Kürt petrolü sahneye çıktı

Irak Bölgesel Yönetimi’nin başkenti Erbil’deyiz. Sahneye canlı bağlantı yapılıyor; ekranda Kurmala petrol ihraç tesisleri beliriyor. Irak Cumhurbaşkanı Celal Talabani ve Kuzey Irak Bölge Yönetimi Başkanı Mesud Barzani sahnede temsili boru hattının vanasını açarken, Kurmala’da gerçeği yaşanıyor.
Irak “Petrol Yasası, Federal Hükümet Meclisi’nden çıkmadan, Takwe ve Taq Taq sahalarındaki petrolün ihracatına olanak veren pragmatik çözümün bulunması görkemli bir tiyatrodan ibaret olabilir mi?
Soruyu Erbil Hükümeti’nin Bakanlar Kurulu Danışmanı Dr. Halid Salih, “Lütfen şüphe yerine, mutluluk paylaşın” sözleriyle yanıtlıyor.
1 Haziran itibariyle Irak’ın ulusal petrol boru hattı Kerkük-Ceyhan’dan ilk aşamada günde 100 bin varil, 4 yıl sonra da günde 1 milyon varil Kuzey Irak petrolü dünya piyasalarına pompalanacak.
Kuzey Irak Petrol Bakani Asti Hawrami, “1 yılda 2 milyar dolar; 4 yılda ise 20 milyar dolar petrol geliri hedefliyoruz” diyor. Yanı sıra Taq Taq ve Takwe sahalarında ortaklığı bulunan Genel Enerji, bölgede altyapı, eğitim ve sağlığa 1.1 milyar dolarlık yatırım vaat ediyor.

Zenginlik Irak halkının
Irak’ın devrik lideri Saddam’a karşı ayrı kamplarda sürdürülen, “Kürt davasının” iki komutanı dün yeni kimlikleri ve yeni bölgesel rolleriyle petrol vanasını açtılar. Türk firması Yenigün’ün inşa ettiği Kongre Sarayı tarihi bir güne tanıklık ediyor. Talabani ile Barzani’nin konuşmalarını dikkatle izleyenlerin başında petrol arama ruhsatı imzalayan 20’nin üzerindeki yabancı şirketin yöneticileri geliyordu.
Talabani herkesin içini rahatlatacak şu cümleleri söylüyordu:
“Kuzey Irak’ın petrol zenginliği Irak halkınındır. Bugüne kadar Kuzey Irak için ayrılıkçı olduğu yolunda yapılan dedikodular bugün kül olup uçmuştur.”

Barzani KYB’yi kutladı
Talabani’nin bu stratejik törende yer almasının karşılığı Barzani’den geldi. Kürdistan Demokrat Partisi kurucusu da olan Barzani, eski rakibine “Bugün 1 Haziran, Irak Cumhurbaşkanı Celal Talabani’nin kurucusu olduğu Kürdistan Yurtseverler Birliği’nin (KYB) kuruluşunun 35. yıldönümünü de kutluyoruz!” sözleriyle seslendi.
Talabani, Kuzey Irak’ın petrolüne ihraç olanağı veren çözümü örnek göstererek, “Bu anlaşma yasaldır” diyerek başladığı konuşmasını, “Petrol Yasası görüşülürken engellemeler oldu. Irak petrol rezervi diğer ülkelerden fazladır. Bu refah toprağın derinliklerinden çıkartılırsa, Allah kısmet ederse elimizden geleni ardımıza koymamamız lazım. Buradaki örnek Irak’ın her yerine yayılmalı” diyor.

Türkiye’nin 3 katı petrol
2003 yılında ilk kez Kuzey Irak’taki sahaları için 25 yıllık sözleşme imzalayan Çukurova Grubu ortaklığı Genel Enerji, Taq Taq’a, Takwe sahasını da ekledi. Yalnızca Taq Taq’tan günde 40 bin varil petrol üretiliyor. Bu miktarın kıymetini anlamak için Türkiye’nin günlük üretiminin 42 bin varil civarında olduğunu belirtmem yeterli olur.
Bir adım daha ileri gidelim; Türkiye’nin 260-270 milyon varil üretilebilir petrol rezervine karşılık, el kadar Taq Taq’ta tespit edilen üretilebilir petrol rezervi 750 milyon 1 milyar varil civarında.

Petrolü önce Sepil buldu
2000’li yılların başında Erbil’de inşaat sektörüne giren Mehmet Sepil, Çukurova’nın patronu Mehmet Emin Karamehmet’i buluyor ve aynı yıllarda Ankara’ya gelerek Türk işadamlarını Kuzey Irak’ta yatırıma davet eden Irak Cumhurbaşkanı Celal Talabani’nin ikramı olan Taq Taq sahası projesine ikna ediyor.
Bu ikramın karşılığında Karamehmet’in yüzde 70, Sepil’in yüzde 30 ortaklığında Genel Enerji kuruluyor. Genel Enerji son 6 yılda petrol arama sahalarına 350 milyon dolar yatırım yaptı.
Karamehmet petrolden ne kazanacak? Irak petrol gelirini nasıl paylaşılacak?
İhracattan sağlanan gelir Irak Federal Hükümeti’ne aktarılacak. Maliye Bakanlığı bu gelirin yüzde 83 ’ünü Irak’ta tutacak, yüzde 17’sini Erbil Federe Hükümeti’ne gönderecek.
Yüzde 70’i Karamehmet’e, yüzde 30’u da Mehmet Sepil’e ait olan Genel Enerji, Takwe sahasında yüzde 25 hissesine, Taq Taq sahasında ise yüzde 44 hissesine düşen payı alacak.
Genel enerji, 6 sahada arama izni olan şirketlerde yüzde 20 - 44 arasında hissedar. Ortak olduğu şirketler şunlar: Addax (Kanada), DNO (Norveç), Petoil (Türkiye), KEPCO (Bölgesel Kürt Yönetimi), Heratege (Kanada).

Genel Enerji rafineri kuruyor
2006 yılında yüzde 55 Genel Enerji, yüzde 45 Addax ortaklığı ile kurulan Taq Taq Opetating Company Ltd. (TTOPCO), 8 Ağustos 2007 tarihli Bölgesel Petrol Kanunu’na göre arama ruhsatlarını genişletti. Genel Enerji, 2009 Mart ayında Kuzey Irak’ta yeni açılan petrol arama sahalarında ortaklık hisseleri aldı.
Hisselerinin yüzde 100’üne sahip olduğu Taq Taq Petroleum Refinery (TTPRC) şirketini kuran Genel Energy, yine Irak Bölgesel Yönetimi ile 26 Şubat 2008 tarihinde rafineri kurmak üzerine de bir sözleşme imzaladı. Buna göre, TTPRC günlük işletme kapasitesi 60 bin varillik, 750-800 milyon dolar yatırımla bir rafineri kurma izni de aldı. Bu rafineri Irak’a petrol ürünü satacak.