Taraftar token’lar spor kulüpleri için yeni bir gelir kapısı olabilir mi?

Pandeminin en fazla etkilediği alanlardan biri de spor etkinlikleri. Geçtiğimiz 1,5 yıl boyunca futboldan amatör branşlara kadar birçok kategoride müsabakaların ertelenmesi ya da seyircisiz oynanması ile süreçte ciddi ekonomik yara alan spor kulüplerini bu durum yeni arayışlara itti.

Bu bağlamda son zamanlarda giderek popüler hala gelen blok zincir tabanlı fan/taraftar token’ler birçok spor kulübünün ilgisini çekiyor. Tabii ki taraftarı olduğunuz takımın maçında tribünden tezahürat yapmanın yerini hiçbir şey tutamaz. Ancak taraftar token’lar takımınıza olan aidiyeti hissetme ve hissettirme adına spor dünyası için güzel bir alternatif olacağa benziyor.

Peki yakın zamanda Türkiye’den Fenerbahçe Spor Kulübü’nün de Paribu işbirliği ile adım attığı taraftar token’lığı paydaşlara tam olarak ne sağlıyor? Bu işin geleceği nedir? Spor kulüpleri için ek bir gelir kapısı olabilir mi? Gelin bu soruların yanıtlarına bakalım.

Fan ya da taraftar token nedir?

Fan token ya da taraftar token’lar en basit ifade ile spor kulüpleri ile taraftarları arasındaki etkileşimi güçlendirmek, taraftarlara avantajlar sağlamak, bazı konularda söz hakkı vermek üzere piyasaya sunulan token çeşididir. Taraftar token çıkarmak için kulüplerin kurumsal yapılarında herhangi bir değişiklik yapmasına gerek yoktur.

Futbolda token ateşini Barcelona yaktı

Bu trend son dönemlerde spor kulüpleri arasında giderek büyüyor. İtalya'da şu anda Milan, Roma, Juventus gibi kulüplerin fan token’ları var. Haziran 2020’de token piyasasına giren İspanyol FC Barcelona’nın tüm token’ları 2 saat içerisinde satıldı ve kulüp 1,2 milyon Euro gelir elde etti. Barcelona’nın token pazarında yaptığı sükse diğer diğer kulüpleri de etkiledi ve aynı strateji ile birçok kulüp token’larını piyasaya sürmeye başladı. Bugün 20 civarında futbol takımı fan token sunuyor.

Kulüpler 2020’de 30 milyon dolar gelir elde etti

Spor ve eğlence sektörünün kripto parası Chiliz ($CHZ) tarafından hayata geçirilen, Socios.com dünyanın her yerinden spor kulüpleriyle gerçekleştirdiği anlaşmalarla pek çok kulüp için utility token (belirli bir ürün ya da hizmete erişmek için kullanılan token” üretiyor. Taraftarlar sahip oldukları token’ları Socios uygulaması üzerindeki cüzdanlara çekilerek, kulüp anketlerinde oy kullanma gibi kulüp ile bazı kararlarda söz sahibi olabiliyorlar. Socios.com’un verilerine göre, taraftar token’larından spor kulüpleri 2020'de 30 milyon dolar kazandı. 1 yılda 450 binden fazla kişi tarafından indirilen Socios.com’da 2020’de  14 milyon taraftar token’ı satıldı. Futbol takımları, taraftar token tekliflerinde hala ana itici güç olsa da trend diğer branşlara da yayılıyor. Socios.com kısa süre önce NBA, NHL ve MLB takımlarını da sisteme alma planlarını açıkladı.

Fenerbahçe 15 milyon TL’lik token’ı saatler içerisinde sattı

Türkiye’den de Fenerbahçe Spor Kulübü kripto para borsası Paribu ile işbirliği yaparak kendi token’ını kısa süre önce piyasaya sürdü. Fenerbahçe Token 9-12 Ağustos tarihleri arasında ön satışa çıktı. Kulüp saatler içerisinde tüm token’ları sattı ve 15 milyon TL’lik bir gelir elde etti. Fenerbahçe token diğer token’lar gibi kulübün taraftarlarına bazı ayrıcalıklar sağlıyor. Token sahipleri, yapılacak taraftar oylamalarına, düzenlenecek özel etkinliklere, takım ve sporcularla düzenlenecek buluşmalara katılabilecek. Fenerbahçe Token, Fenerbahçe ile ilgili özel adımlarda söz sahibi olma imkânı sağlayacak. Bununla birlikte Galatasaray ve Trabzonspor’un fan token’larının Paribu’da işlem gördüğünü belirtelim.

