24.02.2024 - 09:55 | Son Güncellenme:
milliyet.com.tr
Rus tanklarının saldırısıyla dünyanın temellerinden sarsıldığı savaşta, bugün ikinci yıl doldu. Vladimir Putin'in emriyle başlayan savaş NATO'nun genişlemesinden Karadeniz'in dünya gündeminde ilk sıralara tırmanmasına, İran ve Kuzey Kore silahlarının kullanılmasından son olarak F-16'ların sahaya sürülmesine kadar Şubat 2022'de kimsenin tahmin bile edemeyeceği sonuçları beraberinde getirdi.
Batılı ülkelerin on milyarlarca dolarlık silah desteği sunduğu Ukrayna, Rus işgalcilere karşı savaşın ikinci yılının dolduğu akşam şok bir saldırıya imza attı, hem de Rusya topraklarında. Karadeniz'in en kuzeyinde yer alan Rusya şehri Rostov-on-Don ile daha güneydeki Krasnodar arasında, akşam saatlerinde gökyüzünü aydınlatan bir dizi alev topu görüldü. Sırayla hareket eden alevler karanlığı aydınlatırken, yerel halkın sosyal medyada paylaştığı videolardan birinde "Bekle, bu nereye gidiyor?" dediği kayıtlara geçti.
Video kaydına gökyüzündeki hareketliliği izleyen yerel halkın telaşlı bir şekilde konuştuğu, silahlı insansız hava aracı ya da füze gibi alternatiflerin dile getirildiği yansıdı. Hemen ardından "Vuruldu, vuruldu" diye çığlıkların duyulduğu görüntülerde, bir sonraki soru "Nereye düşecek?" oldu.
Azak Denizi kıyısındaki Kanevskoy bölgesinde itfaiye ve acil durum ekipleri olay yerine koşarken, dakikalar içinde Ukraynalıların Rusya'ya ait A-50 askeri casus uçağını düşürdüğü ortaya çıktı. Dev casus uçağın vurulduğu nokta, cephe hattına 200 kilometreden daha uzak bir mesafede.
Ukrayna Hava Kuvvetleri Mykola Oleshchuk, uzun menzilli radar tespit uçağı A-50'yi düşüren ekibe ve istihbarat servisine teşekkür etti, saldırının Rusya'nın Cuma günü kutladığı Vatan Savunucuları Günü'nde gerçekleştiğini vurguladı. Mykola Oleshchuk, Telegram hesabından alaycı bir dille "İşgalcilerin Vatan Savunucuları Günü'nü tebrik ediyoruz" mesajını paylaştı.
Uçağın düştüğü Kanevskoy bölgesinden sosyal medyaya yüklenen diğer videolarda, enkazdan gökyüzüne yükselen alev bulutu ve koyu dumanlar göze çarptı.
Krasnodar acil durum yetkilileri, uçağın enkazının bulunduğu Trudovaya köyündeki yangının söndürüldüğünü bildirdi ancak daha fazla ayrıntı vermedi.
Rus ordusuna yakınlığıyla bilinen Telegram kanalları A-50'nin düştüğünü doğruladı ancak Ukrayna'daki işgali 'özel askeri operasyon' olarak adlandıran Kremlin'den beklendiği gibi herhangi bir açıklama yok.
Telegram kanallarında uçağın dost ateşiyle vurulmuş olabileceği yönünde iddialar dolaşırken, Fighterbomber adlı kanal "Şu anda kimin düşürdüğü bilinmiyor" mesajını paylaştı.
Görüntüleri inceleyen askeri analistler ise, kayıtlarda çok sayıda füzenin yer aldığını ve uçağın Ukraynalıların elindeki Amerikan Patriot füzeleriyle vurulmuş olabileceğini söylüyor. Askeri analistler ayrıca, düşürülen A-50'lerin Sovyetler Birliği'nden kalma revize S-200'lerle vurulma ihtimalini de dile getiriyor.
Hava savunma sistemlerini tespit etmesiyle bilinen ve ayrıca Rus savaş uçakları için hedef belirleyen A-50'nin fiyatı, yaklaşık 330 milyon dolar.
Ukraynalılar, son olarak 15 Ocak tarihinde yine bir A-50 casus uçağını düşürdüklerini duyurmuştu.
İngiltere Savunma Bakanlığı'nın paylaştığı bilgilere göre ise, 23 Şubat Cuma akşamı vurulan uçaktan önce Rus ordusunun elinde muhtemelen havalanabilir yalnızca altı adet A-50 uçağı bulunuyordu.
Ukrayna savaşında Rus ordusu için hayati rol oynayan A-50 casus uçağı, 650 kilometreye kadar muharebe alanındaki bilgileri toplayabiliyordu. 'Uçan radar' adıyla da bilinen A-50, gizli hedefleri uzaktan seçebilme yeteneğiyle ve alçaktan uçmasıyla öne çıkıyordu.
Vladimir Putin'in tanklarını Ukrayna'ya göndermesiyle başlayan işgalde birçok dönüm noktası vardı. Moskova birkaç günde Kiev'i ele geçirip kukla bir yönetim hayali kurarken, Kremlin'in planlarının suya düşmesi için birkaç hafta yetti. Rus ordusu henüz ikinci ayda Kiev çevresinden çekilmek zorunda kalırken, güney cephesinde Mariupol çevresi neredeyse haritadan silinerek işgal edilebildi.
İlk aylardaki direnişle dünyayı şaşırtan Ukraynalılar, 2022 yaz mevsiminde Rus ilerleyişini durdurup ABD ve Batılı ülkelerin sağladığı silahlarla karşı taarruza geçti. Rusya sınırına yakın konumdaki Ukrayna'nın en büyük ikinci şehri Harkov yıldırım baskınla birkaç günde Rus işgalcilerden temizlenirken, Putin'in 10 yıl önce el koyduğu Kırım'ın kuzeyindeki Herson ise Rus birlikleri kapana kısıldı. Rusya lideri savaştaki en utanç verici hamlesini yapmak zorunda kaldı, Rus işgalciler Ukrayna'nın güney şehri Herson'dan çekildi.
2023 yazındaki karşı taarruzun tıpkı 2022'deki gibi birçok şehri işgalden kurtarması umuluyordu ancak uzunluğu 1000 kilometreyi bulan cephe hattındaki Rus savunması aşılamadı. ABD ve Avrupalı ortaklarının sağladığı tanklar, füzeler ve diğer silahlarla karşı saldırıya geçen Ukrayna ordusu, özellikle güney cephesinde cılız ilerlemeler kaydetti.
Rus işgalciler ise aylarca devam eden çatışmaların ardından Mayıs 2023'te ele geçirdikleri Ukrayna'nın doğusundaki Bakhmut'un ardından yaz mevsimini savunmada geçirdi, savaştan önce bile silah seslerinin kesilmediği Avdiivka ilçesi tıpkı Bakhmut gibi binlerce asker feda edilerek Şubat 2024'te işgal edilebildi.
Rus ordusu halihazırda Ukrayna topraklarının yaklaşık yüzde 20'sini kontrol ediyor, aylardır donmuş gibi görünen savaşın nasıl sona ereceğini kimse tahmin edemiyor.