İran ile İngiltere arasında idam krizi

DIŞ HABERLER - İran’ın, aynı zamanda İngiliz vatandaşlığı da bulunan eski savunma bakan yardımcısını İngiltere adına casusluk yapmak suçlamasıyla idama mahkum edip ardından da bu cezasını infaz etmesi, Tahran ile Londra’nın yanı sıra Paris’in arasını açtı.

Ekberi’nin tam olarak ne zaman tutuklandığı belirtilmese de, İran medyasında, 2019-2020 yılları arasında MI6 adına casuslukla suçlanarak tutuklandığı yönünde bilgilere yer verilmişti. Hakkında idam cezası verilen Ali Rıza Ekberi’nin ailesine, geçtiğimiz Çarşamba günü haber verildiği ve son bir kez cezaevine giderek kendisini ziyaret etmelerinin söylendiği bildirilmişti. Ailesi ise, Ekberi’nin hücrede tecrite alındığını açıklamıştı. 2019’da da “İngiltere için ajanlık yaptığı” suçlamasıyla tutuklanan Ekberi, hakkındaki iddiaları reddetmişti.

Ekberi’nin idamı, İran yargısının resmi internet sitesi Mizan’ın Cumartesi günü yayımladığı haberle ortaya çıkarken, Ekberi’nin ne zaman ve nerede asılarak idam edildiğine ilişkin bir bilgi verilmedi. İran devlet medyasında yer alan haberlerde, Ekberi’nin nükleer fizikçi Muhsin Fahrizade’nin 2020’de suikasta kurban gitmesinde rol oynadığı ileri sürüldü. İran o dönem cinayetten İsrail’i suçlamıştı. Ekberi ifadesinde suikasta karıştığını kabul etmemiş sadece bir İngiliz ajanının Fahrizade hakkında bilgi istediğini söylemişti.

Sert açıklamalar

İdam cezasının uygulandığının duyurulmasının ardından İngiltere’den sert tepki geldi. Başbakan Rishi Sunak, idamın “barbar bir rejim tarafından uygulanmış duyarsız, korkakça bir hareket” olduğunu söyledi, “İran’ın yöneticilerinin kendi halkının insan haklarına saygısı yok. Ali Rıza’nın ailesi ve arkadaşlarının yanındayım” ifadelerini kullandı. İngiltere Dışişleri Bakanı James Cleverly de, idamın karşılıksız kalmayacağını söylerken, İran’ın Başsavcısı’na yaptırım uygulandığını belirtti, “İran’da başsavcı, ölüm cezalarının merkezinde yer alıyor. Rejimi yaptığı insan hakları ihlallerinden sorumlu tutuyoruz” ifadelerini kullandı. Buna karşılık İran da, İngiltere’nin Tahran Büyükelçisi’ni Dışişleri Bakanlığı’na çağırarak “ülkenin iç işlerine geleneklere uygun olmayan bu müdahaleyi” eleştirdi.

Tutuklanmasından bu yana Ekberi’nin ailesine hukuki destek veren İngiltere Dışişleri Bakanlığı, onun ülkedeki İngiliz diplomatlarla iletişime geçmesine de çalışmıştı. Ancak İran, vatandaşlarının diğer ülke vatandaşlıklarını resmen tanımıyor.

Bu arada idama, Fransa ve ABD’den de tepkiler gecikmedi. Tahran yönetimine daha önce Ekberi’ye verilen idam cezasından vazgeçme çağrısı yapan Washington, cezanın uygulanmasını “vicdansızlık” olarak değerlendirdi, söz konusu cezanın “siyasi motivasyonla verildiğini” kaydetti. Fransa ise idamın infaz edilmesini kınarken, bunun “cevapsız bırakılmayacağını” vurguladı.