'Çocuklar için var gücümüzle çalışıyoruz, hâlâ çok yolumuz var'
Kahramanmaraş merkezli depremler sonrasında, kimsesiz kalan çocuklara sahip çıkmak için 300 binin üzerinde koruyucu ailelik başvurusunda bulunuldu. Deprem öncesinde bu sayının 114 olduğu düşünülürse başvurunun rekor seviyede olduğunu söyleyebiliriz.
İnsanlar yardım etme arzusuyla depremzede çocukları hemen evlerine almak istese de, süreç böyle işlemiyor. Uzun bir onaylanma aşamasının ardından, depremzede ayrımı yapılmadan, sıraya göre çocuklar koruyucu ailelerine teslim ediliyor. Depremin üzerinden bir yıl geçmişken, başvurular da yeni yeni onaylanmaya ve çocuklar yeni aileleriyle buluşmaya başladı. Peki, geçen zorlu bir yılda koruyucu aileler neler yaşadı? Ne gibi çalışmalar yapıldı? Dernekler ve depremi yaşamış koruyucu ailelerle konuştuk.
3 BİN AİLENİN DOSYASINA ONAY
“6 Şubat depreminden sonra tüm Türkiye’den yaklaşık 300 bine yakın koruyucu aile başvurusu geldi. Bu şu ana kadar yapılan en yüksek başvurusu sayısıydı. Ama maalesef bir duygu kirliliği var. Tam olarak ne olduğu anlaşılmadan ve araştırılmadan başvurulduğu için böyle oldu. Başvuru süreci 7-8 ay sürüyor. Ve hiçbir başvuruda depremzede diye çocuk seçemezsiniz. Dosyası onaylanan bu sayının sadece yüzde 1’i. Yani 3 bin ailenin dosyası onaylandı. Ama biz bu yüzde 1’e de çok kıymetle bakıyoruz. Şimdi bu çocuklar ailelerin yanına yerleşecek. Depremde ailesini kaybeden çocuklarımızın da ailelerin yanına yerleştirme süreci başlamış durumda. Hem bölgeden tahliye edilen yuvalardaki çocuklar hem bölgedeki ciddi sayıda insan konteyner kentlerde yaşıyor.
Geçtiğimiz günlerde bakanlık ile bir çalıştay düzenledik. Koruyucu aile sisteminin iyileştirilmesi için neler yapılabileceğini çalıştık. Bu sistemlerin modellemelerinin geliştirilmesi gerekiyor. Geçici koruyucu ailelik, uzman koruyucu ailelik gibi ki böyle bir afet dönemine denk geldiğimizde daha hızlı ve doğru aksiyon alabilelim. Kahramanmaraş’ta açtığımız Kırmızı Çatı Çocuk ve Gençlik Merkezi aktif bir biçimde çalışıyor. Konteyner kentlerdeki çocuklarımızı burada ağırlıyoruz. Çocuklarımıza uzun süre yanlarında olacağımıza dair sözümüz var. Bu tarz afetlerde öncelik bağ kurmaktır ve sürekliliği sağlamak. Çocukların iyileşmesi için var gücümüzle çalışıyoruz, hâlâ çok yolumuz var.”
