HPV aşısı: Hayatlar kurtaran bir yenilik

DİDEM SEYMEN- Ocak, Serviks yani Rahim Ağzı Kanseri Farkındalık ayı. Human Papilloma Virüsü (HPV), cinsel yolla bulaşan en yaygın enfeksiyonlardan biri ve dünya genelinde hem erkekleri, hem de kadınları etkiliyor. HPV enfeksiyonları, çoğu zaman belirti vermeden seyretse de bazı türleri ciddi sağlık sorunlarına yol açabiliyor. Acıbadem Üniversitesi Jinekolojik Onkoloji Cerrahisi Bilim Dalı Başkanı, Jinekolojik Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Mete Güngör, HPV ile ilgili sorularımızı yanıtladı…

HPV nedir?

HPV, 200'den fazla türü bulunan bir virüs ailesidir. Bunların 40 kadarı genital bölgede yerleşir. Bazı türleri genital siğillere neden olurken, diğerleri rahim ağzı kanseri, anüs kanseri, penis kanseri, vajina ve vulva kanseri  ve baş boyun kanserleri gibi ciddi sorunlara yol açabilir. HPV'ye bağlı kanserlerin büyük çoğunluğu, tip 16 ve tip 18 gibi yüksek riskli HPV türlerinden kaynaklanır.

HPV nasıl bulaşır?

HPV, cinsel temas yoluyla kolayca bulaşabilir. Bunun yanı sıra, deri teması veya enfekte bölgelerle temas da bulaşa neden olabilir. Çoğu kişi hayatının bir noktasında HPV ile enfekte olur, ancak çoğu enfeksiyon vücudun bağışıklık sistemi tarafından 2-3 yılda kendiliğinden temizlenir. Ancak, kalıcı enfeksiyonların 10-15 yıl gibi uzun sürede kansere neden olabileceği bilinmektedir.

Rahim ağzı kanseri, aşısı bulunan tek kanser türü. Kimler aşılanmalı?

HPV aşıları, bu virüsün neden olduğu hastalıkları önlemede en etkili yöntemlerden biridir. 2005 yılından beri kullanılan HPV aşıları, kanser yapabilen yüksek riskli HPV türlerini ve siğile neden olan düşük riskli türleri hedefler. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ve pek çok ulusal sağlık dernekleri, HPV aşısının 9 yaşından itibaren yaş sınırı olmadan  bireylere uygulanmasını önerir. En ideal yaş 12-13 genç yaş grubudur. Erken yaşta yapılan aşı, cinsel temasın başlamadığı dönemde daha etkili koruma sağlar. Aşı sayesinde, HPV enfeksiyonu sonrasında gelişebilecek olan başta rahim ağzı kanseri olmak üzere vajen, vulva, penis ve makat kanserlerinden yaşam boyunca yüzde 93-96  korunmak mümkün oluyor. Eğer daha önce aşı yapılmadıysa üst yaş sınırı olmaksızın her yaş grubuna da aşı yapılabiliyor. Aşı vücutta bulunan HPV tipinin yapabileceği hastalığı önlemez veya mevcut HPV’yi ortadan kaldırmaz ancak vücuttan bağışıklık sistemi sayesinde temizlenirse yeni HPV virüsünün bulaşmasını engeller.

Aşılanma oranları ve farkındalık sorunları

HPV aşısı, bilimsel olarak güvenli ve etkili olmasına rağmen, maalesef farkındalık eksikliği ve toplumsal önyargılar nedeniyle yeterince yaygın değildir. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde, bu duruma ekonomik sorunlar ve eğitim eksikliği de eklenmektedir. Dünyada 140’tan fazla ülkede HPV aşılarının çocukluk çağı aşı grubuna alınması için çalışmalar başlatmıştır.

HPV aşısının geleceği

Son yıllarda geliştirilen daha kapsamlı HPV aşıları, şimdiye kadar tespit edilen daha fazla HPV türününe karşı koruma sağlamaktadır. Bununla birlikte, uluslararası kampanyalar ve toplumsal bilinçlendirme projeleri, HPV ile savaşta kritik bir rol oynamaya devam ediyor. HPV enfeksiyonlarının neden olduğu sağlık sorunlarını azaltmak, bireylerin ve toplumların elinde. HPV aşısı, bu mücadeledeki en güçlü aracımız. Farkındalığı artırarak ve aşılanma oranlarını yükselterek, daha sağlıklı bir gelecek mümkün.

Kaç çeşit HPV aşısı var?

Günümüzde Human Papilloma Virüsüne yönelik iki aşı mevcut. Bu aşılar HPV tiplerine göre 4’lü ve 9’lu olarak tanınıyor. Aşılar, rahim ağzı kanserlerinin yüzde 75’inden sorumlu olan HPV 16 ve HPV 18 tiplerine karşı koruma sağlıyorlar. Aşının içindeki HPV 6 ve HPV 11 tipi ise tüm siğillerin yüzde 90’ından sorumlu oluyor. Dolayısıyla aşı yapıldığında eğer o an için HPV negatif ise aşı sayesinde HPV enfeksiyonundan yaklaşık yüzde 100 oranında korunmak mümkün oluyor. 

4’lü HPV aşısı: Rahim ağzı kanserine en sık yol açan 16 ile 18 tiplerine ve en sık siğil etkeni olan 6 ve 11 tiplerine karşı koruyucu oluyor.

9’lu HPV aşısı: Rahim ağzı kanserine en sık yol açan HPV 16 ile 18 tipleri, en sık siğil etkeni olan 6 ve 11 tiplerinin yanı sıra yüksek riskli olan 31, 33, 45, 52 ve 58 tiplerine karşı da koruyuculuk sağlıyor. Böylece 4’lü aşı rahim ağzı kanserlerinden yüzde 72-75 korurken 9’lu aşısına eklenen HPV tipleri sayesinde bu koruma yüzde 93-96 ya çıkmaktadır