İran'da son dakika... Yerel medyada Türkiye detayı! 'Nihayet...'

İran’ın başkenti Tahran’da yüzlerce öğrenci, geçtiğimiz pazar günü helikopter kazasında hayatını kaybeden İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, Doğu Azerbaycan Valisi Malik Rahmeti, Tebriz Cuma İmamı Ayetullah Ali Haşim, Reisi’nin koruması Seyit Mehdi Musevi, pilotlar Tahir Mustafavi ve Muhsin Deryanuş ile teknik personel Behruz Gadimi’yi anmak için Tahran Üniversitesi önünde toplandı.

Öğrenciler ellerinde, “Reisi, yorulmak bilmezdi” yazılı pankartlar ile Reisi ve İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan’ın fotoğraflarını taşıdı. Öğrenciler Tahran Üniversitesi’nin önünden yöresel müzik aletleri eşliğinde ağıtlar okuyarak cumhurbaşkanlığı ofisine doğru yürüdü.

“BU YAŞANANLAR SANKİ BİR KABUS”

İranlı Öğretmen Fatemeh Gaffari, “Reisi’ye oy vermek iftihardır. Gerçekten çok doğru ve dürüst bir insandı. Her zaman halkı için çabalardı. Bu ülkenin bir öğretmeni olarak halkı için çabalayan cumhurbaşkanının anma merasimine katılmak benim görevimdi. Asla inanamıyorum. Bu yaşananlar sanki bir kabus. Çocuğumu buraya getirdim ve umut ediyorum ki onun yolundan ilerlesin. Allah bize sanır versin. Gerçekten çok büyük bir musibet” dedi.

“SON ANINA KADAR HALKINA HİZMET ETTİ VE ŞEHİT OLDU”

İranlı öğrenci Zohre Hodavend, “Hem gururluyum hem de değerli birini kaybetmenin üzüntüsünü yaşıyorum. Neden birini kaybedince kıymetini daha iyi anlıyoruz? Gururlu olmamın sebebi, kaybettiğimiz cumhurbaşkanımız masa başında oturmazdı aksine halkına hizmet ederdi. Ve Son anına kadar halkına hizmet etti ve şehit oldu. Bu sebeple onunla gurur duyuyorum” ifadelerini kullandı.

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve beraberindekilerin öldüğü helikopter kazasından Amerikan ambargolarını sorumlu tuttu.

Ambargoların İran'da uçuş güvenliği sorunlarına yol açtığını vurgulayan Lavrov "Amerikan yapımı havcılık ürünlerine yönelik parçalara yasağın da dahil olduğu ambargolar insanların yaşamını tehlikeye atıyor" dedi.

İran medyasına göre Reisi ABD yapımı Bell 212 tipi bir helikopterde seyahat ediyordu. Kazanın nedenini belirlemek için İran'da bir soruşturma başlatıldı.

ABD ve diğer büyük tedarikçilerin on yıllardır süren ambargosu nedeniyle İran uçak filosuna parça bulmakta ve güncellemekte zorlanıyor.

İran'ın kuzeyinde yer alan Tebriz kentindeki cenaze töreni sona erdi. Yerel medya, cenazelerin Tebriz havalimanına getirildiğini ve Kum kentine götürüleceğini yazdı. Akşam saatlerinde ise cenazeler Tahran'a ulaşacak.

İran'da Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan'ın cenaze merasimleri bugün başladı, törenler üç gün sürecek.

Türkiye, Tahran'daki resmi törenlere Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz ve Dışişleri Bakanı Hakan Fidan'la katılım sağlayacak.

İran Başsavcısı Muhammed Kazım Muvahhedi Azad, helikopter kazasında hayatını kaybeden Cumhurbaşkanı İbraim Reisi ve diğerlerine karşı internette 'hakarette' bulunanlara karşı harekete geçileceğini söyledi. Azad, Reisi'nin ölümünün teyit edilmesinden kısa süre sonra gözaltı çağrısı yapmıştı.

Rejim yanlısı kullanıcılar sosyal medyada yas mesajları paylaşırken, muhalifler 1980'li yıllarda binlerce siyasi mahkumun infaz edilmesinde ve hükümet karşıtı gösterilerin şiddetle bastırılmasında oynadığı iddia edilen role vurgu yaptı. Bazı kullanıcılar da Reisi'nin ölmünden duydukları mutluluğu paylaştı.

