Haklı olarak başımızı bu coğrafyaya gömdük. Ancak biz kendi sorunlarımızla boğuşurken,
bir yandan uluslararası düzende öyle büyük kırılmalar oluyor ki arada sırada başımızı kaldırıp dünya dengelerinde ne olup bittiğine bakmamız gerekiyor. Bugün yapacağımız gibi...
*
Başbakan Binali Yıldırım’ın geçtiğimiz haftaki Londra ziyareti, işte bu yeni küresel denklemin tam da göbeğine denk geldi. Malum, ABD ve AB ile ilişkilerimiz uzunca süredir yokuş aşağı gidiyor. Buna mukabil İngiltere ile aramız daha da ısındı. Bunda şüphesiz 15 Temmuz sonrası İngiltere’nin çoğu Avrupa ülkesinin aksine- gösterdiği dayanışma büyük rol oynadı.
Ancak İngiltere’nin Muhafazakâr Partili Başbakanı Theresa May, Türkiye’ye kara kaşı kara gözü için bu desteği göstermiyor elbette. Arkasındaki asıl sebep, May’in kendi başının dertte olması. Hem kendi memleketinde hem de Batı nezdinde.
Yalan Brexit
Bundan tam 1.5 yıl önce yapılan Brexit referandumunda, İngilizlerin yüzde 52’si “AB’den çıkalım” demişti. Bu yüzden istifa eden Başbakan David Cameron’ın yerine geçen May de koyu bir şekilde AB’den çıkmayı savunmaya başladı. Hatta AB ile pazarlıklarda elini güçlendirmek için erken seçim kararı bile aldı. Ancak hazirandaki seçimlerde beklentisinin aksine oylarının ciddi oranda düşmesi, İngilizlerin Brexit’ten soğuduğunu gösterdi. Bunun sebebi de elbette ülkedeki ekonomik belirsizlik. Şimdi May Brexit sürecini “AB’den elimi eteğimi nasıl en az şekilde çekerim” hesabıyla götürmekte.
*
Brexit İngiltere’nin dış ilişkilerini de yerinden oynattı. Her şeyden
önce AB’nin çekirdeği olan Fransa ve Almanya’dan ayrıştı. Ve Avrupa’da kaybettiği nüfuzunu ABD ile ilişkisini güçlendirerek ve NATO’ya sarılarak telafi etmeye çalıştı. Bunun için de May, Trump’la birlikte hizalanıp Avrupa ülkelerinin NATO’ya savunma harcamalarını artırma
baskısı yaptı. Zaten Trump’ı ziyaret eden ilk lider de
May olmuştu.
ABD-İngiltere krizi
Ne var ki ABD ile bu ortak payda işi kotarmaya yetmedi. İngilizler arasında Trump antipatisi o kadar arttı ki düşünün ABD Başkanı protestolar yüzünden İngiltere’yi hâlâ bir türlü ziyaret edemedi! Trump’ın Rusya ile yakın ilişkileri de May’le arasını açan bir diğer etken. Hakeza İngiliz Başbakan daha birkaç hafta önce Rusya’nın uluslararası düzen için büyük tehdit olduğunu söyledi. Aralarındaki en son kriz ise, Trump’ın Twitter’da paylaştığı İslam karşıtı videoları May’in eleştirmesiyle patlak verdi.
Dolayısıyla, Londra’nın güvendiği dağlara kar yağdı. Bu yüzden May şimdi yeni ortaklar arıyor. Kendisi gibi AB ile arası açık ama aynı zamanda NATO üyesi olan Türkiye de bunun için biçilmez kaftan. Zaten geçtiğimiz ocakta Trump’ı ziyaretinden hemen sonra soluğu Türkiye’de alması, böyle üçlü bir denklem kurma hayalinin tezahürüydü.
*
İngiltere’nin başına gelenler ise bizim için bire bir ders niteliğinde. Tüm dünyada belirsizlik tavan yapmışken, onlarca yıldır içinde bulunduğunuz sistemde kalıp bunlardan en az şekilde etkilenmek, aklın tek yolu. Onun yanına yeni ortaklıklar ekleyebiliyorsanız da ne âlâ.