Tralleis ziyaretçilerine kavuşmayı bekliyor

Metin Ercihan- Tralleis Antik Kenti, Aydın’ın Efeler ilçesinin Kemer Mahallesi’ne yakın bir mevkide konumlanmış, Antik Karia bölgesinin önemli yerleşimlerinden biriydi.

Kentin, Traller/Traklar ve Yunanistan’ın Peleponnes (Mora) Yarımadası’ndan gelen Argoslular tarafından Dor göçleri sonrasında kurulduğu biliniyor. Yüzyıllar boyunca farklı medeniyetlerin izlerini taşıyan, bir kültür merkezi olan Tralleis, birçok kez savaşlar ve depremlerle sarsılmış ancak her seferinde yeniden ayağa kaldırılmaya çalışılmıştır. Kentin tarihinin, Aphrodisiaslı Apollonios ve Koptoslu Khristodoros tarafından yazıldığı biliniyor. Ünlü coğrafyacı Amasyalı Strabon ise Tralleis’in Smyrna-Laodikeia güzergâhı üzerinde bulunduğundan ve önemli bir ticaret kenti olduğundan bahsediyor.

İlk notalı yazıt

1882-1883 yılları arasında Tralleis Antik Kenti’nde M.S. 1-2. yüzyıla tarihlenen, Tralleisli Seikilos’a ait mezar taşının üzerinde Grekçe bir melodinin söz ve bestesi bulundu. Bu yazıt, dünyanın ilk notalı müziğinin yer aldığı Seikilos yazıtı olarak bilinir. Yazıtın üzerinde şöyle yazıyordu: “Işılda yaşadığın sürece, / Hiçbir şeyi dert etme, / Yaşam kısacık bir zaman, /  Bedelini ödetir günü gelince…”

Kentin önemini ve değerini arttıran bir diğer unsur da Ayasofya’yı inşa eden Mimar Anthemios’un ve tıp tarihinin önemli isimlerinden Hekim Aleksandros’un bu kentte doğup yetişmiş olmasıdır.

Hamam kompleksi

2024 yılından itibaren kazıyı devralan Adnan Menderes Üniversitesi Arkeoloji Bölümü’nden Kazı Başkanı Prof. Dr. Murat Çekilmez, Tralleis’te kazıların 1996’dan bu yana devam ettiğini belirtti. Çekilmez, şu bilgileri paylaştı: “Kentin en önemli ve en bilinen yapılarından biri, halk tarafından ‘üç gözler’ olarak bilinen hamam-gymnasion kompleksi. Yaklaşık 40 bin metrekarelik olan bu yapı, Anadolu’nun en büyük hamam-gymnasion komplekslerinden birisi. Çalıştığımız alanın içerisinde latrina, palaestra salonu, imparatorluk salonu, bazilika thermarum salonları, onun dışında geçen yıl çalışmaya başladığımız soğuk su yüzme havuzu ve batı anıtsal duvarı yer alıyor. Batı anıtsal duvarı halk arasında üç gözler olarak biliniyor. Ancak, burası şehrin bir kapısı veya bir su kemeri değil. Sadece kompleksimizin hamam bölümünün bulunduğu anıtsal duvarlardan bir tanesi. Bu üç gözlerin altında yıkanma yeri yani caldarium (sıcaklık) bölümü yer alıyordu. Yaklaşık 2 bin kişinin aynı anda bu yıkanma bölümünü kullandığını biliyoruz.”

 “Günümüzde ise kazılar, hem yüzme havuzunun bulunduğu kısımda hem de bazilika thermarum kısımlarında devam ediyor” diyen Çekilmez, “Amacımız, bu kompleksi daha anlaşılır bir yapı haline dönüştürmek ve buranın hangi dönemlerde kullanıldığını saptayabilmek. Tralleis Antik Kenti’ni çevre düzenleme çalışmalarımızı tamamlayarak en kısa sürede ziyaretçilerimizle buluşturmayı hedefliyoruz” ifadelerini kullandı