Helikopterin düştüğü haberinin duyulmasından sonra, Reisi'nin ölümünü kutlamak için atıldığı belirtilen havai fişeklerin görüntüleri paylaşılmıştı.

İran'da üç gün sürecek cenaze merasimleri bugün başlarken, yerel medyanın bugünkü manşetlerinde helikopter kazasında ölen İbrahim Reisi'yi öven başlıklar dikkat çekici.

Resmi gazete İran, dini lider Ayetullah Hamaney'in mesajını ilk sayfasından verdi ve 'Sevgili Başkan' manşetini attı.

Rejimin sesi olan ve IRNA haber ajansından yayımlanan İran Daily gazetesi, 'İran şehitlerinin yasını tutuyor' manşetiyle okurlarının karşısına çıktı.

Devrim Muhafızları'nın gazetesi Civan'ın manşeti 'Millet için sevgili ve incelikli oldun' oldu. Gazete şehitliğin merhum başkanın ödülü olduğunu kaydedip helikopter kazasının duyulmasıyla İran halkı için her saniyenin birkaç saate döndüğü yorumunu yaptı.

Tehran Times 'İran dimdik ayakta' derken, seçime kadar vekil cumhurbaşkanı olarak görev yapacak Muhammed Muhbir'in sözlerini ilk sayfadan verdi.

Reformist Şark gazetesi 'Toplu keder' manşetini ülkenin her yerinde halkın yas tuttuğu spotuyla sundu, dini lider Hamaney'in beş günlük ulusal yas ilan ettiğini de ekledi.

Bir diğer reformist gazete İtimad, 'Düştüğün yere adım adım' manşetini attı, helikopter enkazının Türkiye'nin gönderdiği drone'ların yardımıyla ancak 15 saat sonra belirlenebildiğini öne çıkardı, 'nihayet' ifadesini kullandı. Sabah gün ağardığında kazanın sonucuna dair sis perdesinin yavaş yavaş aralandığını aktaran İtimad, pek çok İranlıyı Pazar akşamından Pazartesi sabahına kadar uyanık tutan umudun da ortadan kalktığını yazdı.

Rejimin sesi Kayahan gazetesi, İran halkının halkın yastan boğulduğunu bildirdi.

Bir diğer muhafazakar gazete Risalet ilk sayfasında 'Hala inanamıyoruz' ifadesine yer verdi, Cumhurbaşkanı Reisi'nin artık İran halkına gökyüzünden baktığı yorumunu yaptı.

İran'ın sisteminde hayati bir rolü olan Uzmanlar Meclisi'nin altıncı dönem açılış töreni gerçekleşti.

Tahran'daki törende bu kez Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin koltuğu boş bırakıldı ve koltukta yalnızca fotoğrafı vardı.

Diğer adları Uzmanlar Konseyi veya Uzmanlar Şurası olan organizasyon, İran anayasasının 107. maddesine göre kuruldu.

Uzmanlar Meclisi'nin İran’ın dini liderini seçme, denetleme, gerektiğinde görevden alma yetkileri bulunuyor.

Uzmanlar Meclisi'nde İbrahim Reisi'nin yerine geçecek isim ise, önümüzdeki aylarda belli olacak.

Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan'ın cenazeleri gün içinde Tebriz'den Kum kentine nakledilecek.

Tebriz'deki törende dev bir kalabalık vardı. Şüheda Meydanı'nda on binlerce kişi toplandı, dualar edildi.

İran'ın dört bir yanındaki şehirlerde de halk yas tutuyor.

Tasnim haber ajansı, üç gün sürecek cenaze törenlerinin Tahran ve bir şehirde daha gerçekleşeceğini bildirdi.

Cumhurbaşkanı Reisi'nin cenazesi Perşembe günü Meşhed kentinde defnedilecek.

İran'ın kuzey komşusu Ermenistan'da, bugün parlamento toplantısı hayatını kaybeden Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan için saygı duruşuyla başladı.

Ülkede darbe yapmaya çalıştıkları gerekçesiyle yakalanan ve CIA ajanı olduğu belirtilen şahısların görüntüleri dünya medyasında yankı uyandırdı.

ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Matthew Miller, helikopter kazasının ardından İran'ın ABD'den yardım talep ettiğini bildirdi.

Sözcü Miller, Tahran'ın istediği yardımın içeriği hakkında detay veremeyeceğini söyledi.

Wahington'ın destek verebileceğini İran'a ilettiklerini aktaran Miller, "Ama sonuç olarak, büyük ölçüde lojistik sebeplerden ötürü bu yardımı sağlayamadık" dedi.

İran'ın kuzeyindeki sıradağ dizisinde düşen helikopterde, Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan ve yedi kişi daha vardı.

Yoğun sis ve yağış nedeniyle enkaz ancak gece yarısı bulunabildi, Türkiye'den havalanan AKINCI insansız hava aracı helikopterin yerini tespit etti.

Sabah gün ağarırken kurtarma ekipleri enkaza ulaştı ve araçtaki dokuz kişiden kurtulan olmadığı ortaya çıktı.

Azerbaycan lideri İlham Aliyev, bugün taziyelerini sunmak üzere İran'ın Bakü Büyükelçiliği'ni ziyaret etti.

Aliyev ve İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, Pazar günü sınırdaki barajları birlikte açtı. Reisi'yi taşıyan helikopter, dönüş yolunda kaza geçirdi.

50 yıldır İran semalarında uçan Amerikan yapımı helikopterler cumhurbaşkanının öldüğü kazayla dünya gündeminin ilk sırasına yerleşti. Henüz kazanın üstündeki gizem aydınlatılabilmiş değil, bir yıl önce Birleşik Arap Emirlikleri'nde kayıtlara geçen vaka ise dikkat çekici.

Helikopter kazası nedeniyle hayatını kaybeden İran lideri Reisi için ülkede cenaze töreni düzenleniyor. Tasnim haber ajansı ise ilk görüntüleri X üzerinden yayınladı. İranlıların ise cenaze töreninde hayatını kaybedenler için ağıt yaktıkları görüldü.

Kazanın ardından sosyal medyada hemen komplo teorileri yayılmaya başlarken, bazı basın kaynaklarının bunlara kanıp haberleştirmesi dikkat çekti.

Katolikler Hristiyanların lideri Papa Francesco İran'a helikopter kazası nedeniyle başsağlığı diledi.

Kuzey Kore lideri Kim Jong-un da İran'a taziye gönderen isimler arasındaydı.

ABD Dışişleri Bakanlığı da Tahran'a resmen taziyelerini sundu.

Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Faysal bin Ferhan Es Suud, İran'ın vekil Dışişleri Bakanı Ali Bagheri Kani ile telefon görüşmesi gerçekleştirdi.

Türkiye'nin gururu insansız hava aracı AKINCI'nın İran'daki helikopter enkazını gece yarısı tespit etmesinin yankıları devam ediyor. AKINCI insansız hava aracının helikopterin konumunu bulduğu görüntüler yayınlandı.

Ulaştırma Bakanı Abdülkadir Uraloğlu, düşen helikopterden sinyal alınamadığını söyledi. "Maalesef muhtemelen sinyal sisteminin kapalı olduğu veya helikopterde o sinyal sisteminin olmadığı görüldü. Mutlaka o sinyaller bize düşerdi ama düşmedi" diyen Bakan Uraloğlu, kaza olur olmaz sinyal aradıklarını da ekledi.

İran Ulaştırma Bakanlığı ise, helikopterdeki yolculardan birinin telefonunun akşam saat 20.00'ye kadar açık olduğu bilgisini paylaştı.

Düşen helikopterde ölen İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yanındakiler için bugün başkentte dev törenler gerçekleşecek.

Tahran Üniversitesi'nden Azadi Meydanı'na kadar devam edecek töreni, akşam saatlerinde ise yabancı heyetlerin katılımına açılacak.

Uzmanlara göre, İran hükümeti için Reisi'nin cenaze töreni duygu yüklü olmanın yanı sıra devamlılık sinyalleri göndermek için de bir fırsat olarak değerlendirilecek.

İbrahim Reisi, İran'da iktidarın zirvesine yakın bir yerde duruyordu ve beklentiler en tepeye yükseleceği yönündeydi. Ama hayat ona farklı bir yol çizdi.

