Küresel piyasalar tepetaklak! Dünya bunu konuşuyor: 'Ekonomik nükleer kış', ABD borsası çöküşle açıldı!

ABD Başkanı Trump'ın tarife kararında geri adım atmaması üzerine 'kara pazartesi' endişeleri piyasaları sararken, Asya, Uzak Doğu ve Avrupa piyasalarından sonra merakla beklenen ABD piyasası da çöküşle açıldı.

NBC'nin haberine göre S&P 500 endeksi, %4 düşüşle açıldı ve son zirve noktasından %20’den fazla gerileyerek resmen “ayı piyasası” bölgesine girdi. Teknoloji ağırlıklı Nasdaq endeksi %4,5’ten fazla değer kaybetti. Dow Jones Sanayi Endeksi ise %3,78 ya da 1.200 puan düştü.

Nasdaq 100, güne yüzde 3,78 değer kaybıyla 16.743,54 puandan başladı.

İngiliz Daily Mirror gazetesinin haberine göre milyarder hedge fon yöneticisi Bill Ackman, İkinci Dünya Savaşı'ndan beri dünyanın korkulu rüyası ve "nükleer kış" olarak anılan nükleer savaşı ekonomiye uyarlayarak "Donald Trump'ın başlattığı 'küresel savaş ekonomik nükleer kışa neden olacak' dedi.

Trump'ın eski destekçisi olarak bilinen ünlü milyarder, ABD Başkanı'nın piyasaların bugün çöküşe geçmesiyle birlikte bir 'ekonomik nükleer kış' başlattığını söyledi.

'TARİFELER BÜYÜK VE ORANTISIZ'

Bazı ülkelerin ABD'deki istihdam ve ekonomik büyüme pahasına kendi sanayilerini koruyarak ülkesinden faydalandığını savunan Ackman, "büyük, orantısız" tarife uygulama ve "dünyaya karşı ekonomi savaşı başlatmanın" yatırım yapılacak bir pazar olarak ABD'ye olan güveni "yok edebileceği" uyarısında bulundu.

Trump'ı 2 Nisan'da açıkladığı karşılıklı tarifeleri 90 günlüğüne askıya almaya davet eden Ackman, "Alternatif olarak, kendi kendimize tetiklediğimiz ekonomik bir nükleer kışa doğru gidiyoruz ve toparlanmaya başlamalıyız." değerlendirmesini yaptı.

'TRUMP İŞ DÜNYASININ GÜVENİNİ KAYBEDİYOR'

Ackman, Trump'ın iş dünyası liderlerinin "güvenini kaybetmeye başladığını" ve tarifelerin ABD ve Trump'ı destekleyen milyonlarca vatandaş için "olumsuz sonuçlar" doğuracağını kaydederek "Oy verdiğimiz şey bu değil." ifadelerini kullandı.

Fon yönetim şirketi "Pershing Square Capital Management'ın" kurucusu Ackman, Temmuz 2024'te, daha önce eski Başkan Joe Biden'ın bağışçılarından biri olmasına rağmen Trump'ı desteklediğini açıklamıştı.

Fransa'dan Laurent Saint-Martin (solda), Lüksemburg’daki bir AB ticaret toplantısı öncesinde Avrupa Komisyonu Başkan Yardımcısı Maros Sefcovic ile konuşurken. AP

Avrupalı siyasetçiler, Trump'ın son tarifelerine karşı Avrupa Birliği’nin vereceği yanıtı görüşmek üzere pazartesi günü Lüksemburg’da bir araya gelirken, birlik içinde ortak bir duruş sergilemeye çalıştılar.

Fransa da dahil olmak üzere bazı AB üyeleri, bloğun ABD’li hizmet şirketlerini hedef almayı değerlendirmesi gerektiğini savunurken, diğer ülkeler daha temkinli bir yaklaşım benimsedi. Pazartesi günkü toplantı öncesinde birçok siyasetçi, uzlaşı ihtiyacının altını çizdi. Fransa’nın Ticaret Bakanı Laurent Saint-Martin, "İkna edici olmak ve Avrupa’nın gerçek bir güç olabileceğini göstermek için bir koşula ihtiyacımız var, o da birlik içinde kalmak" dedi.

