Dünya Noeli nasıl kutluyor?

Noel dünyanın birçok yerinde kutlanıyor. Ama her ülkede özellikle çocuklar ve yenilip içilenler bu kutlamalara farklı bir renk katıyor. İşte örnekleri... Aylarca karanlıkta kalan İsveçte Noel, ışıklar ve şarkılar eşliğinde kutlanır... Ve bol bol "glogg" içilerek! Noel günü bütün aileyi uyandırmak en büyük kız kardeşin görevidir. Kırmızı kuşaklı beyaz bir tunik giyer ve başında bir taç taşır. Herkese mis kokulu tatlılar ve safranla hazırlanan bir hamur tatlısı olan "lusserkatter" ikram eder. Büyük Noel yemeği, tarçınlı bir çeşit muhallebiyle sona erer. Kaselerin birinin içine gizlenmiş bademi bulanın da yıl içinde evleneceği söylenir! İsveçte safranlı hamur tatlısı ikram edilir Noel Avustralyaya yazın ortasında, havalar sıcakken gelir. Noel ağacı genellikle tatlılar ve ışıklarla donatılır. Kahvaltı sofrasında hediyeler verildikten sonra çoğu kişi, her çeşit balıkla hazırlanan öğle yemeğini sahilde, yöre şarapları eşliğinde yer. Denizde beyaz, upuzun sakallar takmış ancak sadece sembolik olarak örtünmüş yakışıklı Noel Babalar arasında sörf yarışları düzenlenir! Avustralyada yakışıklı Noel Babalar sörf yarışı yapar Norveçli çocuklar, Noelde Nisse adlı küçük orman cinini anarlar. Bu cin çiftliklerindeki tüm hayvanları korur ve kendisine bir çanak özel bir tatlı olan "Sand kager" ikram etmeyi unutan çocuklara çeşitli şakalar yapar. İki fincan süte iki fincan şeker, dört fincan un ve bir fincan da ufanlanmış badem karıştırılarak hazırlanan tatlının hamuru tepsiye yayılır, fırında pişirilir ve küp küp kesilir. Çocuklar, Viking geleneklerine uyarak gösterişli kostümler giyer, ev ev dolaşarak tatlı ve para isterler... Bu sırada büyükler de bolca glogg içmektedir! Norveçte çocuklar kostüm giyer, ev ev dolaşıp para ister İngilterede aralıktan itibaren evler ve ağaçlar, ışıklar ve kurdelelerle süslenmeye başlanır. Arife gecesi çocuklar, ağaca Noel Baba için bir çorap asarlar ve bırakacağı hediyelere şükranlarını göstermek için kendisine bir bardak sütle, badem ve sütle yapılmış, brendili marmelat dolgulu bir tart dilimi ayırırlar. Noel Babaya yolculuklarında eşlik eden geyik Rudolph için de bir havuç bırakmayı ihmal etmeden tabii... Noel günü ebeveynlerle beraber geçirilir ve frenküzümü doldurulmuş hindi ve yanında tatlı olarak Noel pudingi ya da keki yenir. İngilterede geyik Rudolph için havuç bırakılır Noel ağacına kağıttan kalp formunda şekillendirilmiş ve içi tatlılarla doldurulmuş bir sepet asmak Danimarkada adettendir. Diğer süsler de yontulmuş tahtadan, hasırdan ve renkli kağıtlardan yapılır. Yanan mumlarla kaplı ağacın tepesine ışıklı kocaman bir yıldız yerleştirilir. Yetişkinler glogg, çocuklarsa çilek suyu gibi bol tatlı meyve suları içip çeşitli hayvan şekillerinde yapılmış "nisser" kurabiyeleri yerler. Özel tavasında ateşte kızartılıp üzerine pudra şekeri serpilmiş, tereyağlı ve limonlu küçük tatlılar herkes için. Allahım ne kadar lezzetliler! Danimarkada ağaca tatlı sepeti asılır Öncelikle, geleneksel olarak bütün evlerde, çocuklar da dahil tüm ev ahalisinin katıldığı büyük bir Noel temizliği yapılır Finlandiyada. Kesilen çamlar kızaklara bağlanır, evlere götürülüp süslenir. Çoğunlukla, bağlanmış