Afganistan’da bir dönemin sonu geldi

Afganistan’da ülkenin tüm sınır kapıları ile büyük vilayet merkezlerinin kontrolünü ele geçiren Taliban, dün başkent Kabil’in çevresini sardı. Kabil’in kenar mahallelerine girmeye başlayan Taliban militanları, daha sonra “yağmayı önlemek amacıyla” kent merkezine girdi. Ülkenin önemli kentlerinden ve Pakistan’a açılan yolu da tutan Celalabad kenti de Taliban’a çatışma yaşanmadan teslim edildi.

Taliban sözcüsü Zabihullah Mücahid, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, başkent Kabil’in merkezini güç kullanarak ele geçirmeyeceklerini açıkladı. Mücahid, Kabil’in yoğun nüfusu nedeniyle çatışmalara girmeyeceklerini, başkent merkezini müzakereler yoluyla almak istediklerini ve Taliban mensuplarına kent merkezinin giriş noktalarında beklemeleri emri verdiklerini açıkladı. Mücahid, hükümet güçlerinin Kabil’den ayrılması nedeniyle kentin ve kamu binalarının kontrolünü almaya başladıklarını açıkladı. Hırsızlık olaylarının da önlenmesi için merkezde ve kamu binalarında kontrolü almaya başladıklarını kaydeden Mücahid, “kentte güvenliği sağlayacakları” ifadesini kullandı. Taliban sözcülerinden Süheyl Şahin de, örgütün öç almayacağını, Kabil’de yaşayanların güvende olduğunu ifade etti. Şahin, iktidarın barışçıl biçimde Taliban’a verilmesini beklediklerini duyurdu.

Yönetim devredilecek

Afganistan İçişleri Bakanlığı, Taliban’ın başkente girmesinin ardından yönetimin devri için müzakerelere başlandığını duyurdu. General Abdul Settar Mirzakval, Taliban’ın Kabil’e saldırmayacağını belirterek “Yönetim, barışçıl şekilde geçici idareye teslim edilecek” dedi. Reuters’a konuşan bir yetkili, Afgan delegasyonu ile Taliban temsilcilerinin “iktidarın devri” konusunda müzakere edeceğini, ABD’li yetkililerin de sürece dahil olduğunu söyledi. Öte yandan Amerikan haber ajansı AP, Taliban’ın yakında Afganistan İslam Emirliği’nin kuruluşunu ilan edeceğini bildirdi.

 ‘Bu kadar çabuk beklemiyorduk’

Taliban’ın Katar’daki Siyasi Bürosu’nun Başkanı Molla Abdul Gani Birader, Afganistan’da hedeflerine bu kadar çabuk ulaşacaklarını beklemediklerini söyledi. Birader, Taliban’ın başkent Kabil başta olmak üzere Afganistan’ın tamamına yakınında hakimiyet kurmasına ilişkin yaptığı açıklamada, “Böyle bir başarıya bu kadar çabuk ve bu kadar kolay ulaşacağımızı beklemediğimi söylemeliyim” dedi. Birader, “Kibirli olmamalıyız. Daha önce hiç sahip olmadığımız ağır bir sorumluluğumuz olacak. Şimdi imtihan zamanı. Şu anda ülkemiz insanlarının hizmet sunumu, güvenliği ve yaşam koşullarının iyileştirilmesi açısından çok önemli bir sınavdan geçiyoruz. İnsanların hayatlarını ve geleceklerini nasıl kuruyacağımıza ikna etmemiz gerekir” ifadelerini kullandı.

Taliban, Cumhurbaşkanlığı Sarayı’na girdi

Taliban, Afganistan’ın başkenti Kabil’de Cumhurbaşkanlığı Sarayı’na girdi. Al Jazeera’nın haberinde, Cumhurbaşkanlığı Sarayı’na giren bir grup silahlı Talibanın görüntülerine yer verildi. Bir Taliban sözcüsü kanala yaptığı açıklamada, Afganistan’da Eşref Gani hükümeti ve ordu ile çalışanlar için af ilan edeceklerini belirtti.