Saint-Martin, Fransa'nın yüzleşmeden ziyade müzakereden yana olduğunu belirtti ancak Avrupa’nın tüm seçenekleri masada tutması gerektiğini de vurguladı. Avrupa'nın vereceği yanıtın 'son derece, son derece sert' olabileceğini ifade etti.

ABD Başkanı Donald Trump, "Önce Amerika" politikası kapsamında 2 Nisan'da ülkenin ticaret ortaklarına yönelik gümrük tarifelerini açıkladı. Açıklamanın ardından diğer ekonomilerden gelebilecek olası misillemelere dair endişeler, ticaret savaşlarının derinleşebileceği korkusunu artırarak piyasalarda satış baskısı yarattı. Cuma günü Çin'in karşılık verme hamlesi, küresel pay piyasaları üzerindeki mevcut baskıyı daha da ağırlaştırdı. Öte yandan Avrupa Birliği'nin de bu yönde karar alacağına ilişkin haber akışı da küresel piyasalardaki endişe ve belirsizlikleri körükledi.

ASYA, UZAKDOĞU, ORTA DOĞU

Güney Kore ve Japonya pay piyasalarında genele yayılan satışlar görülürken, bu satışlarda sanayi, otomotiv, madencilik ve teknoloji sektörleri başı çekti.

Bu gelişmelerle birlikte Japonya'da Nikkei 225 endeksi yüzde 7,7 düşüşle 31.187 puandan, Güney Kore'de Kospi endeksi yüzde 5,6 azalışla 2.328 puandan, Çin'de Şanghay Bileşik Endeksi yüzde 7,3 kayıpla 3.096 puandan, Hong Kong'da Hang Seng endeksi ise yüzde 13,2 değer kaybıyla 19.828 puandan kapandı.

Avustralya'da ASX 200 endeksi yüzde 4,2 azalışla 7.343 puana gerilerken, Tayvan'da TPEx 50 endeksi yüzde 2,4 düşüşle 266,1 puanda, Filipinler'de PSEi Bileşik Endeksi yüzde 4,3 kayıpla 5.823 puanda ve Malezya'da KLCI endeksi yüzde 4,1 düşüşle 1.443 puanda günü tamamladı.

Singapur'da STI endeksi yüzde 7,2 düşüşle 3.550 puandan ve Hindistan'da Sensex endeksi yüzde 3,7 azalışla 72.618 puandan işlem görüyor.

Pakistan'da Karachi 100 endeksi ise şu dakikalarda yüzde 3,72 azalarak 114.508 puandabulunuyor. Endonezya, Tayland ve Vietnam'da tatil sebebiyle piyasalar kapalıydı.

AVRUPA'DA PANDEMİDEN BERİ EN SERTİ

Asya borsalarında görülen sert satışlar, Avrupa borsalarında da kendini gösterdi. Açılışla birlikte Avrupa'da Stoxx 600'de yer alan şirketlerin yaklaşık yüzde 97'sinin hisse fiyatları geriledi.

Almanya'da DAX 40 endeksindeki kayıp açılışın ardından yüzde 4,7'ye ulaşırken, Fransa'da CAC 40 endeksi yüzde 4,9, İngiltere'de FTSE 100 endeksi yüzde 3,8 ve İtalya'da FTSE MIB 30 endeksi yüzde 5,3, İsviçre'de SMI Endeksi yüzde 4,8 değer kaybetti. Böylece Avrupa borsaları pandemiden bu yana en sert düşüşünü yaşamış oldu.

ABD VE BORSA İSTANBUL'DA DURUM

ABD'de endeks vadeli kontratlar da haftaya düşüşle başladı. Vadeli piyasalarda Nasdaq endeksi yüzde 2,2, S&P 500 endeksi yüzde 2,1 ve Dow Jones endeksi yüzde 2,3 düşüşle işlem görüyor.

Yurt içinde ise Borsa İstanbul'da BIST 100 endeksi, haftaya yüzde 2,80 düşüşle 9.117,38 puandan başladı. Endeks, günün ilk yarısında da yüzde 2,65 değer kaybederek 9.131,34 puana geriledi.

Analistler, tarifelere ilişkin haber akışının yatırımcıların ana gündeminde olduğunu belirterek, olası müzakere durumunda piyasalarda satış baskılarının azalabileceğini söyledi.

