Doğalgaz ithal yetkisini elinde bulunduran Botaş, bu imtiyazı, yasal statüsü tartışmalı bir biçimde de olsa, Rus doğalgaz devi Gazexport ve Gama ortaklığının oluşturduğu Turusgaz şirketiyle paylaşmıştı. Turusgazdan alınan doğalgazın maliyetinin yüksek olması nedeniyle, yıllık 8 milyar metreküplük sözleşmeyi, 500 milyon metreküpe indiren Botaş, şubat sonunda açacağı ihalelere (3 Kasım 2004 ve 20 Ocak 2005 tarihlerindekiler ertelendi), yeni ithalatçı şirketlere yol verecek. Botaşın (Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ) doğalgaz kontrat devir ihalesinde geri sayım başladı, devler rakip "alanlarını" belirliyor. Botaş yönetiminden kontrat devirleriyle ilgili brifing alan 35 şirketten 18i, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumundan (EPDK) ihaleye girmek için dosya aldı. Botaşın yıllık 32 milyar metreküp doğalgaz kontratı bulunuyor. Bu yıl ithal edilen 23 milyar metreküp doğalgazın 16 milyar metreküpü, Rusyayla yapılan 3 ayrı hattan sağlanıyor. Bunlardan biri Mavi Akım, diğeri Batı, bir diğeri de Turusgaz koridoruydu.Diğer 3 kontrat ise; İran, Nijerya ve Cezayirden gelen doğalgaz sözleşmelerini oluşturuyor. Nijerya ile Cezayirden Marmara Ereğlisine gemilerle sıvılaştırılmış doğalgaz geliyor. Haliyle en büyük kontratlar, Rus şirketi Gazpromla imzalananlar. O nedenle Gazpromun kiminle masaya oturacağı önem taşıyor. 16 milyar metreküp doğalgaz, Gazpromdan alınacak ve Botaşın ihalelerini kazanan firmalara bölümler halinde devredilecek. Bu durumda ortaya, "Botaş kontrat ihalesini alan şirket ile Gazpromun sözleşmeyi yenilemesi bir uzlaşı gerektirecek mi?" sorusu da çıkıyor. Gazprom, Mavi Akımda yolsuzluk iddiaları nedeniyle yıpranan Turusgaz ortaklığını, Ali Şenle birlikte kurduğu Bosphorus Gaz Corporation ile temize çıkarıyor!Gazpromun tek kartı Ali Şen değil. Örneğin Mavi Akımda İtalyan Eni firması. Gazprom, kontrat devir ihalelerinde yabancı devlerle alternatif konsorsiyumlar oluşturabilir. 6 hat ihaleye çıkıyor Bosphorus Gazın kontrat ihalelerinde en büyük rakiplerinden biri, Ereğli Demir Çelik Fabrikaları (Erdemir) olacak gibi. En büyük tüketicilerden olan Erdemirin doğalgaz ithalatına girmesi, devletin Botaş eliyle kaçırdığı bir kamusal kaynağı, bir başka eliyle geri alması gibi de yorumlanabilir.Kontratların değerleri, miktarların yanı sıra sözleşme süreleriyle de ölçülüyor. Örneğin, Rusyanın Batı koridoru kontratının bitiş tarihi 2012, Mavi Akımın 2022 yılında doluyor. Bu nedenle en gözde koridor, Rusyadan, Karadenizin altından Samsuna inen ve oradan Ankaraya ulaşan, Mavi Akım...Bu koridoru değerli kılan bir diğer özellik de, uluslararası taşıma yolu oluşturması. Rusya tarafı, Mavi Akımdan gelen doğalgazı, Akdeniz geçişli olarak İsraile ulaştırma projesi üzerinde duruyor.Rusya, Ceyhanda LNG doğalgaz sıvılaştırma tesisi kurmak istiyor. Oldukça maliyetli bir işlem. Yapılan hesaplamalara göre, sıvılaştırma tesisi 1 milyar dolara, Ceyhana kadar oluşacak boru hattı da 700-800 milyon dolara çıkıyor. Ceyhanda kurulacak depoloma tesisinden, Kıbrıs ve diğer Akdeniz ülkelerine gemilerle sevkiyat da yapılabilir. İsraile uzanması öngörülen boru hattı, Ortadoğuda barış iklimine endeksli bir seçenek. İsrail, doğalgaz ihtiyacını Mısır, Suriye ve Irak bağlantısı olmadan Rusyadan yalnızca bu yolla sağlayabilir. Bölgede barış tesis edildiğinde, bu hat ne kadar ekonomik olur? Botaştan Erdemire Gaz şirketleri yasaya göre, dağıtım ve ithalat fonksiyonlarından birini seçmek durumunda. Dağıtım ihaleleri 2001 yılından beri sürüyor. Bu ihalelerin ilklerinden AGDAŞı (Adapazarı Gaz Dağıtım Şirketi) AEG - Alke konsorsiyumu almıştı. Konsorsiyum geçen yıl AGDAŞ işletme sözleşmesini, Zeynel ve Abidin Erdem kardeşlerin Genpasına devretti.Bosphorus Gazın büyük hedeflerle girdiği Türkiyedeki doğalgaz pazarında ilk yenilgisi, Bursa doğalgaz şehir dağıtım ihalesini Çalık Grubuna kaptırması oldu. Çalık, Ruslardan daha fazla para ödeyerek (120 milyon dolar) ihaleyi almıştı. Geriye iki büyük dağıtım şebekesi kalıyor. Bunlardan biri İstanbul (İGDAŞ), ikincisi ise Ankara (EGO). Şen ve Gazprom ortaklığı, bu iki şehirde iddialı olacak, İzmiri de yedeklemeyi ihmal etmeyecek. Tabii kontrat devir ihalelerini alamazsa, dağıtıma talip olabilecek.Dışişleri Bakanı Abdullah Gülün İsrail ziyareti ve Arap dünyasında Filistin sorununda "arabulucu" olarak ilan edilen Başbakan Tayyip Erdoğanın girişimleri, Mavi Akımın İsrail bacağını sağlama alacak bir proje gibi de duruyor. syilmaz@milliyet.com.tr İGDAŞ ve EGO gözde