03.02.2023 - 14:54 | Son Güncellenme:
milliyet.com.tr
Türkiye'nin ABD'den satın almak istediği 40 yeni F-16 savaş uçağı ve 80 modernizasyon kitini durdurmak için canhıraş bir çaba gösteren Yunanistan, Washington'daki Yunan lobisine bel bağladı. Joe Biden yönetiminin Ankara'ya yeşil ışık yakması ve jetlerin satışı için somut adım atması, savaş uçağı sevkiyatına keskin şekilde karşı çıkan Senato Dış İlişkiler Komitesi Başkanı Bob Menendez'in başını çektiği senatörleri yeni bir adım atmaya zorladı.
İsveç'in başkenti Stockholm'de geçtiğimiz ay arka arkaya sahnelenen skandallar, yeni bir denklemi ortaya çıkardı. YPG'li teröristlerin Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın maketini astı, birkaç gün sonra ise aşırı sağcı Rasmus Paludan Türkiye Büyükelçiliği önünde Kur'an-ı Kerim yaktı.
Türkiye, skandalların ardından NATO'ya katılmak için Ankara'nın onayını bekleyen İsveç'e ittifakın kapılarını kapattı. Ankara, Stockholm ve Helsinki yönetimleriyle Şubat ayında yapılacak üçlü mekanizma toplantısını da süresiz erteledi.
Stockholm yönetimi Temmuz ayındaki NATO zirvesinde resmen ittifaka girmeyi planlıyordu ancak söz konusu istek hayal oldu. Türkiye'ye 20 milyar dolarlık F-16 satışını İsveç ve Finlandiya şartına bağlamak isteyen ABD'li senatörler ise, Başkan Joe Biden'a bir mektup yazdı.
Cumhuriyetçi ve Demokrat partiden 29 senatör, mektupta F-16 satışının İsveç ve Finlandiya'nın NATO'ya girişi onaylanana kadar ertelenmesi çağrısında bulundu. İskandinav ülkelerinin Ankara'nın şartlarını yerine getirmek için 'tam ve iyi niyetli çaba' içinde olduğunu savunan senatörler, "NATO’ya katılım protokolleri Türkiye tarafından onaylandıktan sonra Kongre, F-16 savaş uçaklarının satışını değerlendirebilir. Ancak bunun yapılmaması, bu satışın sorgulanmasına neden olur" ifadesini kullandı:
"İsveç ile Finlandiya'nın NATO'ya katılım protokollerinin imzalanmaması veya onay için bir takvim sunulmaması, Rusya'nın Ukrayna işgalini sürdürdüğü tarihin bu önemli anında İttifak'ın birliğini tehdit etmektedir. Türk hükümetinin İsveç ile Finlandiya'nın NATO'ya katılım protokollerini onaylamasını bekliyoruz. Fakat Türkiye'nin İsveç ve Finlandiya arasındaki üçlü memorandumdan doğan yükümlülüklerini yerine getirmekteki eksikliği göz önünde bulundurulmalıdır; Türkiye katılım protokollerinin onay sürecini tamamlamadığını sürece Kongre gelecekte Türkiye'ye yönelik F-16 satışlarını da içeren desteğini sürdürmeyi değerlendiremez."
Mektupta imzası bulunanlar arasında ABD Senatosu NATO Gözlemci Grubu'nun eş başkanları olan Demokrat Senatör Jeanne Shaheen ve Cumhuriyetçi Thom Tillis de var. Kongre, bu mektupla ilk kez Türkiye'ye F-16 satışını iki İskandinav ülkesinin NATO'ya katılımıyla doğrudan ve açıkça ilişkilendirmiş oldu. Ancak defalarca satışı desteklediğini ilan eden Biden yönetimi iki konuyu ilişkilendirmeyi reddediyor.
Türkiye'yi 'değerli bir NATO' üyesi olarak tanımlayan ve Ankara'nın tahıl anlaşmasındaki rolünü öven mektup, buna karşılık İskandinav ülkelerini veto etmenin bu ilişkiye 'gölge düşürdüğünü' ileri sürdü:
"Türkiye'nin onayı geciktirmesi İttifak'ın güvenliği, Avrupa ve Putin'in tehditleri devam ederken dünyanın geri kalanı için bir risk doğuruyor."
