Vizesiz Avrupa için AB ne istiyor?

Brüksel’de önceki gün gerçekleşen Türkiye-Avrupa Birliği (AB) zirvesinde, mülteci akınının durdurulması karşılığında AB’nin Türkiye’ye sunduğu maddelerden biri, vize muafiyetinin Ekim 2016’da başlaması oldu. Ancak vize serbestisi otomatik olarak devreye girmeyecek, ‘vizesiz Avrupa’ için Türkiye’nin 2013’te kabul edilen ‘yol haritasını’ tamamlaması ve AB’nin onayını alması gerekiyor.

16 Aralık 2013 tarihinde Ankara, AB’nin topraklarına Türkiye’den yasadışı yollarla giren kişileri Türkiye’ye iade etmesini öngören AB Geri Kabul Anlaşması’nı imzalamıştı. Fakat uygulama sadece Türk vatandaşları için başlamış; vatansızlar ve üçüncü ülke vatandaşları için ise anlaşmanın gerekli düzenlemelerden sonra 2017’de yürürlüğe gireceği belirtilmişti. Aynı gün Türkiye ile Schengen bölgesine yönelik vize serbestisi için yol haritası belgesi de kabul edilmişti.

Güney Kıbrıs vurgusu

Türkiye’nin yol haritasını tamamlaması için yasadışı göç konusunda bürokrasisi ve sınır güvenliğini bir hayli güçlendirmesi gerekiyor. Yol haritasındaki Türkiye’nin “tüm AB ülkeleri” vatandaşlarına vize serbestliği sağlaması şartı ise Güney Kıbrıs Rum Kesimi sorusunu gündeme getiriyor. Türkiye’nin 10 ay içinde tamamlamış olması gereken 79 adımdan öne çıkanlar şöyle:

Avrupa Birliği standartlarında biometrik veri, fotoğraf ve parmak izi bulunan pasaportların getirilmesi.

Vize ve pasaport işlemlerinde istihdam edilen kişiler ile sınır muhafızlarına yönelik eğitim programları hazırlanması, yolsuzluğa karşı etik kodların oluşturulması.

Tüm sınırlarda, özellikle de AB sınırlarında gerekli sınır kontrolü ve sınır izleme faaliyetlerinin yapılması.

Tüm sınırlara, özellikle de AB sınırlarına yeterli sayıda iyi eğitimli ve kalifiye sınır muhafızlarının sevk edilmesi. Gereken IT teknolojisi, altyapı ve ekipmanının sağlaması; özellikle elektronik, mobil, video izleme, kızılötesi kameralar ve diğer sensör sistemlerinin daha yoğun şekilde kullanılması.

Komşu AB ülkeleri ile sınırların yönetimini güçlendirmek için işbirliği yapılması.

Türk Vize Enformasyon Sistemi geliştirilmesi ve kullanılması, konsolosluk ve sınır çalışanlarına belge gizliliği eğitimi verilmesi.

Güvenli Türk vizesi

Bazı AB üyesi olmayan ülkelere, özellikle de AB’ye yüksek göç ve güvenlik riski teşkil eden ülkelere “kapıda vize” uygulamasına son verilmesi.

Daha yüksek güvenlik özelliklerine sahip Türk vize etiketlerinin kullanımına başlanması ve damga vize kullanımına son verilmesi.

Türkiye’den aktarma yapacak yolcular için havaalanı transit vize uygulamasına başlanması.

Sığınmacılar ve mültecilerin onurunu ve haklarını korumak, düzgün bir karşılama sağlamak için gerekli altyapı ve etkin istihdamın sağlanması.

Mülteci akışını (hem düzenli hem yasadışı) izleyen bir mekanizma kurulması, veri analizi yapacak bir kurum oluşturulması, yasadışı göçü mümkün kılan tüm faktörlerin değerlendirilmesi, insan kaçakçılık faaliyetlerini soruşturma kapasitesinin artırılması.

(AB’nin Türkiye’ye iade ettiği üçüncü ülke vatandaşlarını kendi ülkelerine gönderebilmesi için) AB’ye yasadışı göç akını kaynağı olan ülkelerle Türkiye’nin kendi geri kabul anlaşmalarını imzalaması.

AB’nin iade taleplerine gereken sürede yanıt verilebilmesi için gerekli birimlerde istihdamın artırılması.

Almanya ve Fransa seçimleri öncesinde vize muafiyeti zor

Avrupa basını, Türkiye’ye Schengen bölgesine vize muafiyeti için verilen Ekim 2016 tarihine şüpheyle yaklaştı. Financial Times, vize serbestisi ve üyelik sürecinin hızlandırılması konularının ise Kıbrıs sorununa bağlı olacağını hatırlattı. Ancak gazeteye göre, birçok Avrupalı diplomat Kıbrıs sorunu çözülse dahi AB liderlerinin 75 milyon nüfuslu Türkiye’ye Fransa ve Almanya’daki genel seçimler öncesinde vizesiz seyahat verilebileceği fikrine şüpheyle yaklaşıyor. İngiliz Times gazetesi de “Türkiye’ye vize muhafiyeti konusunda verilen taviz ise hem Almanya’da hem de Fransa’da 2017 genel seçimleri öncesinde çokça tartışılacak” yorumunda bulundu. Times’a konuşan bir AB yetkilisi “Türkler Suriyeli mültecilerin maliyeti için kalıcı yıllık bir mekanizmanın oluşturulmasını istiyor. Ancak maliyetin büyüklüğünün yanı sıra birçok kişi [Almanya Şansölyesi Angela] Merkel’in Türkiye’nin göç akınını durdurabileceğine olan inancını da sorguluyor” diyor.