Kesik başlı köpek 1 saat yaşadı! Büyük bir vahşet mi yoksa dönüm noktası mı?
12.05.2023 - 14:54 | Son Güncellenme:
İnsanlığın içindeki bastırılamaz merak ve keşif duygusu, duyanların kanını donduran birçok deney yapılmasına sebep oldu. Bu deneylerin bir kısmı bazı bilim insanlarına göre günümüzde özellikle tıp dünyasının gelişmesinde önemli rol oynadı. 1930’lu yıllarda Sovyetler Birliği’nde (SSCB) yürütülen 'Organizma Diriltme Deneyleri' de buna örnek gösterilenler arasında.
Derleyen: Oğuzcan Atış / Milliyet.com.tr - 1920’li yılların sonlarında o gün için henüz yeni bir devlet olarak bilinen Sovyetler Birliği’nde bilim insanları organ nakli üzerinde önemli çalışmalar yürütüyordu. Sergei Brukhonenko liderliğindeki araştırmalar da ölü veya ölmek üzere olan organizmaları yeniden canlandırmaya, büyük organ nakilleri gerçekleştirmeye odaklanmış, kan ve organ nakli konusunda önemli ilerlemeler kaydedilmişti. Projede görevli birçok kişi yürütülen çalışmalardan oldukça umutluydu. Çünkü henüz üzerinden çok zaman geçmemiş olan Birinci Dünya Savaşı’nda uzuvlarını kaybetmiş ve ağır yaralar almış olan binlerce kişinin umudu olabileceklerini düşünüyorlardı.
Moskova’da gizlilik içerisinde yürütülen çalışmaların en önemli detaylarından birisi de kafası vücudundan ayrılmış bir köpeğin günlerce canlı tutulmaya çalışılması oldu. Brukhonenko liderliğindeki bu çığır açan araştırma, organ nakli ve doku araştırmaları alanında önemli bir kilometre taşı olarak görüldü ve o zamandan beri modern araştırmacılar için bir referans noktası olarak kullanıldı.
‘KÖPEK KAFASI DENEYİ’
Sergei Brukhonenko liderliğinde yürütülen çalışmalar, kısa süre sonra dünyaya duyurulunca bilim camiasının ilgisi Moskova’da yapılan çalışmalara yöneldi. ABD’li cerrah ve tıp araştırmacısı Robert Edward Gross yapılan çalışmaların çok değerli olduğuna dikkat çekerek, daha önce hiçbir bilim insanının benzer çalışmalarda bu tür başarılar elde etmediğini söyledi ve Brukhonenko ile ekibinin yürüttüğü çalışmaları tebrik etti. Yapılan deneyler ise bu alandaki tıbbi araştırmalarda devrim yarattı, yapay organlar ve nakiller konusunda daha fazla araştırma için yeni fırsatlar sağladı. Peki bu araştırma nasıl yürütülmüştü?
Brukhonenko ve ekibi, takvimler 1928’i gösterirken vücudundan ayrılmış bir köpek kafası üzerinde çalıştı ve yapay dolaşım aparatları kullanarak vücudu olmayan kafayı yaklaşık 1 saat kadar canlı tutmayı başardı. Bu süre içinde vücudundan ayrılmış köpek kafasının nefes alma, göz kırpma ve dış uyaranlara karşı tepki verme gibi yaşam belirtileri gösterdiği tespit edildi. Brukhonenko’nun liderliğinde sürdürülen çalışmalar organ nakli ve doku araştırmalarının potansiyelini daha önce hiç görülmemiş şekillerde göstermişti. Çalışmalarda o zamanlar için imkansız olduğu düşünülen gelişmeler yaşanmış, gerekli ortam ve şartlar sağlandığında bir hayvanın bedeni olmadan hayatta tutulabileceği kanıtlanmıştı. Öyle ki modern tıpta artık sıradan olan kalp nakli gibi daha karmaşık tekniklerin yolunu açarak organ nakline yönelik tıbbi araştırmalarda devrim yarattı. Çığır açan deneylerde kullanılan ve 'otojektör' adı verilen bir kalp-akciğer makinası, çalışmaların sona ermesinin ardından Moskova Bilim Müzesi'nde sergilenmeye başlandı.
BİR DAHA ASLA İZİN VERİLMEDİ
Sergei Brukhonenko'nun vücudundan ayrılmış bir köpeğin kafasını canlı tutma deneyi halka açıklandığında büyük tartışmalara yol açtı. Birçok insan, deneyin insanlık dışı doğası karşısında dehşete düştü ve etik kaygılarını dile getirdi. Hayvan hakları aktivistleri, deneyin ahlaki bir çizgiyi aştığını savundu ve hatta bazıları Brukhonenko'ya karşı yasal işlem yapılması çağrısında bulundu. Başarılı kafa nakillerinin potansiyel etkileri de birçok insan arasında endişe kaynağıydı. Bazıları böyle bir başarının ölümsüz bir varlık yaratmak veya insan biyolojisini öngörülemeyen şekillerde değiştirmek gibi korkunç sonuçlara yol açabileceğinden korkuyordu. Çalışmaları doğru bulmayanlar, deneyin gerçek bir bilimsel değeri olup olmadığını tartışma konusu haline getirdi ve yapılanların bir propagandadan ibaret olup olmadığını sorgulamaya başladı.
Etik tartışmalarına SSCB hükümetinden üst düzey isimler de katıldı ve Brukhonenko'nun başarılarını övmelerine rağmen tartışma yaratacak deneylerin parçası olmak istemediklerini ifade ettiler. Brukhonenko'nun SSCB sınırları içinde gelecekte deneylerini tekrarlamasına veya benzer araştırmalar yapmasına asla izin verilmedi.
Sovyet bilim insanı ve ülkesinde ilk açık kalp ameliyatı gerçekleştiren kişi olan Sergei Brukhonenko'nun liderliğinde gerçekleştirilen 'Organizma Diriltme Deneyleri' dünya çapında çeşitli rahatsızlıklar ve hastalıklar için geliştirilmiş tedavi yöntemleri için önemli bir dönüm noktası oldu. Deneyler sayesinde daha güvenli organ nakillerinin önü açıldı ve her gün sayısız hayat kurtaran kalp cihazları veya böbrek diyaliz cihazları gibi yaşam destek sistemlerinin icat edilmesi sürecine önemli bir katkı sağladı.