Eşref Gani ülkeden kaçtı!

Afgan yetkililer, Cumhurbaşkanı Eşref Gani’nin ülkeden ayrıldığını bildirdi. Gani, dün akşam saatlerinde Kabil Havalimanı’ndan kalkan bir uçakla ülkesinden ayrıldı. Sabah saatlerinde Taliban’ın başkent Kabil’e girmesinin ardından, 2014 yılından beri ülkenin cumhurbaşkanı olan Gani, Afganistan’ı terk etti. Facebook hesabından açıklama yapan Gani, “Bugün zor bir seçimle karşı karşıya kaldım. Saraya girmek isteyen Taliban’a karşı durmak ya da 20 yıl korumaya adadığım ülkemi terk etmek. Eğer kalsaydım bu, birçok vatandaşın şehit olmasına ve Kabil’in yıkılmasına yol açacaktı” ifadesini kullandı. Gani, önceki gün yaptığı açıklamada, Taliban’a karşı cumhurbaşkanı olarak vatanını savunmaya devam edeceğini duyurmuştu. Gani’nin ayrıldığını sosyal medya hesabından paylaştığı bir video ile doğrulayan Afganistan Milli Uzlaşı Yüksek Konseyi Başkanı Abdullah Abdullah ise “Afganistan’ı zor zamanda terk etti. Allah ondan hesap soracak” ifadelerini kullandı.

Kabil’de korkulu bekleyiş başladı

Paralarını çekmek isteyen Afganlar bankalar önüne yığılırken, kentte kadınların yer aldığı afişler boyalarla kapatılıyor. İnsanların araçlarıyla başkenti terk etmeye çalıştığı ve yollarda yoğun araç trafiği oluştuğu bildiriliyor. Çok sayıda kişinin araçlarını yolda bırakıp havaalanına doğru yürüdüğü görüldü. Hükümet yetkilileri ve askerler üniformalarını çıkararak sivil kıyafete geçerken, marketlerde de izdiham yaşandı. Kabil sakinlerinin daha sonra evlerine çekildiği ve normal şartlarda oldukça kalabalık olan kentin bir hayalet şehre dönüştüğü ifade ediliyor. Kabil Üniversitesinde öğretmenlerin kadın öğrencilere veda ettiği öğrenildi. Taliban ise, havaalanı ve hastanelerin işleyişine devam edeceğini, acil ihtiyaçların karşılanmasına izin verileceğini açıkladı.

Havaalanında kaos!

Taliban’ın Kabil’e gelmesiyle Kabil Hamid Karzai Havaalanında büyük bir kaos başgösterdi. Yabancı diplomatlar, Afgan yetkililer, askerler ile dolu olan havaalanında uçuşlarda aşırı yoğunluk nedeniyle büyük aksama olurken, Afganistan’dan kaçmak için son yol olan havaalanında kaos yaşanıyor. Uçak bulabilenlere renkli bileklikler verilirken, çok sayıda sivil uçak pistteki yoğunluk nedeniyle iniş yapamadı ve başka ülkelere yönlendirildi. Taliban’a teslim olan çok sayıda Afgan askeri de Kabil havaalanına iniş yaptı. NATO ve ABD, havaalanının güvenliğinin sağlanmasına devam edeceklerini açıkladı.

ABD’de güvenlik zirvesi

ABD Başkanı Joe Biden’ın, ulusal güvenlik ekibiyle Afganistan’daki son gelişmeleri ve ülkedeki Amerikalıların tahliyesiyle ilgili son durumu ele aldığı bildirildi.

Beyaz Saray’dan yapılan yazılı açıklamaya göre, halen Camp David’de bulunan Biden, aralarında Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Savunma Bakanı Lloyd Austin, Genelkurmay Başkanı Mark Milley ve CIA Direktörü William Burns’ün de olduğu çok sayıda isimle videokonferans üzerinden görüştü. Görüşmede, ulusal güvenlik ekibiyle Afganistan’daki son gelişmeleri ele alan Biden, Kabil Büyükelçiliği’nde ve bölgede bulunan Amerikalılar ile ABD’ye destek olan Afganların ülkeden tahliyesine yönelik operasyona ilişkin kapsamlı bir brifing aldı.