PİYASALARDA KÜRESEL RESESYON KORKUSU

Analistler, Çin'in ABD'nin yeni gümrük vergilerine verdiği hızlı tepkiyle, bir sonraki ticaret savaşının başlangıç sinyalinin verildiğini belirterek, "Enflasyondaki olası bir yeniden canlanmaya ek olarak, piyasa katılımcıları küresel bir resesyondan korkuyor." görüşünü paylaştı. Haftanın ilk işlem gününde Asya borsalarında sert satışlar görüldü.

The Wall Street Journal (WSJ) Trump'ın gümrük vergisi planında ısrarını sürdürmesinin "piyasa çalkantısını derinleştirdiğini ve krizi şiddetlendirdiğini" yazdı. ABD ekonomi basınının önde gelen yayın organı "Başkan Trump'ın ekonomik açıdan yıkıcı ve agresif gümrük tarifelerinde kararlı olduğunu açıklamasının ardından, küresel piyasalardaki çalkantı son dönemin en kötü satış dalgalarından birine dönüştü. ABD borsalarının büyük endekslerine bağlı vadeli işlemler Pazartesi sabahı erken saatlerde yüzde 2,5’in üzerinde düşerken, günün erken saatlerinde bu kayıplar daha da büyüktü" ifadelerine yer verirken ekledi:

'KORKU GÖSTEGESİ REKOR SEVİYELERDE'

Bu düşüş gün içi işlemlerde de devam ederse, geniş tabanlı S&P 500 endeksi, teknoloji ağırlıklı Nasdaq Bileşik Endeksi'nin ardından ayı piyasasına (yakın dönemdeki zirvesinden yüzde 20 veya daha fazla düşüş) girebilir.

Wall Street'in 'korku göstergesi' olarak bilinen VIX endeksi, yatırımcıların önümüzdeki dönemde daha fazla dalgalanma beklemesiyle, Covid-19 çöküşü ve küresel mali kriz dönemlerini andıran seviyelere sıçradı.

Küresel piyasalar geri çekildi. Birçok ekonomisi ticarete büyük ölçüde bağlı olan Asya’da borsalar adeta çakıldı. Hong Kong’un ana borsa endeksi, Asya finansal krizinden bu yana en kötü gününü geçirerek yüzde 13 düştü. Şanghay, Taipei ve Tokyo borsaları da yüzde 7 ila 10 arasında değer kaybetti. Satış dalgası Avrupa'yı da es geçmedi; Stoxx Europe 600 endeksi yüzde 4’ün üzerinde düştü. Bitcoin ve petrol fiyatları da sert şekilde geriledi."

Trump'ın dünya genelindeki kapsamlı tarife politikaları, Londra'nın önde gelen 100 şirketini izleyen FTSE 100 endeksinde, pazartesi sabahı piyasalarda işlemler başlar başlamaz erken satışların ardından yaklaşık yüzde 5'lik bir düşüşe yol açtı.

İngiliz ekonomi gazetesi The Financial Times, "Donald Trump tarifelerde geri adım atmayınca küresel borsalar tepetaklak oldu" başlığı atarken ekledi:

Trump'n tarifeleriyle tetiklenen piyasa çöküşü, ABD başkanının giderek artan küresel durgunluk endişelerine rağmen agresif ticaret politikalarından geri adım atmayacağını belli etmesiyle birlikte pazartesi günü derinleşti.

Hisse senetlerinde sert düşüşler yaşanırken, güvenli liman olarak görülen para birimleri değer kazandı ve tahvil getirileri geriledi. ABD'nin önde gelen endekslerinden S&P 500'ü izleyen vadeli işlemler %1,9 düşerken, Nasdaq vadelileri %2,1 geriledi.

Asya hisseleri büyük darbe aldı; Hong Kong’un Hang Seng endeksi %13’ten fazla değer kaybederek bu yüzyıldaki en kötü tek günlük düşüşünü yaşadı.

Avrupa borsalarında da sert satışlar görüldü. Stoxx Europe 600 endeksi %3,8 düşerken, Almanya’nın DAX endeksi %3,7 geriledi. Açılışta kısa süreliğine %10’dan fazla düşüş yaşamıştı. İngiltere’nin FTSE 100 endeksi ise %3,5 değer kaybetti.

