Kodlama eğitiminde doğru bilinen yanlışlar

Son yıllarda eğitimdeki popüler kavram “kodlama”. 3 yaştan itibaren, kodlama eğitimi vermeyen okul neredeyse yok. Peki, nedir bu kodlama eğitimi ve ne işe yarar?

Okul öncesinden itibaren, neredeyse tüm okullar “en iyi kodlama eğitimi bizde” reklamı yapıyor. Yaz okulları ve online aktivitelerde bile kodlama var. Çocuğuna kodlama eğitimi aldırmamış veliye uzaylı gibi bakılıyor. Peki, kodlama eğitiminin gerçekte ne olduğunu, hangi amaçla kullanılması gerektiğini, çocuklar için ne kadar gerekli olduğunu biliyor muyuz? Yoksa bu konu da diğer pek çok kavram gibi bir süre sonra unutulup gidecek mi? Yıllardır bu alanda çalışan çok değerli uzmanlara sordum.

ETZ Eğitim Danışmanlık Kurucusu Dr. Işıl Boy Ergül: 

“Her kodlama çalışmasının içi dolu değil”

Nedir bu kodlama ve hangi yaşta başlamalı?

Küçük yaş grubunda bahsedilen kodlama daha çok sıralı işlem kurma ve algoritmik düşünme becerileri üzerine kurgulanır ve bu beceriler kodlamanın ileri seviyeleri için önemli bir zemin oluşturur. Kodlama eğitimleri; problem çözme, sıralama, hata ayıklama ve bilgi işlemsel düşünme aktivitelerini içermelidir. Kodlama aslında kavramsal olarak ele alındığında programlamanın bir alt basamağıdır. Bu nedenle her yapılan kodlama çalışmasının içeriği dolu değil. Her yaş seviyesinde farklı etkinlikler yardımıyla başlanabilir. Duvar örmek gibi düşünülebilir. Doğru beceri setleri verildiğinde küçük yaştan itibaren yapılan çalışmalar ileriki yıllarda alana daha kolay adaptasyon ve daha büyük etki yaratabilir. Daha öncesinde oluşması gereken beceriler de göz önüne alındığında en etkili yaşın 5 olduğunu söyleyebiliriz.

Ebeveynler ne öğretildiğini bile tam anlamadan kodlama sevdasına düşüyor ama esasen neyi sorgulamalılar?

Ebeveynler kodlama çalışmalarında eğiticinin yetkinliğini, programın içeriğini, öğrenciye kazandırılmak istenen becerileri, sonunda çıkarılmak istenilen ürünü sorgulamalılar. Bu her çocuk için aynı olmaz ama öğrencinin yaşı büyüdükçe artık bir nesneyi kodlayarak hareket ettirebilme, görev yaptırabilme, bir ürün/proje oluşturabilme gibi becerileri somut olarak gözlemleyebilmeli. Ebeveynlerin esas olarak çocuklarının hangi noktada bu çalışmaya başladığı ve sonunda nereye vardıklarını sorgulamaları gerekir. Ayrıca şu sorular önemlidir: “Çocuk bu çalışmalardan keyif alıyor mu? Zorlanıyor olabilir fakat yılmazlık becerisi gelişiyor mu? İş birliği yapabildi mi?” Kısacası konu sadece kodlama olmamalı.

İyi bir kodlama eğitimi nasıl olmalı?

İyi bir kodlama eğitimi öğrencinin yaşı, bilgisi ve hedefine göre değişir. Burada önemli olan, öğrenme hedefine götürecek ders planını hazırlamak ve ders dışı aktivitelerle destelemektir. Ayrıca bağlantısız etkinliklerle kodlama çalışmalarını desteklemek gerekir. Çünkü sadece dijital platformların kullanılması ekran kullanım süresini artırır. Küçük yaş gruplarında görsel tabanlı ve blok tabanlı uygulamalardan yararlanılarak eğlenceli bir öğrenme deneyimi sunulmalı. Tüm yaş gruplarında kolaydan zora doğru ilerleyen ve süreç sonunda ürün oluşturabilecekleri bir kodlama eğitimi planlanmalı.

Özyeğin Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Ali O. İlhan:

“Bir amaç değil araç”

Kodlama eğitimi en doğru şekliyle nasıl kurgulanmalı?

Kodlama gerçekten önemli bir araç, önemi de giderek artıyor. Sadece mühendislik ve temel bilimlerde değil, sosyal ve beşerî bilimlerde de kodlama pek çok şekilde kullanılıyor. Ancak burada “araç” anahtar kelime. Kodlama öğrenmeden önce, ya da bununla eş zamanlı olarak, temel mantık, eleştirel düşünce, veri okuryazarlığı, felsefe, matematik ve dil gibi pek çok alanda en azından belli bir düzeyde bilgi sahibi olunması gerekiyor. Kodlama ancak böyle anlamlı bir şekilde kullanılabilir. Yoksa biraz motivasyon, bir bilgisayar ve internet bağlantınız varsa kendi kendinize kodlama öğrenmemek için önünüzde bir engel yok. Dolayısıyla kodlamayı tek başına bir amaç haline getirmek yerine, doğruyu yanlıştan ayırabilen, safsata gördüğü zaman bunu anlayan, işe yarayacak bilgiyi bulabilen ve bunu interneti saran devasa gürültüden ayırabilen bireyler yetiştirmek gerekiyor. Temel sorun öğrenmeyi öğrenebilmeyi, meselelere analitik bir şüphecilikle yaklaşmayı öğretebilmek. Bu da bireysel değil, sistemik bir sorun. Düzgün tarih, edebiyat, dil, matematik, felsefe vs. gibi daha temel yapıtaşlarını yerine yerleştirmeden bütüncül bireyler yetiştirilmediğinde, kodlama da tek başına bir işe yaramıyor.

Celal Bayar Üniversitesi Öğretim Üyesi Orkun Teke:

“Temeli olmadan bina kurmak”

Kodlama ne için önemli?

Yüzeysel bırakılmış bir bilgi seti ile kodlamaya geçmek ve bunu amaç haline getirmek, temeli olmadan binayı kurmaya benziyor. Daha sonra da kodlama, haliyle, “çizgi izleyen robotlara ve ekranda sağa sola hareket eden bir kediye” indirgeniyor. Böyle olduğu zaman da içi boşalan bir “kodlama” kavramı, sağdan soldan duydukları kulaktan dolma bilgilerle çocuklarına “kodlama öğren” baskısı yapan ebeveyn ve eğitimcilerden oluşan bir grup ortaya çıkıyor. Yani asıl sorulması gereken soru, ne için kodlama? Aslında temel hedef; sonuç üründen çok ürüne giden yolu anlamaya çalışmak. Doğru soruların sorulmasını sağlamak ve öğrenme merakının çocuklara verilmesi. Kodlama eğer bu merakı destekliyorsa işe yarar.