Yunan medyası, Washington'dan gelen haberi beklendiği gibi manşetten veriyor. Skai televizyonu 'Biden'a mektupla Türkiye'ye F-16'lar için senatör bloğu' başlığını attı, CNN Yunanistan 'ABD'li senatörlerden Biden'a: Türkiye'ye F-16 yalnızca İsveç ve Finlandiya'nın katılımından sonra' dedi.
Kathimerini gazetesinin başlığı, 'ABD'li senatörler: İsveç ve Finlandiya NATO'ya katılmadan Türkiye'ye F-16 sevkiyatına hayır' oldu.
To Vima gazetesi 'ABD'li senatörlerin Türkiye'ye F-16 satışı için ültimatomu' başlığını tercih etti, Ta Nea 'ABD'li senatörler Türkiye'ye F-16 sevkiyatı ile Finlandiya ve İsveç'in katılımı arasında bağlantı kuruyor' başlığıyla okurlarının karşısına çıktı.
ABD Dışişleri Bakanlığı'nın yaptığı açıklama da gazetelerin sayfalarında yer alıyor. Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Ned Price'a, günlük basın toplantısında Başkan Biden'a gönderilen mektup soruldu. Price, Beyaz Saray'ın F-16 satışına destek verdiğini hatırlatıp Kongre'nin de süreçta söz sahibi olduğunu söyledi.
Alman yayın organı Deutsche Welle'de yer alan bir analiz de, Yunan basını tarafından alıntılandı. Türkiye ve Yunanistan arasında bir savaş çıkma ihtimalini değerlendiren yazı, siyasi analist Ronald Maynardous imzasını taşıyor.
Her iki ülkede de seçimler için geri sayımın başladığını belirten analiz, yanı sıra Atina ve Ankara arasında iletişimin henüz kopmadığını vurguladı. Tarafların 2022'nin son günlerinde Brüksel'de görüşme yaptığını hatırlatan Maynardous, Türk ve Yunan savunma bakanlarının Şubat ortasındaki NATO toplantısında görüşebileceğini yazdı.
Yakın gelecekte Türkiye ve Yunanistan arasında bir askeri tırmanışın eli kulağında olacağı yönündeki korkuları paylaşmadığını kaydeden Ronald Maynardous, Yunanistan'ın son yıllarda modern silah sistemlerine milyarlarca euroluk yatırım yaparak caydırıcı bir güce ulaştığını ileri sürdü.
Yazara göre, Atina'nın ABD ve Fransa ile yenilediği askeri ittifakların yanı sıra İsrail ve Birleşik Arap Emirlikleri'yle sağladığı askeri işbirliği de bir caydırıcılık unsuru:
"Bu aleni olarak söylenmese de, tüm bu ortaklıklar Türkiye ile bir çatışmada Yunanistan'ı güçlendirmeyi hedefliyor."
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken'ın Şubat ayı bitmeden hem Atina hem de Ankara'yı ziyaret edeceğini aktaran DW analizi, Washington'ın iki başkente net bir mesaj vereceğini belirtti: ABD iki müttefik arasında bir çatışmanın önüne geçmek için her şeyi yapacak!
Diğer yandan Ankara'nın halihazırda birçok açık cephesi olduğunu öne süren analiz, Türkiye'nin Yunanistan'ı yüksek ihtimalle tercih etmeyeceğini savundu. Yunanistan'ı Türkiye'nin en güçlü politik ve askeri hasmı olarak niteleyen Ronald Maynardous, son yıllarda birçok operasyonun gerçekleştiği Suriye'nin ise kolay hedef olduğunu ileri sürdü. Ankara ve Atina arasındaki gerilimin bitmesinin yakın zamanda mümkün görünmediği tahminini yapan analiz, iki ülke ilişkilerinde Türkiye'deki seçimlerin ardından yeni bir dönemin beklenebileceğini savundu.