Yunanistan, İrlanda ve Portekiz’den sonra Avrupa Birliği(AB), İspanya’daki ekonomik sıkıntılarla boğuşacak. Yunanistan’a verilen 150 milyar dolarlık yardım, bu ülkedeki yaraları saramadı; kriz daha da büyüyecek. Çünkü, bu ülkenin dış borcu önümüzdeki 4 yıl boyunca, Gayri Safi Milli Hasıla(GSMH)’nın 4 katı boyutunda olmayı sürdürecek. İrlanda’nın kamu ve özel sektör dahil dış borcu ise, GSMH’larının 10 katını aştı.
Euro’ya bağlı ekonomilerdeki merkez bankaları istedikleri gibi para basamadıkları için (Oysa, ABD Merkez Bankası bu konuda zorlanmıyor), dış yardımlar ve bütçe kısıntıları yoluyla krizi çözmek zorundalar. Bu ülkelerdeki bütçe kısıntıları % 32’ye ulaştı. Gelecek yıl bütçe açıklarını % 3 daha küçültmek zorunda kalacak olan Yunanistan, İrlanda ve Portekiz’de bu nedenle toplumsal hareketler gündeme gelebilecek.
1 trilyon dolarlık bir kurtarma fonu oluşturan AB’nin başı bu sefer İspanya ile dertte. Ancak, İspanyol ekonomisinin büyüklüğü, bu ülkedeki krizin AB’de büyük ve sistemik bir hasara yol açabileceği riskini gündeme getiriyor. İşte bu nedenle de, Alman Merkez Bankası Bundesbank Başkanı gerekirse kurtarma fonunun büyütülebileceğini söyledi. Zaten, aksi halde Euro para biriminin çöküşü gündeme gelebilir ki, bu durum Alman ve Fransız ekonomilerini de çökertir.
İspanyol ekonomisi ne kadar büyük?
İspanyol ekonomisinin büyüklüğü, Yunanistan, Portekiz ve İrlanda ekonomileri toplamının 2 katını buluyor. İspanya borçlanmak için halen, ‘euro’nun devreye girmesinden beri AB bölgesinde görülen en yüksek primleri (spread) ödüyor. Primler, % 2.59’a kadar yükseldi. Yüksek borçlanma primleri nedeniyle de, İspanyol bütçesindeki açık büyüyor. İspanya’nın özel sektör hariç sadece kamu borcu, 203.3 milyar euro’ya (271 milyar dolar) ulaştı.
Borçların büyük çoğunluğu, bizim 2000 krizinde olduğu gibi, dahildeki bankalardan alınmış. Bu gidişle, önce milli bankaları İspanya’yı; sonra da İspanya, milli bankalarını kurtaracak. İşte bu nedenle İspanyol bankaları, (Garanti Bankası hisselerini satın alma biçiminde yapıldığı gibi) paralarını bir an önce dışarıda yatırıp, kendilerini devletin elinden kurtarmak istiyorlar.
Stres testi
Bilindiği gibi, Temmuz ayında yapılan ve tüm Avrupa bankalarını kapsayan ‘stres testi’den İspanyol bankaları başarılı çıkmış; sadece 5 küçük banka için sermaye eksikliği tespit edilmişti. Ancak, yapılan stres testlerinin gerçek durumu göstermediği iddiaları, stres testini geçen İrlanda bankalarının çökmesi ile bir kez daha kanıtlanmış oldu.
Öte yandan, Portekiz’deki ekonomik krizin kötüleşmesi de, bu ülkeye 78 milyar doların üstünde borç vermiş olan İspanyol bankalarının durumunu bozabilecek. Bu arada, yapılacak olan mahalli seçimler, İspanyol yerel yönetimlerini harcama bütçelerini aşma baskısı altında tutuyor.
AB bu krizi atlatacak ama büyük yara alarak.