Blinken: Burası Saygon değil

ABD’nin Kabil Büyükelçiliği dün helikopterle tahliye edilirken, görüntüler Vietnam Savaşı’nın sonunu ve başkent Saygon’dan helikopterle kaçışı hatırlattı. ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, ülkesinin Kabil’deki büyükelçiliğinin Kabil havalimanına taşındığını açıkladı. Blinken, CBS’e yaptığı açıklamada, Afganistan’daki durumu, Vietnam savaşı sırasında ABD’nin 1975’te Saygon’dan çekilişi ile kıyaslanması konusunda ise Afganistan’daki misyonun “başarılı” olduğunu söyledi ve “Burası Saygon değil” dedi. Cumhuriyetçi Senatör Steve Scalise, ABD’nin Kabil’deki büyükelçiliğini tahliyesi için “Başkan Biden’ın Saygon anı” ifadesini kullanmıştı. Blinken, CNN’de ise “Daha geçen ay Başkan Joe Biden Taliban ülkeyi ele geçiremez demişti, ama yanıldı, ne oldu?” şeklindeki soruya yanıt verirken zorlandı. Öte yandan ABD’nin Kabil Büyükelçiliği, Kabil havaalanında silah seslerinin duyulduğu yönünde haberler geldiği ve vatandaşlarını uyardığı bildirildi.

BMGK, acil toplanıyor

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK), Taliban’ın Afganistan’da yönetimi ele geçirmesinin ardından bugün acil toplanacak. Diplomatik kaynaklardan edinilen bilgiye göre, Norveç ve Estonya’nın acil toplantı talebi üzerine BM Güvenlik Konseyi bir araya gelecek. Konsey, Taliban’ın yönetimi ele geçirmesi ve Afgan hükümetinin düşmesi üzerine bugün saat 10.00’da toplanacak.

İtidal çağrısı

Öte yandan BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, Afganistan’daki gelişmelerden “derin endişe” duyduğunu belirterek, Taliban’a ve diğer taraflara itidal ile sivillerin korunması çağrısı yaptı. Uluslararası insani hukuka saygı duyulması, hak ve özgürlüklerin korunması çağrısı da yapan Guterres, insani yardımlara duyulan ihtiyacın da büyüdüğünü, tarafların yardımların engelsiz erişimine izin vermesi gerektiğini vurguladı.

Çavuşoğlu: Gerekli tedbirleri aldık

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Afganistan’daki son durumla ilgili, “Diplomatik misyonlarımız ve tüm çalışma arkadaşlarımızla ilgili gerekli tedbirleri başından beri aldık, gerekli önlemler alınmıştır. Kabil Büyükelçiliğimiz faaliyetlerini sürdürüyor” dedi. Türk Hava Yolları’nın (THY) tarifeli uçaklarıyla dönmek isteyen vatandaşların Türkiye’ye geldiklerini aktaran Çavuşoğlu, ülkede kalmak isteyen Türk vatandaşların güvenliği ve huzuru için Afganistan’daki makamlarla temaslarının devam ettiğini vurguladı.

AB ülkeleri elçiliklerini kapattı

Talibanın Kabil’e girmesinin ardından Almanya ve Hollanda büyükelçiliklerini kapattı. Der Spiegel’in haberine göre, Alman hükümeti Kabil’deki Büyükelçiliği’ni aceleyle tahliye etme kararı aldı. Almanya’nın Kabil’deki Büyükelçilik personeli de güvenli bir havalimanına götürüldü. Hollanda Savunma Bakanı Ank Bijleveld ise, önceki gece kapatılan ülkesinin Kabil Büyükelçiliği’ndeki personel ve ailelerinin tahliyesi için askeri uçak gönderileceğini açıkladı.