AK Parti ve MHP’nin üzerinde anlaştığı Seçim Kanunu teklifine muhalefet tepkili. Oysa teklif edilen yeni sistem Türkiye’de 1995’teki 20. Dönem seçimlerinden 1 Kasım 2015’te yapılan 26. Dönem seçimlerine kadar tam yedi dönem uygulandı. Şimdi yapılan, tüm partiler için daha adil bir dağılım getiren eski hesaplama yöntemine dönülmesinden ibaret. Partiler her ilde dâhil oldukları ittifakın toplam oyuna göre değil, kendi aldıkları oya göre vekil çıkaracak.
Peki, bu sistem bir önceki seçimde uygulansaydı ne olurdu? AK Parti Bilecik Milletvekili Selim Yağcı, partilerin 2018’de aldıkları oylar üzerinden bu senaryoyu il il çalışmış. Yağcı’nın hesabına göre, 2018’de toplamda 20 ilde 20 milletvekili ittifakların ‘artık oy’ hesabı üzerinden “Aşkın Temsil” sayesinde parlamentoya girmiş. 20 milletvekili adayı ise daha fazla oy toplamalarına rağmen “Eksik Temsil” kurbanı olmuş. Sistemin kazananları ve kaybedenleriyle devam edelim...
ADIYAMAN: CHP’nin 39 bin 720 oyuyla Meclis’e giren Abdurahman Tutdere yerine 51 bin 641 oy alan HDP’nin adayı,
ERZURUM: İyi Parti’nin 34 bin 644 oyuyla vekil seçilen Muhammet Nuri Cinisli yerine 49 bin 885 oyla HDP adayı,
AYDIN: D’Hondt sistemine göre AK Parti’den 55 bin 593 oyuyla seçilen Rıza Posacı yerine CHP’nin 4. sıra adayı,
ESKİŞEHİR: MHP’nin 55 bin 273 oyuyla seçilen Metin Nurullah Sazak yerine D’Hondt sistemine göre CHP’nin 61 bin 29 oyuyla CHP 3. sıra adayı,
AFYONKARAHİSAR: İyi Parti’nin 60 bin 706 oyuyla seçilen Gültekin Uysal yerine D’Hondt sistemine göre 60 bin 903 oyla AK Parti 4. sıra adayı,
AKSARAY: İyi Parti’den 24 bin 193 oyla seçilen Ayhan Erel yerine D’Hondt sistemine göre 41 bin 775 oyla AK Parti 3. sıra adayı,
KARAMAN: CHP’nin 24 bin 608 oyuyla seçilen İsmail Atakan Ünver yerine D’Hondt sistemine göre 26 bin 832 oyla AK Parti 3. sıra adayı,
KIRIKKALE: CHP’nin 25 bin 752 oyuyla seçilen Ahmet Önal yerine D’Hondt sistemine göre 36 bin 305 oyla AK Parti 2. sıra adayı,
KONYA: CHP listesinden SP adına seçilen Abdulkadir Karaduman yerine D’Hondt sistemine göre AK Parti 9. sıra adayı,
KÜTAHYA: CHP’nin 46 bin 808 oyuyla seçilen Ali Fazıl Kasap yerine D’Hondt sistemine göre 50 bin 290 oyla AK Parti 4. sıra adayı,
SAKARYA: İyi Parti’nin 59 bin 290 oyuyla seçilen Ümit Dikbayır yerine D’Hondt sistemine göre 71 bin 798 oyla AK Parti 5. sıra adayı,
SİNOP: CHP’nin 32 bin 724 oyuyla seçilen Barış Karadeniz yerine D’Hondt sistemine göre 36 bin 819 oyla AK Parti 2. sıra adayı,
ŞANLIURFA: CHP’nin 28 bin 880 oyuyla seçilen Aziz Aydınlık yerine D’Hondt sistemine göre 48 bin 809 oyla AK Parti 9. sıra adayı,
YOZGAT: CHP’nin 28 bin 575 oyuyla seçilen Ali Keven yerine D’Hondt sistemine göre 43 bin 776 oyla AK Parti 3. sıra adayı,
ELAZIĞ: CHP’nin 33 bin 633 oyuyla seçilen Gürsel Erol yerine 46 bin 28 oy alan MHP’nin adayı,
KASTAMONU: CHP’nin 37 bin 150 oyuyla seçilen Hasan Baltacı yerine 48 bin 471 oyla MHP adayı,
NEVŞEHİR: CHP’nin 30 bin 496 oyuyla seçilen Faruk Sarıaslan yerine 33 bin 106 oyla MHP adayı,
NİĞDE: CHP’nin 41 bin 597 oyuyla seçilen Ömer Fethi Gürer yerine 42 bin 719 oyla MHP adayı,
OSMANİYE: CHP’nin 40 bin 424 oyuyla seçilen Baha Ünlü yerine D’Hondt sistemine göre 47 bin 899 oyla MHP 2. sıra adayı,
TRABZON: İyi Parti’nin 56 bin 267 oyuyla seçilen Hüseyin Örs yerine 66 bin 992 oyla MHP adayı seçilecekti.
Doğal barajlar aşılır mı?
Yeni sistem en çok Cumhur İttifakı dışındaki küçük partileri endişelendiriyor. Bir ittifak çatısı altında olsalar bile vekil çıkarmaları için illerdeki doğal barajları aşmaları lazım. Doğal barajlar illerin vekil sayılarına göre oluşuyor. 2018 verilerine göre İstanbul 1. Bölge’de 2.76 oy alan parti vekil çıkarabiliyordu. Bu yaklaşık 95 bin oy anlamına geliyor. Bu oran İstanbul 2. Bölge’de yüzde 3.4, 3. Bölge’de ise 2.95.
2018 oylarına göre, Ankara 1. Bölge’de yüzde 7, 2. Bölge’de 9.85, 3. Bölge’de 7.7 oy toplayan parti vekil çıkarabilir.
İzmir 1. Bölge’de doğal baraj yüzde 6.5, 2. Bölge’de ise 6.7.
Bursa 1. Bölge’de 10.44, 2.Bölge’de 10.65.
Konya’da vekil çıkarmak isteyen partinin alması gereken oy oranı yüzde 6.99, Diyarbakır’da ise 7.6.
Küçük partilerin bu barajları aşması zor görünüyor. Ama siyaset yapıyorsanız ortaya bir iddia koymak ve başarmak zorundasınız. Saadet, Deva, Gelecek ve DP’nin seçime CHP listelerinden girmek dışında başka alternatifleri zorlamaları ihtimal dâhilinde. Kim bilir belki İyi Parti ile bir ittifak kurarlar. Ya da 4 parti birlikte hareket eder. Demirel boşuna “Siyasette 24 saat çok uzun bir süredir” demiş olamaz.