KORUYUCU AİLE AKADEMİSİ YAYINDA
“Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı mayıs ayı verilerine göre, deprem bölgesinde bin 914 çocuk kayıt altına alındı, bin 833 çocuk kimlik doğrulamaları yapıldıktan sonra ailelerine ya da yakınlarına teslim edildi. Depremden etkilenen koruyucu aile yanındaki çocuk sayısı bin 582, koruyucu aile sayısı bin 66. Türkiye’deki koruyucu aile yanındaki çocukların yüzde 17.57’si, koruyucu ailelerin yüzde 14.34’ü depremden etkilendi. Koruyucu aile bakımındaki çocuklar zaten travmatik deneyimleri olan çocuklar. Afet gibi başka bir travmatik deneyimle daha karşılaştılar. çocuklarımızın travma ağırlığı katlanarak arttı. Bu nedenle federasyon olarak Kahramanmaraş depremleri sonrasında gelişen zor koşullarda koruyucu aile sisteminin psikososyal yönden desteklenmesini sağlayarak, afetzede çocukların ve koruyucu ailelerinin güçlenmesini hedefledik. ELELE Federasyonu olarak 1 Mart 2023’ten itibaren Sivil Toplum Destek Vakfı ve Turkey Mozaik Foundation iş birliğinde Kahramanmaraş Depremi Doğrudan Destekler Fonu kapsamında Zor Koşullarda Koruyucu Aile Sisteminin Güçlendirilmesi projesini Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının da katkı ve onayıyla yürütüyoruz. Bu proje ile farklı illere göç etmek zorunda kalan çocuklar ve koruyucu aileler psikososyal desteğe ulaşabilme imkânı buldu. 552 4378844 ve 506 4378844 numaralı çağrı merkezimiz destek için hizmet veriyor. Koruyucu ailelikle ilgili bilgi edinmek isteyenler de arayabilirler. Aday koruyucu aileler ve var olan koruyucu ailelerimiz için 6 modülden oluşan Doç. Dr. Umut Yanardağ koordinasyonuyla hazırlanan, eğitim programımız Koruyucu Aile Akademisi yayına girdi. Federasyon olarak ‘Koruyucu Aileler Afetten Nasıl Etkilendiler’ başlıklı, AB Sivil Düşün Programı desteğiyle 36 afetzede koruyucu aileyle bir araştırma yaptık. Koruyucu aile olmaktan kaynaklı stres unsurlarının afet sürecinde psikososyal zorluklara yol açtığı, eğitim almaları, acil afet planlarının bulunması gerektiğini gördük. Raporumuz bakanlığımıza sunuldu.”
Hayati Dertli (Kahramanmaraş Koruyucu Aile Derneği Başkanı):
“Son bir yılımız ailecek travmalar atlatarak geçti. Evimiz ağır hasar aldı ve ilçeye yerleşmek zorunda kaldık. 11 yıldır koruyucu ailesi olduğum iki kardeş, maalesef olanları bir türlü kabullenemediler. Kuruma vermek zorunda kaldık. Çocuklarımız kurumda 4 ay gibi bir süre kaldı ancak ne onlar biz bir türlü kabullenemedik, dayanamadılar ve tekrar geri aldık. Yeni yeni atlatıyoruz. Şu an daha iyiyiz. Bizim durumumuzda olan pek çok aile var. Şu an hâlâ enkaz kaldırılıyor, inşaatlar yapılıyor, yavaş da olsa toparlanıyor. Ancak koruyucu ailelerimizin evlerinin yapımında belirlenen ücrette bir kısım indirim yapılmalı ki, yaraları daha hızlı saralım.”
M.K: (Kahramanmaraşlı koruyucu aile):
“Kahramanmaraş’ta taş ocağında kepçe operatörlüğü yapıyorum. 9 yıl önce eşimle karar vererek, özel gereksinimli bir çocuğu evlat edindik. Yaşamaz, ölür dediler, oğlumuzu aldığımızda 8 aylıktı. Şu an otizmli ve pek çok şeyin farkında değil ama iyi ki bizimle. Ardından 4 yıl önce ortanca evladımızın koruyucu ailesi olduk. Son olarak da depremden önce evlat edinme başvurusu yaptığımız kızımız 6 ay önce yuvamıza katıldı. Hiç tereddüt yaşamadık. Tek gayemiz onların mutluluğu ve okuyup iyi yerlere gelmeleri. Çocuklar olmazsa dünyanın tadı olmaz. Burada tek katlı bir evde yaşıyoruz. Evimiz hasar almadı ve depremden sonra onlarca insana evimizi açtık. Çocuklar da küçük olduğu için çok etkilenmediler. Ancak ben haftalarca enkazda çalıştığım için yaşadığım travmadan kurtulamıyorum. Artık asla yalnız kalamıyorum, karanlıkta oturamıyorum. Düşüncelerimi toparlayamıyorum. En ufak şeyden korkar hâle geldim. Yine de çocuklarımız için var gücümüzle yaşamaya devam ediyoruz.”
4 çocuk koruma altında
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın açıklamasına göre, depremden etkilenen 1914 çocuğun 1865’i ailelerine ve yakınlarına kavuştu. Tedavi gören çocuklardan 15’i vefat etti, 3 çocuğun tedavisi devam ediyor. Koruma altına alınan 24 çocuktan şu ana kadar 4’ü koruyucu aile yanına yerleştirildi, 1 çocuk da evlat edindirildi.
