FED (ABD Merkez Bankası) piyasaya karşılıksız trilyonlarca dolar para veriyor; yani, karşılıksız para basıyor. Önceki hafta yapılan açıklamada, FED’in önümüzdeki kısa dönemde ilave 600 milyar dolar daha para basacağı belirtilmişti. Para basma işlemi, batma tehlikesi altındaki şirketlerin Amerikan Hazinesi(Hazine)’ne borçları veya Hazine’nin tahvilleri alınarak yapılıyor. Hazine, tahvillerin vadesi geldiğinde muhtemelen bunları yeni tahvillerle değiştirecek. Kısacası, pratikte Hazine borçlarının karşılığını ödemeyecek. Zaten, ödeyeceği zamana kadar da doların değeri iyice düşmüş olacak ve ödemenin Hazine’ye yükü kalmayacak.
Hazine, FED’den aldığı para ile şirketleri ve bankaları kurtaracak; yeni vergi koymadan bütçe açığını kapatmaya çalışacak. Böylece, banka ve şirket iflaslarının ekonomiyi az etkilemesi, yeni yatırımlar yapılması ve yeni iş olanaklarının ortaya çıkması hedefleniyor. Para bolluğu, doların değerini de düşüreceği için, ABD dış ticaret açığının daralması da bekleniyor.
Devam eden karşılıksız para basılmasının ilk meyveleri alınmaya başlandı. Eylül ayında, ithalat 198 milyar dolar olurken, ihracat 155 milyar dolar oldu. Daha önce 50 milyar dolar civarına kadar yükselen ithalat-ihracat farkı 44 milyar dolara düştü. Ağustos ayında açık, 46.5 milyar dolardı. ABD’nin Eylül ayı ihracatı, son iki yılın en yüksek rakamına ulaştı. ABD’nin büyümesi de hızlanıyor. Yüzde 2 olarak tahmin edilen GSMH büyümesi, yüzde 2.3’e revize edildi. ABD Çalışma Bakanlığı, önceki hafta işsiz kişi sayısının da 24.000 kişi azalarak, 435.000 kişiye düştüğünü bildirdi. Bu rakam, son 4 ayın en düşüğü. İşsiz sayısındaki dalgalanmanın da azaldığı ve bu konuda 2008 yılı son aylarındaki dengeye yaklaşıldığı belirtiliyor.
Halk ne diyor?
Yeni vergi yasaları Kongre’de. ABD vatandaşları, ağır vergiler ödemek zorunda kalacak. Cumhuriyetçiler, bu konuda iktidardaki Demokratları suçlarken; Demokratlar enkaz devraldıklarından bahsediyorlar. Son Kongre seçimlerinde Cumhuriyetçilerin oylarını arttırması, Başkan Obama’nın karar alırken biraz daha zorlanacağını gösteriyor.
Yerel yönetimlerin bir çoğunda büyük bütçe açıkları oluştu. Örneğin, New York belediyesinin açığı 9 milyar doları aştı. Bu durum, halka sağlanan hizmetin yavaşlamasına da neden oluyor. Dolayısıyla, yeni yükseltilen yerel vergilerin daha da yükseltilmesi gündeme gelebilecek.
Çin’in parasının değerini yükseltmemekte direnmesi üzerine, Amerikan halkı Çin malı ürünleri boykot etmeye başladı.
Öte yandan, bazı ekonomistler FED’in para basma operasyonunun ters tepeceği fikrindeler. Hatta, FED’in bile kararını yeniden düşünmeye başladığı ve revize edebileceği iddia ediliyor.
ABD ekonomisi ve doların değeri bizim için de çok önemli. FED’in kararları, ülkemize gelen sıcak paranın ve yabancı yatırımın miktarını doğrudan etkiliyor.