Dünyanın önde gelen yatırım şirketlerinden Goldman Sachs, bu yıl için ABD ekonomik büyüme tahminini düşürdü ve Amerika'nın önümüzdeki yıl resesyona girme riskinin arttığı konusunda uyarıda bulundu.

Goldman, Donald Trump’ın beklenenden çok daha yüksek gümrük tarifeleri getireceği yönündeki endişeler nedeniyle 2025 büyüme tahminini %1.0’dan %0.5'e çekti.

Goldman, Trump'ın gümrük tarifesi duyurularının ardından "finansal koşullarda sert bir sıkılaşma, yabancı tüketici boykotları ve politika belirsizliğinde devam eden bir artış" yaşandığını belirterek, 12 aylık resesyon olasılığını %35'ten %45'e çıkardı.

Goldman analistleri, Beyaz Saray'ın önce daha agresif bir tarife açıklayıp ardından bunu yumuşatmasını beklediklerini, ancak 9 Nisan'da yürürlüğe girmesi planlanan yeni tarifelerin etkili tarife oranını beklenenden fazla artıracağını ifade ediyor.

RESESYON NEDİR? Bir ekonomide büyümenin durması veya küçülmesi anlamına gelir. Genellikle iki çeyrek üst üste ekonomik daralma yaşandığında resesyon ilan edilir. Bu dönemde üretim azalır, işsizlik artar, tüketici harcamaları ve yatırımlar düşer. Resesyon, halkın alım gücünü ve şirketlerin karlılığını olumsuz etkileyen bir ekonomik durgunluk süreci anlamına geliyor.

Almanya Ekonomi ve İklimi Koruma Bakanı Robert Habeck, Avrupa Birliği'nin (AB), ABD ile yaşadığı gümrük vergisi anlaşmazlığında güçlü bir pozisyona sahip olduğunu savunarak, AB'nin ABD gümrük vergilerine birlikte yanıt vermesi çağrısında bulundu.

Habeck, Lüksemburg'da 27 AB üyesi ülkenin ticaret bakanlarının katılacağı toplantı öncesi yaptığı açıklamada, ABD Başkanı Donald Trump'ın yeni özel gümrük tarifelerini değerlendirdi. Habeck, "ABD'ye karşı eğer her ülke ayrı ayrı hareket eder ve buradaki kırmızı şarapla, oradaki viski ve çam fıstığıyla ilgili bir sorunla vakit geçirirse, o zaman çabalarımızın hepsi boşa gidecektir" dedi.

İtalya Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Antonio Tajani, ABD ile yapılacak olası gümrük tarifeleri müzakerelerinde Avrupa Birliği (AB) Komisyonu'nu destekleyeceklerini bildirdi.

Tajani, "ABD ve şirketlerimiz için felaket olacak bir ticaret savaşından kesinlikle kaçınmak için çalışmalıyız. Müzakere etmeliyiz, birleşik AB bunu yapmalı" dedi.

Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Lin Cien,ABD'nin "karşılıklılık" kisvesi altında "hegemonik" bir adım attığını, başka ülkelerin meşru çıkarlarını yok sayarak kendi bencil çıkarlarına hizmet ettiğini ve "önce Amerika" anlayışını uluslararası kuralların önüne koyduğunu savunan Sözcü Lin, "Bu, tek taraflılığın, korumacılığın ve ekonomik zorbalığın tipik örneğidir." dedi.

Lin, ABD'nin tarife artışlarının ülkeler arasındaki refah uçurumu artıracağına ve bundan en ağır darbeyi daha az gelişmiş ülkelerin yiyeceğine işaret ederek, "ABD'nin tarifeleri istismarı, ülkeleri, özellikle de 'Küresel Güney' ülkelerini, kalkınma haklarından yoksun bırakıyor." ifadesini kullandı.

ABD Başkanı Donald Trump'ın izlediği korumacı ticaret politikasına paralel açıkladığı karşılıklılık esaslı tarifelerin ardından artan risk algısı, küresel pay piyasalarını sarsmaya devam ediyor. 5 soru, 5 cevapta bilmeniz gerekenler...