Selman’a neden yaptırım gelmedi?

ABD’de Başkan Joe Biden yönetiminin, Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı cinayetine ilişkin rapora rağmen, Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman’a yaptırım uygulamaması ülkede tepki çekti. ABD Ulusal İstihbarat Direktörlüğü tarafından 2018 yılında hazırlanan ancak Donald Trump yönetiminin kamuya açıklamadığı “Kaşıkçı istihbarat değerlendirme raporu” yayınlanması tüm dünyada büyük ses getirirken, Suudi Arabistan’a yönelik yaptırımların oldukça kısıtlı kalması basının tepkisine neden oldu.

Başta Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA) olmak üzere ilgili istihbarat kurumlarının katkıda bulunduğu raporda, Kaşıkçı cinayetini onaylayan kişinin Veliaht Prens olduğu kaydedilmişti. Raporun yayımlanmasından kısa süre sonra ABD Dışişleri ve Hazine Bakanlıkları, aralarında üst düzey isimlerin de bulunduğu 76 Suudi Arabistanlı yetkiliye karşı, cinayete karıştıkları gerekçesiyle vize kısıtlaması getirdi. Ancak Muhammed bin Selman’a Biden yönetiminden doğrudan bir yaptırım uygulanmaması tepki çekti.

CNN, “Biden, üst düzey Suudi isimleri cezalandıracağına dair söz vermiş olmasına rağmen Veliaht Prense ceza vermedi” başlığını attı. Haberde, Biden’ın seçim kampanyası sürecinde Kaşıkçı cinayetinin sorumlularından hesap sorulması için verdiği söz anımsatılarak, “Biden’ın yaptığı hesap, Muhammed bin Selman’ı cezalandırmaktan geri durmak konusunda Trump yönetiminin verdiği karara benziyor” eleştirisinde bulunuldu.

‘Geçit vermeyin’

Kaşıkçı’nın da yazar olarak görev aldığı Washington Post yayın kurulu ise, “Muhammed bin Selman, cinayetin faili, Biden ona geçit vermemeli”  başlıklı yazısında, Biden’a bu noktada adım atma çağrısı yaptı. New York Times da “İlişkilerin zarar görmesi korkusuyla, Kaşıkçı cinayeti konusunda Biden, Veliaht Prensi cezalandırmayacak” başlıklı bir haber yayımladı. Haberde, “Karar insan hakları savunucularını ve Trump yönetimi döneminde Muhammed bin Selman’dan hesap sorulmadığı için şikayetlenen Demokrat Parti’yi hayal kırıklığına uğratacak” ifadesi kullanıldı.

Kaşıkçı cinayetine ilişkin rapor hazırlayan ve Suudi yetkililerin cinayetteki rolünü öne çıkaran BM Raportörü Agnes Callamard da, Selman’a yaptırım çağrısı yaparken, devlet başkanı olmayan Veliaht Prens’e sivil davalar açılabileceğini kaydetti. Aktivistler ve insan hakları gruplarıysa sosyal medyada “MbS Kaşıkçı’nın katili” etiketini öne çıkardı.

Arap dünyasından destek açıklamaları

ABD istihbaratının hazırladığı ve kamuoyuyla paylaşılan rapor sonrası bazı Arap ülkeleri Suudi Arabistan’a destek verdi. Suudi Arabistan Dışişleri Bakanlığı, Kaşıkçı cinayetiyle ilgili ABD’nin yayınladığı raporu kesin bir dille reddettiğini açıklarken, ABD raporunun gerçeklerle bağdaşmayan birtakım bilgi ve sonuçlar içerdiği ileri sürüldü. Açıklamada, söz konusu cinayetin, çalıştıkları kurumun kendilerine sağladığı yetkileri aştıkları gibi tüm sistemi de aşan bir grup tarafından işlendiği savunuldu. Suudi Arabistan’ın en büyük gazete ve televizyon kanalları raporun yayınlanmasını haber yapmazken, Suudiler’in sahibi olduğu El Arabiya haber kuruluşu akşam haberlerinde rapora kısaca değindi ve içeriğinin suçlamalar karşısında somut deliller bulunmadığının kanıtı olduğu yorumunu yaptı.
Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Kuveyt ve Bahreyn, Suudi Arabistan’ın raporu reddeden tutumunu desteklediğini bildirdi. Suudi Arabistan’ın egemenliğinin ihlal edilmesinin reddedildiği açıklamalarda, Riyad’ın bölgedeki rolünün önemi vurgulandı. Abu Dabi yönetiminin, bölge istikrarı ve güveni için mücadele eden Suudi Arabistan’ın yanında yer aldığına vurgu yapılan açıklamada, “cinayet olayının istismarı ve Suudi Arabistan’ın iç işlerine müdahalenin” kabul edilmediği aktarıldı.

Anlaşmalar iptal olabilir

Raporun yayımlanması, Biden’ın Suudi Arabistan ile ilişkileri yeniden düzenleme ve Suudilere karşı Trump’tan daha katı tutum alma politikasının bir parçası olarak değerlendiriliyor. Biden daha önce de Suudi Arabistan önderliğinde koalisyon güçlerinin Yemen’e karşı yürüttüğü saldırıları desteklemeyeceğini açıklamıştı. Öte yandan Biden’ın, Suudi Arabistan’a silah satış anlaşmalarını “insan hakları ihlallerine ilişkin kaygılar” nedeniyle iptal etmeyi değerlendirdiği öne sürüldü. Reuters’ın Beyaz Saray’dan 4 yakın kaynağa dayandırdığı haberine göre, Yemen’deki sivil ölümlerden dolayı yarım milyar dolarlık silah anlaşmasını askıya alan Washington, Riyad ile ileride yapılacak ticareti de savunma silahlarıyla sınırlandırabilir.