Paribu CEO’su Yasin Oral, Fenerbahçe ile yaptıkları iş birliği üzerinden taraftar token’ların spor kulüplerine yapacağı katkıyı şöyle değerlendiriyor: “Blokzincir teknolojisi her alanı olduğu gibi spor dünyasını da doğrudan etkiliyor. Tüm dünya dijitalleşmenin olanaklarından yararlanırken spor dünyasının bunun dışında kalması olası değil. Önemli olan buna ne kadar doğru adımlarla ve hangi hızla entegre olduğunuz. Taraftar token’ların sağladığı olanaklar kulüplerle taraftarlar arasındaki etkileşimi artırıyor. Taraftarlar kulüplerinin bazı karar alma süreçlerine daha doğrudan etki edebiliyor. Ayrıcalıklardan yararlanıyor. Öte yandan hem taraftara hem kulübe dönük bir katkı sağlama olanağı ortaya çıkıyor. Paribu olarak bu konuda somut adım atmak isteyen kulüplerle görüşüyoruz. Burada önceliğimiz günlük başarılar değil sürdürülebilir bir token ekonomisi yaratmak. Bu konuda iş birliklerimiz ve çalışmalarımız sürecek.”

Token’lar FB ve GS rekabeti için yeni bir kulvar olur mu?

Dünyada token piyasasının en çok kazananı Paris Saint Germain. Fransız ekibini Barcelona izliyor. Listenin üçüncü sırasında ise Mancherster City var. Türkiye’den Galatasaray listede dördüncü, Trabzonspor ise dokuzuncu sırada. Token pazarına Fenerbahçe’nin de dahil olması Galatasaray ile Fenerbahçe arasındaki ezeli rekabetin kripto para pazarına taşınıp taşınmayacağını akıllara getiriyor. Taraftarın token’lara ilk günden müthiş ilgisi ve Başkan Ali Koç’un bu konuda çizdiği vizyon ile Fenerbahçe’nin token piyasasının yakın zamanda en çok kazananlar arasında yer alacağını ön görmek yanlış olmaz. Bu alandaki rekabetin ekonomik açıdan dar boğazda olan kulüplerin menfaatine olacağını da söyleyebiliriz. 

Taraftarlığın dönüşümü ve spor kulüpleri için yeni gelir kapısı 

Chiliz ve Socios.com Türkiye Direktörü Altuğ Öztürk fan token’ların spor kulüpleri için yeni gelir kapısı olabileceğini şöyle ifade ediyor: “Socios.com ve Chiliz olarak “fan token’ları” spor ekosistemine dahil etmekten, bu konuda öncü olmaktan son derece gururluyuz. Premier Lig’den NBA’e, Formula1’den UFC’ye kadar farklı spor branşlarından 40’tan fazla global iş ortağımız bulunmakta. Her geçen gün bu sayı artmakta. Amacımız, dünyanın her yerindeki taraftarları destekledikleri ve sempati duydukları takımların bazı kararlarında söz sahibi yaparak kulüp üzerindeki etki oranlarını arttırmak ve para ile satın alamayacakları deneyimler kazanma fırsatı sunmak. Yani pasif taraftarı aktif taraftara dönüştürmek için çalışıyoruz. Karşılıklı bir kazan kazan senaryosu oluşuyor. Bunu yaparken de spor kulüplerine sürdürülebilir ve uzun vade bir gelir kalemi yaratıyoruz. Henüz yolun başında olmamıza rağmen spor kulüpleri için 200 milyon dolara yakın bir gelir havuzu yarattık. Fan token’lar ilerleyen dönemlerde spor kulüpleri için çok daha önemli bir gelir kalemine dönüşmekle birlikte, aynı zamanda taraftarlığın da farklı bir yöne doğru gelişimine şahit olacağımızı düşünüyorum.”

NFT sanattan sonra spor endüstrisinin kalbini de fethedebilir mi?

Sanat eserlerini ve koleksiyon ürünlerini tescil edilebilir ve satılabilir varlıklar haline getiren dijital sertifikalar olan NFT’ler geçtiğimiz aylarda çok fazla gündemde kalmış ve sanat dünyasını derinden etkilemişti. NTF şimdi ise spor dünyasını fethetmeye hazırlanıyor.

NBA’de şu sıralar yüz binlerce dolara dijital olarak imzalanmış maç özetleri satılıyor, Nike, CryptoKicks adını verdiği ayakkabıları orijinalliğini doğrulamak için dijital sertifikalı olarak satmayı planlıyor. NBA Top Shots , Ekim 2020'deki lansmanından bu yana 300 milyon doların üzerinde satışa ulaştı. Platform rekor rakamlara Lebron James ürünleri satarak adından çok söz ettirdi. NFT'ler için futbol dünyasının en büyük ticaret platformu olan Sorare, sattığı koleksiyonlarla ayda 6,5 milyon dolar kazanıyor.

Tüm bu gelişmeler, spor endüstrisinin tokenizasyonunun gelecekte daha da büyüyeceğini ve taraftarların ve takımların birbirleriyle yeni dijital yollarla etkileşime girmesini sağlayacağını işaret ediyor.