‘Suriye için tek B planı savaşa geri dönmektir’

Suriye’de bugün tam beş yılı dolduran iç savaşa bir çözüm bulma adına, Birleşmiş Milletler (BM) ve dünya güçlerinin desteğiyle yürütülen Cenevre görüşmeleri, ocak ayında verilen aradan sonra dün tekrar başladı. “Cenevre 3” olarak anılan süreç, Suriye iç savaşına çözüm bulmak için şu ana dek hayata geçirilen en başarılı diplomasi atağı olarak görülüyor. İki hafta önce ilan edilen ateşkes, zaman zaman meydana gelen ihlallere rağmen sürerken; de Mistura dün öğle saatlerinde önce Suriye’nin BM daimi temsilcisi Beşar Caferi liderliğindeki rejim heyeti ile ardından da muhalefetle bir araya geldi.

‘18 aylık takvim geçerli’
De Mistura, toplantı öncesinde yaptığı açıklamada, barış görüşmelerinin çökmesi durumunda “tek B planının savaşa geri dönmek” olacağını ve bunun şu ana dek yaşanan savaştan bile daha kötü olacağını söyledi. Özel Temsilci, “Bu haftaki Suriye barış görüşmelerinde tarafların müzakereye isteksiz olduğunu görürsem, konuyu BM Güvenlik Konseyi’ne geri taşırım” dedi. Suriye rejimi, Beşar Esad’ın başkanlığının tartışmaya açık olmadığını ve bunu “kırmızı çizgi” olarak gördüklerini söylerken, muhalefetten itiraz gelmişti. De Mistura ise BM Güvenlik Konseyi tarafından kabul edilen ve 18 ay içinde yeni seçimlerin yapılmasını öngören zaman çizelgesine uymaya devam edeceklerini belirtti. Özel Temsilci, ilk etapta üç turlu görüşme trafiğinin gerçekleşeceğini, ikinci turun yarın gerçekleşeceğini söyledi. PYD’nin Cenevre’ye katılmasına doğrudan atıfta bulunmasa da, ileriki turlarda farklı Suriyeli grupların da dahil edileceğini, asıl amacın “çeşitliliğin sağlanması” olduğunu söyledi. De Mistura, “Tüm Suriyelilerin sesi duyulmalı” dedi.
Caferi ise görüşme sonrasında yaptığı açıklamada, toplantının “verimli ve olumlu” geçtiğini söyledi. Caferi, heyetinin “ön koşullar olmadan, Suriye liderliği altında, Suriyeliler olarak müzakere etmek istediklerini ve yabancı müdahaleye karşı çıktıklarını” ifade etti. De Mistura ise ilk görüşmede “herkesin aynı sayfada olduğunu anlamak üzere prosedürlerin üzerinden geçildiğini”, yarın ise BM Güvenlik Konseyi’nin onayladığı 18 aylık takvimin görüşülmesine başlanacağını belirtti.
İlerleyen turlarda Suriye rejimi ve muhalefetinin aynı masaya oturacağı, dolaylı olmayan görüşmelerin yapılması planlanıyor. Cenevre’deki nihai amaç ise, tarafların bir geçiş hükümeti konusunda uzlaşması, yeni anayasanın hazırlanması ve seçimlerindüzenlenmesi. Devlet Başkanı Beşar Esad’ın seçime katılıp katılmayacağı ise hâlâ tartışma konusu olmaya devam ediyor.

Beş yılda ölenlerin sayısı 470 bini buldu
Suriye’de beş yılını dolduran savaşta, Birleşmiş Milletler 250 bini geçmesinin ardından artık ölü sayılarını açıklamayacağını duyurmuştu. Geçen ay bir sivil toplum kuruluşu tarafından açıklanan bir rapor ise ölü sayısının 470 bine çıktığını bildirmişti. 23 milyon nüfuslu Suriye’nin yarısı yerinden edildi.

8.4 milyonluk ‘kayıp nesil’
Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) Suriye’deki beş yıllık iş savaşta çocukların yaşadığı drama ilişkin yeni bir rapor yayımlarken, “kayıp nesil” uyarısında bulundu. Rapora göre, Suriye’de 5 yıllık iç savaş sürecinde 3,7 milyon Suriyeli dünyaya gelirken, bu çocukların 306 bini ebeveynlerinin mülteci olarak bulundukları yabancı ülkelerde doğdu. Ülke içinde ve komşu ülkelerde 8,4 milyon Suriyeli çocuk çatışmalardan etkilendi. Mültecilerin yarısının çocuk olduğu, 15 bin çocuğun yanında bir yakını olmadan ülke dışına kaçmak zorunda kaldığı belirtildi.

İÇ SAVAŞIN 5. YILDÖNÜMÜ
- Mart 2011: Deraa kentinde başlayan rejim karşıtı gösteriler, 15 Mart’ta Şam’a sıçradı. 18 Mart’ta Deraa’da göstericilere ateş açan polis dört kişiyi öldürdü.
- Haziran 2011: Göstericiler için ‘vur emri’ verilen polisler, muhaliflerin safına geçti. Muhalifler, Cisr eş Şuğur’u ele geçirerek ilk kez bir kasabayı kontrolü altına aldı.
- Ağustos 2011: ABD Başkanı Barack Obama, Beşar Esad’a görevi bırakma çağrısı yaptı.
- Temmuz 2012: Savaş, Suriye’nin en büyük kenti ve ticaret merkezi Halep’e de sıçradı.
- Mart 2013: Muhalifler Rakka’yı ele geçirdi. 500 bin nüfuslu Rakka, muhaliflerin ele geçirdiği ilk büyük kent oldu.
- Nisan 2013: Cihatçı Irak İslam Devleti, örgütü Suriye’de varlığını ilan edip adını ‘Irak Şam İslam Devleti’ (IŞİD) olarak değiştirdi.
- Eylül 2013: Esad, Şam’ın banliyösünde muhaliflere karşı kimyasal silah kullandı.
- Ocak 2014: Muhaliflerin kendi aralarında yaşadığı çatışmalar, IŞİD’e karşı güçsüz duruma düşmelerine neden oldu. IŞİD, Rakka’yı ele geçirdi.
- Haziran 2014: IŞİD, Irak ve Suriye’de kontrolü altındaki bölgelerde hilafet ilan etti, adını ‘İslam Devleti’ olarak değiştirdi.
- Ağustos 2014: IŞİD, ABD’li gazeteci James Foley’i başını keserek öldürdüğü videoyu yayınladı.
- Eylül 2014: ABD liderliğindeki koalisyon IŞİD’e karşı hava saldırılarına başladı.
- Eylül 2015: Rusya, Suriye’de Esad rejimini desteklemek için hava saldırılarına başladı.
- Kasım 2015: Viyana’da toplanan 17 ülke Suriye’de 18 ay içinde genel seçim düzenlenmesini öngören siyasi geçiş planını kabul etti.
- Şubat 2016: ABD ve Rusya Suriye’de 27 Şubat tarihinden itibaren ateşkes uygulanacağını duyurdu.