Yazın son günleri yaklaşıyor. Çocuğu 1. sınıfa gidecek ebeveynler ise hem heyecanlı hem de tedirgin. Rahat bir okul başlangıcı nasıl olur?
Yönetmeliğe göre kayıtların yapıldığı eylül sonu itibarıyla 69 ayını dolduran çocuklar ilkokula kayıt yaptırabilir. Ancak ilkokula başlama süreci yalnızca yaşının tutmasıyla bitmiyor. Daha pek çok becerinin de gelişmiş olması okula uyum süreçlerini etkiliyor. Oyun çağındaki çocukların, masada oturabilmesi, dersi dinleyebilmesi, ödev sorumluluklarını yerine getirebilmesi, akranlarıyla sağlıklı ilişki kurabilmesi gerekiyor. Eğitimci-Yazar Selcen Elif Oğuz bize bu kritik süreci yönetme konusunda, ana başlıklar altında şu aydınlatıcı önerilerde bulundu:
Dil ve iletişim: Birinci sınıfta, çocuğunuzun anlaşılacak kadar net konuşması, başkalarını dinlemesi ve yönergeleri izlemesi beklenir. Çocuğunuzu sizinle konuşurken tam cümleler kullanmaya teşvik edin. Tanıdık kitapları birlikte yeniden okuyun ve anlatma alıştırması yapın. En önemlisi, çocuğunuzun konuşma veya dil becerileriyle ilgili endişeleriniz varsa, bunları çocuk doktoru ve öğretmeni ile paylaşmaktan çekinmeyin.
Okumaya hazırlanmak: Bazı çocuklar anaokulundan zaten yetkin bir şekilde okuyarak ayrılırken, diğerleri birinci sınıfa kadar gerçek okuma yapamazlar. Çocuğunuzun; “tüm büyük ve küçük harfleri ve bunların çıkardığı sesleri tanıması. Bir çift kelimenin aynı başlangıç veya bitiş sesine sahip olup olmadığını söyleyebilmesi. Kafiyeli kelimeleri belirleyebilmesi” gibi ön okuma becerilerine sahip olması, işleri kolaylaştırır. Ön okuma becerisini geliştirmek için, onunla fonetik farkındalık oyunları oynayabilirsiniz. Örneğin; “B” harfini gösterip, sesi çıkarmasını isteyebilirsiniz. Çocuğunuzun bir okuyucu olmasına yardımcı olmanın en iyi yolu, ona ve onunla birlikte okumaktır!
Yazma: Çocuğun el kaslarını geliştirmeye yardımcı olmak için ustalaşması gereken birçok beceri vardır: 2 elle dökme hareketi (sürahi ve kovalardan dökme). Tek elle dökme hareketi. Sıkma. Bir şeyleri almak için maşa kullanma. Oyun hamurundan top ve yılan gibi şeyler yapma. Serbest boyama ve sınırlı boyama. Çıkartmaları alıp yapıştırabilme… Bu hareketleri rahat yapabilen çocuklarda genellikle kalem tutmak için gereken kaslar yeterince gelişmiştir. Eğer bunlarda çocuğunuz henüz iyi değilse maşa ile egzersizler yapma, çıkartmaları yerinden alıp yapıştırma, pirinç, mercimek gibi bakliyatları ayıklama, hamur yoğurma gibi etkinlikler işe yarar.
Matematik: Birinci sınıfa başlamadan ustalaşması gereken birkaç temel beceri gerekir: 20’ye kadar ileri geri sayma. “Daha fazla” ve “daha az” kavramlarını anlama. Nesneleri veya resimleri kullanarak parmaklarıyla toplama ve çıkarma. Toplamları 10 eden sayıları anlayabilme. Üçgen, kare, çember gibi temel şekilleri tanıma. Madeni paraları tanıma. Bu becerileri geliştirmek için bloklar, bilyeler veya fasulye gibi nesneleri hem ileri hem de geri sayma alıştırması yapabilirsiniz.
Kendi kendine yeterlilik becerileri: Çocuğunuz ilkokula başladığında artık bağımsız hareket etme becerisine daha çok ihtiyaç duyacak. Ellerini düzgün bir şekilde yıkamak veya tuvalette sifonu çekmek gibi banyo temellerini biliyor mu? Ceketlerinin, pantolonlarının fermuarını nasıl çekeceğini biliyor mu? Ayakkabı bağcıklarını nasıl bağlayacağını biliyor mu? Bilmiyorsa öğrenene kadar bağcıklı ayakkabı ile okula göndermemelisiniz. Düğmelerini ilikleyebiliyor mu? Kaleminin ucunu açabiliyor mu? Makas kullanabiliyor mu? Kalem tutabiliyor mu? Kaşık ve çatalı düzgün kullanabiliyor mu? Yemeğini bağımsız şekilde yiyebiliyor mu? Üst üste konmuş birkaç kitabı elleriyle kavrayıp düşürmeden taşıyabiliyor mu?
Sosyal beceriler: Yönergeleri takip edebilen ve akranlarıyla iyi etkileşim kurabilen öğrenciler, daha mutlu bir okul deneyimi yaşar ve daha iyi öğrenir. Çocuğunuz sıra alma-sıra bekleme kavramlarını anlıyor mu? “Lütfen”, “teşekkür ederim” ve “özür dilerim” gibi kelimeler kullanıyor mu? Mümkün olduğunca sosyalleşmeyi teşvik edin. İstediği olmadığında nasıl bir davranış sergiliyor? Ağlamak, vurmak, küsmek, konuşmamak… Onu konuşarak anlaşmaya teşvik edin. Arkadaşları ile iletişiminde nasıl? Sadece kendi isteklerinin olmasını isteyen bir yaklaşımı var ise empati konusunda farkındalık kazandırmaya çalışın.
Bu beceriler bazı çocuklarda daha yavaş, bazılarında daha hızlı gelişebilir. Ancak yukarıda sayılan temel becerilerden pek çoğunun çocuğunuzda gelişmediğini düşünüyorsanız, emin olmak için bir uzman görüşü almanız size yardımcı olacaktır.