Çeşitli Türk ve yabancı kuruluşlar, ülkemizdeki borsa kotasyonuna dahil önemli şirketler hakkında araştırma raporları düzenliyorlar. Türk şirketler hakkında rapor düzenleyenler arasında; Erste, EFG, Merrill Lynch, Deutsche, Goldman Sachs, Morgan Stanley, Credit Suisse, Finansinvest ve Eczacıbaşı gibi kuruluşlar var.
Aynı şirket için aynı tarihte bu şirketlerin bazıları “al” tavsiyesinde bulunurken, diğer bazıları “sat” ve “tut” tavsiyesinde bulunabiliyorlar. Büyük yatırımcılar da tavsiyelerin bu kadar geniş ve birbirini tutmaz biçimde olması nedeniyle bazen bu tavsiyelerin yüzde oranını almak, bazen de bu tavsiyeleri hiç dinlemeyip kendi araştırmalarını yapmak prensibini benimsiyorlar.
Araştırma yöntemi
Piyasadaki şirketler için tavsiye raporları hazırlanırken, asgari aşağıdaki hususların göz önünde tutulması gerekiyor:
* Bulunulan ekonomideki büyüme potansiyeli, enflasyon ve faiz oranlarının tahmini. Araştırılan şirketin ülke ekonomisi ve dahil olduğu endüstri içindeki konumu.
* İncelenen şirketin kazanç rasyolarının, tahvil piyasası ve diğer rakip hisse senetleri ile karşılaştırılması.
* Tavsiyenin hangi amaçla verildiği. Amaç, yüksek ve güvenli bir getiri sağlamak, normalin üstünde gelir elde etmek veya sadece enflasyonun üzerinde bir kazanç sağlamak olabilir.
* Mutlaka, elmalarla elmaların karşılaştırılması. Örneğin bankacılık hisseleri karşılaştırılıyorsa, 4-5 büyük banka için aynı anda karşılaştırma yapılması.
* Satışlardaki büyüme, nakit akışı, hisse başına kazanç, hisse başına kâr payı, hisselerin defter değeri, hisse getirisi ve diğer gelirler arasında eş zamanlı bir karşılaştırma yapılması. Araştırmaya, sermaye yapısı ve büyüklüğü gibi çeşitli bilanço kalemlerinin karşılaştırılmasının da dahil edilmesi.
* Araştırmada, bu şirketin neden tavsiye edildiği ya da edilmediği konusunda bilgi verilmesi.
* Şirketin hisselerine yatırım yapılması halinde karşılaşılacak büyük risklerin ne olduğu, bu riskler arasında kamu kurumlarının şirketi ilgilendiren açıklanmaya hazır düzenlemelerinin olup olmadığı ve vergi konusundaki gelişmelerin şirketi etkileyip etkilemeyeceğinin açıklanması.
* Şirketin yönetim kalitesini de mercek altına alınması; kadroların değişme oranı ve ödentilerin de göz önünde bulundurulması.
* Şirketin bankalarla veya kredi aldığı kurumlarla olan ilişkilerinin detaylı biçimde açıklanması.
* Araştırmanın hangi tarih için yapıldığı ve tavsiyenin hangi süre için geçerli olacağının belirtilmesi.
*En azından son 3 yılı karşılaştıracak biçimde şirketin hisse senedi fiyatları ve fiyat/kazanç oranlarını gösteren bir çizelgenin rapora eklenmesi. Bu çizelgede, fiyat eğilimleri, fiyat destek ve direnç noktalarının da yer alması.
Aksi takdirde, birçok durumda görüldüğü gibi, açıklanan görüşlerin hiçbir kıymet-i harbiyesi yok.
