En çevreci kentsel dönüşüm
Şehirlerdeki atıl AVM, tütün deposu, fabrika, hangar ve binalar Heavenly dDF ile hayat bulacak. Heavenly dDF girişiminin kurucularından mimar Arhan Kayar, “Bir binanın temeli 10 milyon canlının hayatına mal oluyor. Bu çabamızla binalar reenkarne olacak’’ diyor.
Kaynakların hızla tükendiği dünyamızda geri dönüşüm ve sürdürülebilirlik her geçen gün daha fazla önem kazanıyor. Çocuklar, yüksek ekonominin konuşulduğu zirveleri basıp, “Bırak bunları, sen önce benim geleceğimi tüketmekten vazgeç” diye eylemler yapıyor.
Neyse ki bu alandaki farkındalık da artıyor, bu iyi haber. Bunun en iyi örneklerinden birinin ülkemizde olması da bir başka iyi haber.
Türkiye’yi tasarım haftası başta olmak üzere birçok yeni akımla tanıştıran dDf Dream Design Factory yeni bir açılım başlattı. İstanbul ve Anadolu’nun birçok şehrinde ömrünü tamamlamış AVM, tütün deposu, fabrikalar, hangarlar, yağ dolum tesisleri, depo ve binaların ekonomiye kazandırılması için sürdürülebilir mimari ofisi Heavenly Made şirketini de yanlarına alarak Heavenly dDF’i kurdular. Başta İstanbul ve İzmir olmak üzere Türkiye’deki atıl binalara yeni işlevler kazandıracaklar.
Depoydu, otel oldu
Türkiye’de binaların geri dönüşümünde en önemli örneklerden birisi Heavenly dDf’in kurucularından Haldun Demirhisar’ın elinden çıkan The Stay Otel. Konsepti, açılışı, ünlü müdavimleriyle günlerce magazin basınının odağında olan bu otel, recycle yöntemle yani geri dönüşümle yapıldı.
Haldun Demirhisar eski bir depoyu bina alanını hiç genişletmeden, kimliğini koruyarak otele dönüştürürken aynı zamanda öyle bir estetik uyguladı ki ortaya Ege’nin en tarz oteli çıktı. The Stay’daki bütün masa ve sandalyeler Karadeniz’de yıkılmak üzere olan ve eskiciler tarafından alınıp yakılacak evlerin tahtalarından oluşmuş. Tek bir ağaç kesilmeden yapılan her masanın kökenine ait evin fotoğrafı da var.
Şimdi kitlesel anlamda farkındalığın oluşması için sürdürülebilir tasarım haftası başlatmaya hazırlanan Mimar Arhan Kayar, Adsız Doğan Ekmekçi ve Haldun Demirhisar sorularımı yanıtladı.
Temeldeki canlılar
dDf Dream Design Factory ve Heavenly... Bir araya gelip Heavenly dDF’i kurdunuz. Masanın üstünde ilk olarak hangi proje var?
Arhan Kayar: dDf dünyadaki tüm trendlere hâkim öncü bir şirket. Heavenly Made de recycle mimaride öncü bir tasarım ofisi. Bu iki yapı birlikte, ekonomik ömrünü tamamlamış binaları zamanın ruhuna uygun bir işlevle yeniden kullanıma açacak. Bu ülke için çok büyük bir ekonomik değer yaratırken doğanın kaynaklarının daha az tüketilmesi noktasında değerli bir girişim.
Haldun Demirhisar: Türkiye’de çok fazla atıl bina var. Bunların ekonomiye geri kazandırılması sadece kaynakların korunması açısından değil tabiata verilen zararın minimize edilmesi açısından da çok önemli. Hatta çok daha önemli. Alaçatı The Stay Otel, bundan 30 yıl önce bir depoydu. Binayı koruyarak, Anadolu’da yıkılmış evlerden topladığımız eski tuğla eski ağaçlarla oteli yaptık. Topladığımız cam şişelerin dökümüyle yapılmış mozaikleri havuzun zemininde kullandık. Yeni temel kazmadık. Bundan 30 yıl sonra otelin 24 odasını götürüp başka bir yerde kullanabilirsiniz.
Yeni temel kazmamanın ekonomik karşılığı nedir?
Arhan Kayar: Çok büyük paralar ama bundan da önemlisi canlılara zarar vermemek. Temel için kazdığınız her bin metrekarelik alan, orada yaşayan 10 milyon canlının ölümüne neden oluyor. Betonarme binaların yapımı doğaya çok büyük zarar veriyor. Yeni bir otel, okul, ofis binası, rezidans yapılması gerekiyorsa önce şehirlerdeki atıl binalar kullanılsın istiyoruz. Anadolu’nun birçok yerinde varlıklı ailelerin mesela zamanında tütün deposu, yağ dolum tesisi olarak yaptıkları, şu anda kullanılmayan o kadar çok gayrimenkulleri var ki. İş yapmayan AVM’ler başta olmak üzere bu binalara yeni hikâyeler yazmak yeni hayatlar vermek istiyoruz. İstanbul’da çok önemli bir üniversitenin güzel sanatlar fakültesinin mimari projesini çizdik mesela. Fakülte, hangar şeklinde olacak. dDf olarak yıllardır büyük iletişim kampanyaları, Türkiye’nin tanıtımını yapıyoruz. Hikâye yazmak DNA’mızda var. Mimar olmamız da anlattığımız hikâyenin dinlenmesini kolaylaştırıyor.
Şapka çıkartılır!
Adsız Doğan Ekmekçi: Yaşamın içinde de pek çok projeyi dönüştürdük. dDf’in 2010 yılında taşındığı bina, Eski Şapka Fabrikası idi. Kurulduğumuzdan beri bir çok proje yaptık, kentsel sürdürülebilir mimari anlamında çok simge bir proje olan Eski Şapka Fabrikası’nın dönüşümü başlı başına bir hikâye. Burayı yaratıcı bir fabrikaya dönüştürdük, şu anda İstanbul’un önemli ikonik yapılarından biri. Hala insanların müze gibi gelip gezdiği, içinde vakit geçirmek istediği, nefes alan bir bina. Bu binanın yanındaki sokakta yer alan bir depoyu da Havenly dDf’in binası yaptık. Geri dönüşümle ilgili mimari ve tasarım projelerimizi burada yapıyoruz. Sürdürülebilir yaşam tarzına hep saygılı yaşadık. Bu kültürü yaygınlaştırmak için şimdi büyük bir proje başlatıyoruz.
Mobilyalar zehirli
Geri dönüştürdüğünüz malzemeyi nereden buluyorsunuz?
Haldun Demirhisar: Biz Heavenly dDF olarak Karadeniz’den, Anadolu’ya Gürcistan’a kadar ömrünü tamamlamış evleri topluyoruz. Bundan 100-150 yıl önce insanlar, bu evlerin yapıldığı ağaçları üç ay nehre yatırırlarmış. Sonra nehirden çekip karaya bırakırlarmış. Bir üç ay da üzerlerine güneş doğup, kar, yağmur yağarmış. Sonra bu ağaçları tekrar üç ay nehre bırakırlarmış. Bunu 6 yıl tekrarlayıp, evlerini öyle yaparlarmış. Şimdi ağaçlar, kimyasal süreçlerle 4-5 saatte işleniyor. Maalesef hepimizin kullandığı mobilyalar bu nedenle adeta zehir saçıyor.
İstanbul’dan Alaçatı’ya recycle festivali
Sürdürülebilir tasarım haftasından bahsedebilir misiniz?
Adsız Doğan Ekmekçi: dDf olarak yıllarca İstanbul Tasarım haftası gibi pek çok etkinliği yapan bir grubuz. 2020 yılında “dDf Dream Design Factory” olarak yeni bir girişim başlattık. Geri dönüşüm odaklı ve sürdürülebilir nitelikli projelere ağırlık vermeye karar verdik. Sadece geri dönüşümlü, sürdürülebilir mimari ve tasarım projelerine odaklandığımız Heavenly dDF’i kurduk.
Arhan Kayar: Aynı zamanda 2005 yılından bu yana İstanbul Design Week’te (IDW) sürekli olarak yeni trendler ve yeni tasarımlara odaklanmıştık. Bu yılın başından itibaren, IDW’yi geri dönüşüm ve sürdürülebilirlik odaklı konumlamaya karar verdik. Nisan ayında Yapı Kredi Bomontiada’da gerçekleştireceğimiz Recycle Art & Design Festival’i projenin başlangıcı olacak. Geri dönüşüm ve sürdürülebilirlik merkezli sanat ve tasarım projelerinin sergilenmesinin yanı sıra iki gün boyunca konferans, atölye ve geri dönüşüm projelerinin de düzenleneceği markalar bölümüne ve ayrıca panayıra yer vermeyi planlıyoruz. Etkinlik, temmuz ve ağustos arasında Alaçatı’ya da taşınıp orada iki ay boyunca devam edecek. Burada hem workshoplar hem de sanatçıların farklı işleri ve rezidanslar olacak. Sonbaharda tekrar yeni fikirlerle İstanbul’a dönüp festival kapanışını gerçekleştireceğiz.
Geri dönüşüm mimarisiyle yeniden kullanıma açılan eski şapka fabrikası.
Aşk Gemisi’nin barı Alaçatı’da
Ömrünü tamamlamış bu evleri ne yapıyorsunuz?
Haldun Demirhisar: Karadeniz Bölgesi’nin belli ağaçlarında uyuduğunuzda kalp atış hızı yavaşlar. Eğer tamir edilecek gibiyse ücretsiz onarıp sahibine teslim ediyoruz. Değil ise biz söküp ücreti karşılığında alıyoruz. Fırıncı ve hamamcılar bu ağaçları yakmak için alıyor. Çünkü normal bir ağaç bir saat yanıyorsa bunlar 5-6 saat yanıyor. Kurtardığımız evleri profesyonel ekiplerimiz söküp Alaçatı’daki atölyemize getiriyor. Bunları kimi zaman mobilya olarak tasarlıyor kimi zaman da projelerin zemininde, duvarında kullanıyoruz. Yanmaktan kurtulan bu ağaçlar kimi zaman bir sehpa, kütüphane olarak başka evlere giriyor. Bu ağaçların içlerinde hiç kimyasal yok. Ekmek bandırıp yiyebilirsiniz, o kadar doğal hallerindeler. Ağaçların ve evlerin reenkarnasyonuyla ilgileniyoruz bir anlamda.
Aşk Gemisi’nin güvertesinden aldığımız ağaçları Bebek Otel’in terasında kullandık mesela. Geminin barı ise Alaçatı’da. Eşyalara da binalar gibi yeni bir amaçla kullanımları için form veriyoruz.
Geri dönüşümle depodan otele dönüştürülen Alaçatı The Stay Otel.
