Hazine Nakit Yönetimi, kamunun ödeme ve tahsilat sistemini, nakit akımlarının tahmini ve planlanmasını, kamu mevduatının ve likiditesinin yönetimini ve iç ve dış borçların yönetim biçimini kapsar.
Dünkü yazımda bahsettiğim “Tek Hazine Hesabı” uygulamasının yürürlükten kaldırılmasının önünün açılması, Hazine’nin nakit yönetiminin yeni bir evreye girdiğini gösteriyor.
Hazine bir süreden beri uluslararası uygulamaları da dikkate alarak daha etkili bir nakit yönetimi yapıyor ve tüm önemli istatistikleri internet sayfasına taşıyarak şeffaflık ve hesap verilebilirlik prensibini uyguluyor.
Tek hazine hesabı nasıl çalışıyor?
1972 yılından beri uygulanan Tek Hazine Hesabı prensiplerine göre, kamu kurumlarının tüm ödeme ve tahsilâtları Merkez Bankası’nda tutulan tek hesaptan geçiyor. Ancak, Hazine dışındaki kamu kurumlarının hesaplarındaki paraya Merkez Bankası tarafından faiz verilmemesi, bu kurumlar tarafından hoş karşılanmıyor ve sistem dışına kaçış çareleri aranıyordu.
Temmuz 2007 tarihinde mevcut hesap, “Tek Hazine Cari Hesabı” adını aldı ve yapılan tahsilâtların gecikmeksizin Hazine hesaplarına aktarılması sağlandı. Daha önce, Hazine hesabında para olmadığı durumlarda bile, Ziraat Bankası’ndan bir çeşit avans kullanılarak ödemeler gerçekleştiriliyor; bu işlemlerin bir sonucu olarak da Ziraat Bankası ile Hazine arasındaki hesap mutabakatları ve mahsuplaşmalar, Hazine’ce ön görülmemiş harcamalar
yapılmasına neden olabiliyordu.
2007 Ağustos’unda Ziraat Bankası ile yapılan protokol, tahsilâtların ödeme işlemleri için kullanılmasına son verdi. Kamu Elektronik Ödeme Sistemi (KEÖS)’nin devreye girmesiyle de Hazine, nakit yönetimini çok daha sağlıklı yapabilecek. Böylelikle, tahsilât ve ödemelerdeki gecikmelerinde önüne geçileceği hesaplanıyor.
Hazine dışındaki kamu kurumlarının kullanılmayan hesap bakiyeleri, büyük tutarlara ulaşıyor. KEÖS sayesinde bu bakiyelerinde asgari seviyede tutulmasının sağlanması da ön görülüyor.
Aktif nakit yönetimi yapılıyor
2007 yılından önce Türkiye, “basit nakit yönetimi” uygulayan ülkeler arasında sınıflandırılırken, 2010 yılında aktif nakit yönetimi yapan ülkeler kategorisine geçti. Türkiye, bu konuda 5 üzerinden 1 puan alırken, halen 3 puanın üzerinde bir not alıyor. Ülkemizin Tek Hazine Hesabı uygulamasından vazgeçmesi halinde, mevcut ortalama puanı da düşebilecek.
İstatistikler Türk Hazine Yönetiminin hala “Hedef Rezerv Düzeyi” ve “Atıl Rezervi Değerlendirme” konularında uluslararası uygulamaların gerisinde bulunduğunu gösteriyor.
Bundan sonra, kullanılacak finansman araçları yelpazesinin genişletilmesi, kısa vadeli acil ihtiyaçlar için bir “Kısa Vadeli Avans(overdraft) Havuzu” oluşturulması ve atıl rezervlerin en iyi biçimde değerlendirilmesinin sağlanması gerekiyor.
Bu hedefler de, Merkez Bankası’nın devre dışı bırakarak sağlanamaz.
