En karmaşık seçimde ‘erken’ oylama başladı

ABD’de seçimlere 12 gün kala, Demokrat Parti başkan adayı Hillary Clinton ile Cumhuriyetçi Donald Trump arasındaki rekabet giderek kızışırken, bazı eyaletlerde erken oy verme işlemleri başladı.

Ülkenin birçok eyaletinde, farklı tarihlerde uygulanmaya başlayan erken oy verme işleminde, yaklaşık 50 milyon seçmenin oy kullanması bekleniyor. Erken oy verme işlemlerinin başladığı eyaletlerden Illinois’teki Chicago kentinde Amerikalıların yoğun şekilde oy kullandıkları gözlemlendi. Oy verme işlemleri, erken oy kullanma merkezlerinin yanı sıra, elektronik ortamda da sağlanıyor. 130 milyon nüfusa sahip ülkede şu ana kadar sandığa giderek oy kullananların sayısının 5 milyonu bulduğu belirtiliyor. Pew Araştırma şirketinden gelen son veriler, erken seçimlerde bu yıl tarihi bir rekor kırılarak 50 milyon oy kullanılabileceğini gösteriyor. Nitekim başkanlık düğümünü çözecek eyaletlerden olan Florida’da, şimdiye kadar 1.6 milyon kişinin oyunu kullandığı kaydediliyor. Peki merkezi bir seçim sistemi olmayan ABD’de başkan nasıl seçiliyor? İşte önemli noktalar:

- Seçim sistemi: ABD’de, dünyadaki birçok demokratik ülkeden farklı olarak, merkezi bir seçim sistemi yok. Hatta bazı eyaletlerde, seçmenlerin ne zaman ve nasıl oy kullanacakları yerel yönetimlerce belirleniyor. ABD, başkanlarını her 4 yılda bir delege sistemiyle seçiyor. Bu sistemde oyların ülke genelindeki dağılımı değil, en kalabalık nüfusa sahip eyaletler sonuca etki yapıyor.

- Posta yoluyla oy kullanma: Bazı eyaletler, seçmenlerin mektup yoluyla oy kullanmasına izin verirken, bazı eyaletlerde bu bir seçim yöntemi değil. ABD Nüfus Dairesi verilerine göre, 1996’da ABD’li seçmenlerin sadece yüzde 10’u posta aracılığıyla ya da mazeret göstererek erken oy kullanma gibi alternatif yöntemlere başvuruyordu. Ancak dört yıl önceki son başkanlık seçiminde bu oran üç kat arttı ve yüzde 33’e yükseldi.

- Öncü eyaletler: Missouri gibi bazı eyaletlerde, sonuç asla sürpriz değil. Bu yüzden analistler, bu eyaletlerden yola çıkarak, ulusal düzeyde seçim sonuçları üzerine tahmin yürütebiliyor.

- Salıncak eyaletler - Mor eyaletler: ABD’de “mor eyalet” ismiyle de anılan bazı bölgeler, kararsız seçmenleriyle biliniyor. Bu eyaletlerin başkanlık seçimlerindeki oyları gidip-geldiği için, “salıncak” olarak da anılıyor. Bu yıl, Florida, Ohio ve Pensilvanya salıncak eyaletlerin başında. New Hampshire, Minnesota, Iowa, Colorado ve Kuzey Carolina da salıncak eyaletler arasında kabul ediliyor. ABD’nin 3. ve 7. en büyük eyaletleri olan Floria ile Ohio, sonuçlar için kilit öneme sahip. Florida, başkanlık için gereken 270 delege oyundan 29’unu sağlayacağından, düğümün çözüleceği eyalet konumunda. Öyle ki, Trump bile Florida’yı kazanmadan ülkenin 45. başkanı olamayacağını kabullenmiş durumda.

Başkan adayları, gözlerini sonuca direkt etkisi bulunan eyaletlere dikerken, bazı eyaletlerse, öngörülemeyen sonuçları nedeniyle, rekabeti doruk noktasına taşıyor. Örneğin Cumhuriyetçi olarak bilinen Kuzey Carolina, son seçimlerde Demokrat Obama’yı seçerek sürpriz yapmıştı. Yine 2008’de ABD’nin 44. başkanı olan Obama, başarısını Iowa ve Florida’daya borçlu. Trump ve Clinton da seçim kampanyalarını 1960’tan beri seçim sonuçlarına ayna tutan Ohio ve Florida üzerine yoğunlaştırdı. Cumhuriyetçi Trump, Latin Amerika asıllıların yoğun olduğu eyalette ikinci gününü geçirirken, Demokrat aday Clinton da Florida’ya geldi. Anketlere göre Florida’da Clinton, Trump’ın çok az farkla önünde.

- Mavi eyaletler: Bu eyaletler, Demokratların kalesi gibi. Genelde ABD’nin kıyı bölgelerindeki eyaletlerin (New England eyaletleri, New York, Maryland, Kaliforniya, Washington, Oregon) yer aldığı bu grup, nüfus yoğunluğunun yüksek olduğu, şehirleşmiş bölgeler.

- Kırmızı eyaletler: Cumhuriyetçilerin çoğunluğa sahip olduğu eyaletler. Daha çok ABD’nin güney ve iç batı kısımlarında yer alır. Güney Carolina, Arkansas, Tennessee, Utah, Arizona gibi eyaletleri içeren grup, genelde nüfus yoğunluğu düşük olan bölgeler.

Seçim Günü: Başkanlık dahil tüm ulusal seçimler, geleneksel “Kasım ayının ilk salı günü” yapılıyor. Nedeni, tarım toplumu olarak kabul edilen ABD’de, kasım ayının, en sakin dönem olması. Neden salı günü? Nedeni, çiftçilerin cumartesi pazara, pazar günü kiliseye gitmesi, Kasım’ın ilk pazartesinin de “Ölüler Günü” olması...