tamlananın neye benzediği gösterir. Tamlayan ek almamı, tamlanan -i eki aldığı için belirtisiz isim tamlaması oluşmuştur.
- Sel Felaketi
Burada tamlayan tamlananın ne ile ilgili olduğunu göstermektedir. Tamlayan ek almamıştır. Tamlanan ise -i eki alarak belirtisiz isim tamlaması oluşmuştur.