“Mavi Miras”ın son üyesi

Gökhan Karakaş | gokhan.karakas@milliyet.com.tr

Mavi Miras projesi kapsamında gerçekleştirilen çalışmalarda bir batık daha bulundu. Karia ve Lykia uygarlıklarının kesişim noktası Fethiye Körfezi’nin 28-38 metre derinliğinde bulunan mahmuz kulplu amforalar, gemiyi günümüzden 1800 yıl öncesine tarihliyor. “Rodos batığı” olarak sualtı kültür mirasına kazandırılan geminin 30 metre uzunluğunda olduğunu düşündüklerini belirten Doç. Dr. Harun Özdaş “Türkiye kıyılarında bu döneme tarihlenen tek batık örneği, dolayısıyla Roma Dönemi’ne ait en geç tarihli Rodos batığına ulaştığımızı söyleyebiliriz” dedi. Türkiye, kıyılarında ve sualtında barındırdığı eşsiz kültür mirasıyla 1950’li yıllardan itibaren gelişen sualtı arkeolojisinin en önemli durağı. Ülkemizin sualtındaki kültür mirası, bilim insanlarının çabalarıyla gün yüzüne çıkarılmaya devam ediyor. Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ) Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsü’nden bilim insanları da Fethiye kıyılarında yeni bir keşfe imza attı.

Dönemindeki tek örnek

Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nca desteklenen, Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Ersoy’un da yakından ilgilendiği proje kapsamında çalışmalarını Fethiye kıyılarındaki sualtı kültür mirasının haritalandırılması için yoğunlaştıran DEÜ Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsü uzmanları 1800 yıl öncesine ait bir gemi batığına ulaştı. DEÜ Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsü Müdür Vekili Doç. Dr. Harun Özdaş, “Türk Batık Envanteri Projesi: Mavi Miras” kapsamında Antik Karia ve Lykia medeniyetlerinin kesiştiği Fethiye kıyılarında “Rodos batığı” adını verdikleri gemiye ulaştıklarını belirtti. M.S. 3. yüzyıla tarihlenen batığın, 28- 38 metrelik yamaçta üç yığın şeklinde bulunduğunu söyleyen Özdaş, “Roma Dönemi’ne ait ‘son Rodos batığı’ olduğunu düşünüyoruz. Fethiye Karaburun Rodos batığının ana kargosu amforalar. Kıyıdan yaklaşık 20 metre uzaklıkta mahmuz kulplu amfora formu karşımıza çıktı. M.S. 3. yüzyıldan sonra bu tür amforalar üretilmiyor. Türkiye kıyılarında bu döneme tarihlenen tek batık örneği, dolayısıyla Roma Dönemi’ne ait en geç tarihli Rodos batığına ulaştık” dedi. Özdaş, araştırmalarda Akdeniz ile Ege’yi bağlayan Rodos kanalında, M.Ö. 6. yüzyıldan M.S. 6. yüzyıla kadar uzanan geniş zaman dilimine tarihlenen batıkların izlerine rastlandığını belirterek “Ayrıca, Ege kıyılarında bilinen en büyük demirleme (gemi bekleme) yeri Fethiye Körfezi’nde. Yüzden fazla çapa, bu bölgenin 4 bin yıl boyunca demirleme yeri olduğunu ve gemilerin seyahatleri için uygun hava koşullarını oluşturduğunu kanıtlıyor. Buluntular, bölgede antik çağlar boyunca yoğun denizcilik faaliyetlerinin gerçekleştiğini gösteriyor” ifadelerini kullandı.

Tarım ürünleri taşıyordu

Liman kentleri arasında seyahat eden Rodos batığını da “çok çarpıcı” olarak nitelendiren Özdaş, ahşap aksamı eriyen geminin yükünün amfora olduğunu ve fırtına nedeniyle batmış olabileceğini kaydetti. Özdaş şu bilgileri paylaştı: “Amforalar üzerindeki incelemelerde bölgedeki seramik üretim atölyelerinin yanı sıra, tarımsal ürünlerin taşımacılığı hakkında da önemli bilgiler elde edildi. Roma İmparatorluğu Dönemi’nde Fethiye Körfezi ile Rodos Adası arasında ticari ilişkiler yoğundu. Bu batık Rodos Adası’na Anadolu’daki tarım ürünlerinin götürüldüğünü kanıtlıyor.” Birleşmiş Milletler, 2021-2030 yılları arasındaki 10 yılı “Okyanus On Yılı” olarak ilan etti. Gelecekte denizlerde yapılacak bilimsel çalışmaların daha da önemseneceği düşünülüyor. Doktor Öğretim Üyesi Nilhan Kızıldağ, Samet Harmandar, İrfan Yıldız ve Deniz Can’ın görev aldığı arkeolojik sualtı araştırmalarının “Sualtı Kültür Mirası ve Denizcilik Tarihi Merkezi-SUDEMER” bünyesinde süreceği öğrenildi. “Türk Batık Envanteri Projesi: Mavi Miras” projesi kapsamında Ege kıyılarında bugüne kadar 40 batık tespit edilerek kayıt altına alındı.