Merkezi Viyana’da bulunan Nabucco Gas Pipeline şirketinin İdari Direktörü Reinhard Mitschek, bu yılın başında İstanbul’da yaptığı bilgilendirme toplantısında, o sırada tam da içini dolduramadığım şu cümleyi sarf etmişti:
“Nabucco’nun yatırımları gerçekleşmezse, üretim ve boru hattı yatırımları İran ve Rusya’ya geçer.”
Nabucco’nun zamanla yarıştığını söylemek için, bundan 7 ay önceye gitmeye de gerek yok. Azerbaycan’ın Şahdeniz-2 sahasından çıkaracağı doğalgaz herkesin iştahını artırıyor. Rusya’nın tam da bugünlerde Azerbaycan’la yıllık 500 milyon metreküplük bir gaz anlaşması yapması güç gösterisi olarak algılanıyor.
Masanın şeref konuğu Türkiye bile henüz tabağının dolmasını bekliyor!
Azerbaycan gazını en kısa zamanda Batı’ya ulaştırmak üzere en somut adım, 14 Temmuz’da suyun öteki yanında, Sofya’da atıldı. 2007 yılında Yunanistan-Türkiye arasında devreye giren ITGI doğalgaz boru hattının, İtalya’ya uzanmasını hedefleyen ITGI doğalgaz projesine Bulgaristan da katıldı. AB, bu katılımı projeye 45 milyon euro fon sağlama girişiminde bulunarak alkışladı.
Aynı bedende can gibiler
Şurası bir gerçek ki, “AB Ekonomik Kalkınma Planı“ içinde hem Nabucco hem de ITGI (Interconnector Türkiye-Yunanistan-İtalya Doğalgaz Hattı) projesi yer alıyor. AB, yıllık 31 milyar metreküp kapasiteli Nabucco’ya 200 milyon euro, yıllık 8-10 milyar metreküp kapasiteli ITGI’a ise 100 milyon euro hibe yapmaya karar verdi.
Hazar kaynaklarını Batı’ya taşıyacak AB’nin bu iki projesinin arasında, kuvvet dengeleri açısından bazı farklılıklar da yok değil. Bunların başında da sanırım Nabucco’nun yalnızca bir AB değil, aynı zamanda bir ABD projesi olması gelebilir.
ITGI’ın 2012 yılının sonunda tamamlanarak faaliyete geçmesi beklenirken, Nabucco yatırımının en erken 2014 yılında tamamlanması öngörülüyor.
İşte tam da bu nedenle AB, Azeri gazını Rusya’ya kaptırmamak için Nabucco ile uzun vadeli planlar yaparken, ITGI’ı yakın hedefe oturtuyor.
ITGI, Türkiye tarafında Botaş’ın doğalgaz hatlarını kullanacak. Bunun için Botaş, 1.5 milyar euro’luk iyileştirme ve kapasite artırma yatırımı yapacak ve karşılığında enerji şirketleri Yunanistan-DEPA, İtalya-Edison ve Bulgaristan-BEH’den “satın alma“ garantisi alacak.
Son bir haftanın sırrı
Ankara’daki imza töreninden bir gün sonra, CNN-Türk ekranına çıkan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, enerji koridorlarında anlamakta zorluk çektiğimiz “son dakika“ görüşmelerine değiniyor ve “Son bir haftada ülkelerin taahhütleri, son 5 yılda yapılanlardan fazla“ diyerek bir arka plan bilgisi veriyordu.
Nabucco trafiğinin Ortadoğu bacağının da hareketlenmesi gözden kaçmadı. Geçen gün de Yıldız’la Ankara’da bir araya gelen Suriye Petrol Bakanı Süfyan el Allao, Mısır-Ürdün-Suriye’den geçip Türkiye’ye ulaşacak 2 bin kilometre uzunluğundaki “Arap Doğalgaz Hattı“nın Nabucco’yu destekleyeceğini söyledi.
Nabucco’da birinci adım olarak görülen hükümetlerarası anlaşmaya hukuki mevzuatın AB’ye uyumlu hale getirilmesi için çalışıldı. Nabucco’daki yasal sorumluluklar eşit olarak paylaşıldı. İkinci adım vergi ve geçiş ücretlerinin belirlenmesi olacak, gaz kontratlarıyla finale gelinecek.
Yıldız’ın artık kapattığı, yüzde 15 kapasite ve iç piyasa için indirimli fiyattan gaz tedarik etme meselesini unutmak da kolay olmuyor. Baksanıza, Gürcistan Petrol Bakanı Alexander Khetaguri bas bas bağırıyor:
Şahdeniz sahasından 1.6 milyar metreküp gazı kendi tüketimimiz için alacağız, bunun yüzde 5’ini bedava kullanacağız, yüzde 5’ine de tercihli fiyat belirleyeceğiz!