samanlardan bir yuva yapılıp, cevizler ve çeşitli tohumlarla birlikte kuşlara Noel hediyesi olarak bahçeye bırakılır. Söylenene göre, birçok kişi kendi Noel yemeğine oturmadan önce, kanatlı arkadaşlarının karınlarını doyurmasını beklermiş! Tüm bayram boyunca çocuklar tıkabasa hamurlu "hanna-tadim-piparkakut" tatlıları yerken büyükler de bolca glogg (Bkz. üstteki tarif...) ve yöre birasından içer; pirinç, patates, tereyağı ve yumurtalı hamurdan yapılma "karjalan piirakka" yerler! Finlandiyada ev temizliğine çocuklar dahil herkes katılır İrlandada Noel kutlamaları, Noel gecesinden 12 gün önce başlar. Noel günü, pencerenin pervazına bir mum konur ve kiliseye gitmeden önce kapının önüne Noel Baba için bir bardak viski bırakılır. Hediyeler Noel günü, tüm ailenin katıldığı, balık ya da sütte pişirilmiş istiridyeli çorbaların içildiği öğle yemeğinde açılır. Bol bol bira ve viski içerek ısındıktan sonra sokaklara dökülüp korolar halinde şarkılar söylenir. İrlandada kutlamalar 12 gün önceden başlar Bütün Hıristiyan ülkelerinde olduğu gibi İzlandada da Noel, 6 Ocakta kutlanan Epifania bayramıyla sona eren bir çocuk bayramıdır. Bayram boyunca ateşin karşısında şarkılar söylenir, danslar edilir. İzlandaca Noel, "Jol"dür. "Jolaszeiner"ler Noel cinleridir. Aralık ayı başlarında çocuklar pencere pervazlarına birer ayakkabı koyar. Uslu çocuklar Noel Babadan çeşitli hediyeler, yaramaz olanlarsa sadece birer patates alırlar! Büyüklerse insanın aklını başından alan bir içki olan "brenninin" içerler! İzlandada ateş karşısında şarkılar söylenir Noel arifesi, Polonyalı çocuklar heyecanla gökyüzünde ilk yıldızın belirmesini beklerler çünkü o an akşam yemeğinin ve dolayısıyla da bayramın başlama işaretidir. Noel masası hazırlanırken, İsanın bir ahırda doğduğunu hatırlatması için örtünün altına biraz saman konulur. Kutlamalara hazırlanmak için herkes gün boyunca oruç tutar. Beklenmeyen bir son dakika misafiri için masaya daima fazladan bir tabak konulur. Haşhaş tohumu, portakal ve tereyağıyla hazırlanan bir tatlı olan "makowiec" yenir; şarap, votka, bira içilir, ardından kızaklara atlanıp gezilir. Polonyada ilk yıldızın gökte belirmesi beklenir Aziz Nicolas bayramı Avusturyada Noelin başlangıcıdır. Aziz, Şeytan eşliğinde, çocuklardan yaptıkları iyi ve kötü şeylerin bir listesini ister. Uslu çocuklar, Noel yemeği bitiminde Noel ağacının altında tatlılar, oyunlar ve cevizler, yaramaz olanlarsa kömür, demir ve tahta parçaları bulur! Noel ağacı süsleri balmumundan yapılır ve tatlı kalıplarının içine dökülüp kurutularak şekillendirilir. Geleneksel Noel tatlısı, böğürtlen marmelatı ve bademlerle hazırlanan yumuşak bir tatlı olan "linz" pastasıdır. Çocuklar, kilise çanlarının çalmasıyla ellerine fenerlerini alıp sokaklara fırlar, ev ev dolaşarak tatlı isterler. Avusturyada çanlar çalınca sokaklar hareketlenir Hindistanda gece yarısı ayini iki-üç saat sürer ve Katolik kiliseleri son derece gösterişli bir şekilde süslenir. Hıristiyanlar birbirlerini ziyaret edip karşılıklı meyve, tatlı ve ineklerini süsleyecekleri çiçeklerle dolu sepetler ikram ederler. Onlarda misafirperverlik duygusu çok kuvvetlidir. Evlerde bir araya