Reisi'nin Pazar günü helikopterinin düşmesi sonucu hayatını kaybetmesi, sağlık durumu uzun süredir ilgi odağı olan 85 yaşındaki dini lider Ayetullah Ali Hamaney'in yerine kimin geçeceği konusunda artan spekülasyonları da altüst etti.

Ama İran'da sert politikalar izlemekle tanınan Reisi'nin trajik kaderinin ülke siyasetinin yönünü değiştirmesi ya da İslam Cumhuriyeti'ni önemli bir şekilde sarsması beklenmiyor.

Bunu Hamaney de henüz Reisi'nin ölümü teyit edilmeden önce sosyal medya platformu X'ten yaptığı bir paylaşımla duyurdu, 'İran halkının endişelenmemesi gerektiğini' ve 'herhangi bir aksama olmayacağını' vurguladı.

Ama cumhurbaşkanın ölümü, muhafazakar ve sertlik yanlısı siyasetçilerin artık hem seçilmiş hem de seçilmemiş tüm iktidar organlarına hakim olduğu bir sistemin sınırlarını test edebilir.

BBC'den Lyse Doucet'e konuşan Tahran Üniversitesi'nden Profesör Muhammed Marandi, "Batı, yaklaşık 40 yıl boyunca İran'ın çökeceğini ve dağılacağını varsayıyordu. Ama mucizevi bir şekilde hala burada ve tahmin ediyorum ki önümüzdeki yıllarda da burada olacak" diyor.

Uzmanlar Meclisi'nde bir yer açıldı

Reisi'nin ölümüyle boş kalan ve doldurulması gereken bir diğer kritik pozisyon da zamanı geldiğinde yeni dini lideri seçecek olan Uzmanlar Meclisi'nde boşalan koltuk.

Uzmanlar Meclisi, İran’ın dini liderini seçme, denetleme, gerektiğinde görevden alma yetkilerine sahip.

Chatham House adlı düşünce kuruluşunda Orta Doğu ve Kuzey Afrika programı direktörü olan Dr. Sanam Vakil, "Reisi potansiyel bir halefti çünkü Hamaney'in de seçildiği dönemde olduğu gibi nispeten genç, çok sadık, sisteme bağlı ve tanınan bir kişiydi" diyor.

Uzmanlar Meclisi'ndeki seçim süreci pek şeffaf değil ve Hamaney'in oğlu Mücteba Hamaney de dahil olmak üzere bir dizi isim liderlik pozisyonu için yarışıyor.

Bundan daha acil olan ise erken cumhurbaşkanlığı seçimlerinin düzenlenmesi olacak.

Cumhurbaşkanlığı yetkisi şimdilik Reisi'nin Yardımcısı Muhammed Muhbir'e devredildi. Yeni seçimlerin 50 gün içinde yapılması gerekiyor ve sandıkların kurulacağı tarih 28 Haziran olarak açıklandı bile.


Reisi'nin yerine kim seçilebilir?

Reisi'nin saflarında bile belirgin bir halef yok gibi görünüyor. Berlin merkezli düşünce kuruluşu SWP'de misafir araştırmacı olarak görev yapan Hamidreza Azizi, "Bu muhafazakar grup içinde daha sertlik yanlısı olanlar ve daha pragmatik olarak değerlendirilenler olmak üzere farklı kamplar var" diyor.

Azizi, bu durumun yeni parlamentoda ve yerel düzeyde mevcut pozisyon kapma yarışını daha da kızıştıracağına inanıyor.

Reisi'nin koltuğuna kim oturursa otursun, göz korkutan bir gündemi ve sınırlı yetkileri devralacak.

İran'da iktidar nasıl şekilleniyor?

İran İslam Cumhuriyeti'nde nihai karar alma yetkisi dini lidere ait.

Dış politika, giderek artan bir güce sahip olan İslam Devrimi Muhafızları Ordusu'nun (IRGC) kontrolünde.

İran'ın son aylarda İsrail ile eşi benzeri görülmemiş düzeyde gerginlik yaşadığı dönemde karar verici kişi cumhurbaşkanı değildi.

Iran'ın bu dönemde İsrail'e yanıtı tehlikeli bir kısasa kısası tetikledi ve başta Tahran olmak üzere pek çok yerde daha da riskli bir tırmanma sarmalına dair alarm zillerinin çalmasına neden oldu.