BMGK yine kilitlendi!

ABD ile Çin arasında koronavirüs nedeniyle süren gerginlik Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi’nde de diplomatik krize neden oldu. Son dönemde sıklıkla yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını yüzünden karşı karşıya gelen ABD ve Çin, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’ni (BMGK), Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tartışmaları nedeniyle kilitledi. BMGK’nin 6 haftadan uzun süredir müzakere ettiği Kovid-19 karar tasarısı, DSÖ tartışmaları yüzünden tıkandı.

ABD şeffaflık istiyor

Kovid-19 salgınıyla mücadele için Fransa ve BMGK’nin geçici üyelerinden Tunus tarafından hazırlanan tasarı, 90 gün küresel ateşkes talep ediyor. Ancak tasarı Çin’e yönelik tavizler içeren bir dile sahip olduğu gerekçesiyle ABD tarafından engellendi. ABD, BM Genel Sekreteri Antonio Guterres tarafından da yapılan “küresel ateşkes” çağrısına destek verirken, Çin tasarıda DSÖ’ye de referansta bulunulmasını istiyor. Amerikan yönetimiyse, “Çin yanlısı ve salgınla mücadelede başarısız olmakla” eleştirip fon desteğini kestiği DSÖ’ye tasarıda atıfta bulunulmasına karşı çıkıyor. Her ikisi de veto gücüne sahip ABD ve Çin haftalardır tasarıda DSÖ’ye referans yapılıp yapılmaması konusunda anlaşmazlık yaşıyor. ABD, tasarının salgınla mücadelenin çatışmalar yüzünden engelsiz yapılabilmesi ve insani yardımların sağlanabilmesi için küresel ateşkese odaklanması gerektiğini de savunuyor. ABD, tasarıda ülkelerden ölü ve vaka sayıları dahil doğru veri paylaşımı ve şeffaflık talep ediyor. Çin ise şeffaflık konusuna sıcak bakmıyor.

Tepki vermede etkisiz

Bir taraftan da diplomatik çevrelerde, Cenevre merkezli DSÖ’nün uluslararası barış ve güvenliği korumakla sorumlu BMGK’nin alanına girmediği ve Konsey’in küresel ateşkese odaklanması gerektiği tartışmaları devam ediyor. Bu gelişmenin ayrıca, BM’nin en güçlü organı olan Güvenlik Konseyi’ni dünyanın maruz kaldığı en büyük krize karşı tepki vermede etkisiz bir konuma soktuğu yorumları yapılıyor. Tasarının sahibi Fransa ise Konseyin yeni bir başarısızlıkla daha anılmaması için daha fazla müzakere ve uzlaşı yolları arıyor.

Suriye başta olmak üzere Myanmar, Libya, Yemen konularında da daha önce veto gücüne sahip 5 daimi üye Rusya, ABD, Çin, Fransa ve İngiltere tarafından birçok kez kilitlenen BMGK, şimdiyse “insanlığın ortak düşmanı” Kovid-19 konusunda görüş ayrılıklarına sahne oluyor. Washington’un tasarıya itirazı, dünyanın en büyük ekonomisine sahip iki ülkesi ABD ve Çin arasındaki artan gerilimi yansıtıyor. ABD Başkanı Donald Trump, Nisan ayı başında önce DSÖ’ye maddi kaynak aktarımını kestiğini açıklamış ve DSÖ’yü salgını engellememekle suçlamıştı.