gelindiğinde, tamburlar ve tefler eşliğinde şarkılar söylenir. Ev sahibi, misafirlerine çeşitli çörekler ikram eder. Hindistanda misafirlere çeşitli çörekler sunulur Alaskada Noel gecesi, misafirperverlik simgesi ananaslarla donatılmış evlerde yenen büyük Noel yemeği ertesinde çocuklar, köpeklerin çektiği kızaklarla sokaklarda dolaşıp "Jutdlime pindhurit" diye bağırırlar. Herkesin Noelini kutlayarak mecburen biraz uzakta oturan komşularına tatlılar, kızarmış çörekler, balıklı ya da füme somonlu tartlar götürürler. Alaskada gece kızaklarla dolaşılır Fransada Noel arifesi çocuklar "Pére Noel" içini hediyelerle doldursun diye şöminenin yanına ayakkabılar bırakırlar (Kurnaz Fransız çocukları, bulabildikleri en devasa ayakkabıları bırakırlar tabii ki). Ertesi sabah, dolan ayakkabıların yanı sıra ağaçlarında tatlılar, meyveler, cevizler ve oyuncaklar asılı bulurlar.Katedrallerin meydanlarında, İsanın doğumu, hem aktörlerce hem de çok ilgi çekici minyatür sahnelerde kuklalar tarafından sahnelenir. İncilde yer alan karakterlere ek olarak, genellikle, günlük yaşamdan rahip, vali, polis, fırın, bakkal gibi karakterleri temsil etmeleri için "Santons" denilen, kilden yapılma karakterlere de yer verilir. Upuzun, zengin Noel yemeklerinin baştacı, çağlayan şampanya nehirleri eşliğinde servis edilen, ağaç gövdesi şeklinde hazırlanmış "bouche de Noel" pastasıdır. Fransada sofraların baştacı özel Noel pastasıdır Japonyada Noel 20nci yüzyılın başından beri kutlanıyor. Bu ülkedeki Noel kutlamalarının bir özelliği de şehirlerin her köşesini, tüm ağaçlarını süsleyen fenerlerdir. Japon çocuklar, içlerinde artık dünyada savaşların olmamasını dileyen çeşitli duaların yazılı olduğu renkli kağıtlar veriyorlar birbirlerine. Bu ülkeye özel bir başka gelenek de yardıma muhtaçlara hediyeler vermektir. Nitekim imkanı olan aileler, fakir insanlara ihtiyaçlarını karşılayacak hediyeler verirler, çocuklarsa hastanelere gider ve hastalara Noel şarkılara söylerler. Sofralarını ise, bu bayram için en tercih edilenlerden, tatlı bir pirinç şarabı olan "otoso" eşliğinde, Noel vesilesiyle özel olarak hazırlanmış suşilerle donattıklarına eminim. Japonyada tatlı bir pirinç şarabı içilir Noel kapıdayken İsviçreli çocuklar tüm yüzünü örten tülüyle beyazlar içindeki melek Christkindlinin görüldüğünü müjdeleyen küçük gümüş çanın çınlamasını beklerler. O eve girdiğinde, yardımcısı çocuklar tarafından ağzı açık tutulan çuvalından çıkardığı hediyelerini dağıtabilmesi için ağacın mumları yakılır. Komşu kasabalar çan çalarak gece yarısı ayinine insan toplamak için yarışır. Ayinin ardından, aileler, ev yapımı devasa tatlıları ve geleneksel Noel tatlısı "leckerli"leri paylaşmak için toplanır. İsviçrede ev yapımı devasa tatlılar paylaşılır Glogg 1 litre kırmızı şarap 3 kaşık brendi 5 kuru karanfil 1 fincan ufalanmış badem 1 fincan kuru üzüm 3 çubuk tarçın 1 portakalın kabuğu 1/3 fincan şeker. Malzemeler (1 litre içecek için): Tüm malzemeleri ateşe koyun ve kaynamaya başlar başlamaz altını söndürün. İçlerine badem ve kuru üzüm koyduğunuz bardaklarda servis edin. Tercihe bağlı olarak servis etmeden önce içine biraz votka da ekleyebilirsiniz. donatellapiatti@hotmail.com Hazırlanışı: