Amerika ile oluşturulan “Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği” adımlarının ikincisinin Irak ile atıldığını dış ticaretten sorumlu Devlet Bakanı Zafer Çağlayan’dan dinlemiştik. Üçüncü adım Suriye’ydi.
Türkiye-Irak-Suriye arasında oluşması için çalışılan “üçlü ittifak”ın somut olarak 2007 ve 2008 yıllarında yapılan toplantılarla gündeme gelmesiyle, enerji ve su sorunlarının çözümü başta olmak üzere, bölgede geniş bir pazar entegrasyonunun yaratılacağı umudu doğmuştu.
Çağlayan ile bu görüşmeyi yaptığımız 20 Ağustos’ta “üçlü ittifak”ın ana konusu su olarak belirlenmişti. Su sıkıntısını dile getiren Irak ile “sınırı aşan sular” meselesinin diğer tarafı Suriye’nin, Dicle ve Fırat üzerindeki santral projelerinden duyduğu kaygıları dile getirmesi üzerine taraflar, 3 Eylül’de Ankara’da düzenlenecek toplantıda bir araya geleceklerdi.
Gündem fena bulandı.
9 milyar dolarlık pazar
Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu dün hiç hesapta yokken, bir anda rotasını Bağdat ve Şam’a çevirdi. Irak’ın 19 Ağustos’ta Bağdat’ta düzenlenen Şii saldırısında 101 kişinin ölümü, 600 kişinin yaralanmasından Suriye’yi sorumlu tutması, ortaya çıkan siyasi krizi gündemin üst sıralarına yerleştirdi.
Irak ile geçtiğimiz yıla göre yüzde 58 düzeyinde artan dış ticaretin 7 milyar dolara ulaşmasının, Suriye ile de aynı dönemde yapılan dış ticaretin 2 milyar dolara yükselmesi, dış ilişkilerde beliren “dost-kardeş ülke” yaklaşımının meyvesi olduğu açıktı.
Suriye ile Irak 26 yıl aradan sonra 2006 yılında karşılıklı olarak büyükelçilikler açarak, diplomatik ilişkiler kurmuştu.
Irak geçtiğimiz aylarda Suriye ile kullanılmayan petrol boru hattının onarımını gündeme getirmiş, Mısır-Türkiye arasındaki “Arap Doğalgaz Boru Hattı” projesine dahil olabileceğinin sinyallerini vermişti.
19 Ağustos aşılabilecek mi?
Şimdi soru şu: Irak-Suriye ilişkilerini kesen “19 Ağustos saldırısı”, bölgesel planları altüst edecek mi? Davutoğlu’nun görüşmeleri bu sorunun yanıtını bulmamıza yardımcı olabilir. ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton ile Slovenya’da yaptığı telefon konuşmasından sonra gezisinin programını değiştirip, sırasıyla Irak, Suriye, KKTC, Mısır ve İsveç’i kapsayan bir yolculuğa çıkan Davutoğlu’nun 5 Eylül’de Ankara’ya döneceği açıklandı.
ABD’nin bir “yeni yıl sürprizi” yaparak, Irak’tan asker çekme operasyonunu 2010 Ağustos’tan öne alma olasılığı bölgedeki ekonomik girişimleri nasıl etkileyecek?
Şu durumda beklentiler Irak’ta 30 Ocak’ta yapılacak seçimlere odaklanmış görünüyor. Temmuzda Kuzey Irak’taki seçimler, KYB ve KDP dengesinin bozulmasıyla sonuçlanmıştı.
Benzer bir sürpriz Bağdat’ta da ortaya çıkabilir. Türkiye’nin Irak’taki Sünni ve Şii siyasileri yakınlaştırma girişimleri ocaktaki seçimlere bir ön hazırlık niteliği taşıyordu.
Evimizdeki yangın sönmüyor
Irak’tan gelen haberlere göre, Şii partilerin büyük kısmını çatısı altında toplayan “Irak Ulusal İttifakı”nın 2005 seçimlerinde mecliste çoğunluğu elde eden Şii koalisyonu’nun (Birleşik Irak İttifakı) alması uzak bir ihtimal değil.
Irak Başbakanı Nuri el Maliki’nin Dava Partisi’nin ittifakta yer almaması, Şiilerin yeni lider arayışında baş gösteren gerginliğin hangi noktaya taşınabileceği konusunu belirsiz hale getiriyor. Davutoğlu, böyle bir ortamda hem Suriye-Irak güven bunalımını hem de etnik ve dinsel çatışmanın sınır ötesi sorunlarını önünde bulacak. Evimizin içindeki yangın ise sönmüyor: Hakkâri’de 4 şehit!
