EPFL Araştırmasına göre; “Türkiye Twitter gündeminde yer alan trendlerin yarısı sahte”

Dünyanın önde gelen araştırma üniversitelerinden Ecole Polytechnique Federale de Lausanne (EPFL) tarafından gerçekleştirilen ve Twitter Trends’in Türkiye’deki manipülatif kullanımına odaklanan araştırma, ülkemizdeki trendlerin neredeyse yarısının sahte olduğunu ortaya koyuyor

Sosyal medya modern dünyada hayatımızın en önemli parçalarından biri. Toplumsal hayattaki etkileşim biçimini değiştiren sosyal ağlar insanları daha önce hayal edilemeyen bir şekilde birbirine bağladı. İlk zamanlarında sosyal medya ağlarımız muhtemelen küçük bir arkadaş çevresinden oluşurken, çoğumuz artık okuduklarımızı, yaptıklarımızı ve hatta düşündüklerimizi paylaşarak etkileyebileceğimiz çok daha büyük toplulukların parçasıyız. Twitter bu bağlamda en başında beri popülerliğini koruyor diyebiliriz. Twitter’da etkileşim kurmanın anahtarlarından biri “Top Trends(TT)” dediğimiz Twitter’da en çok konuşulan konu başlıkları. Twitter, TT’leri belirlemek için kullandığı algoritmanın işlevini şöyle ifade ediyor: “Bir süredir veya günlük olarak popüler olanlar yerine, o anda popüler olan konu başlıklarını belirleyerek Twitter'da ilginizi en çok çekebilecek, ortaya çıkan en yeni tartışma konu başlıklarını keşfetmenizi sağlıyoruz”. Twitter’daki trendleri takip etmek iyi hoş da, bu mecranın manipülasyon çok açık olması işleri karıştırıyor. Özellikle son yıllarda özellikle bot hesapların daha da yaygınlaşması ile Twitter üzerinde yaratılan sahte trendler özelinde çok fazla tartışma var.

Sahte trendler medyayı, politikacıları, araştırmacılara yapay gündemi gerçekmiş gibi sunmaya yarıyorlar, hem de bunu çok kolayca yapabiliyorlar. Veya sahte trend bir kişi veya kurumun lehineyse sanki gerçekten de o kişi veya kurumun arkasında kitleler varmış gibi algı oyunu yaratmak için kolay bir yöntem sunuyorlar. Bazı sahte trendler "Bakın Twitter'da herkes bunu konuşuyor" diye referans olarak gösterilip ana akım medyaya veya diğer sosyal medya platformlarına taşınıp gerçek gündem haline getiriliyor.

Twitter’da trendler üzerinden dönen manipülasyon konusunda yapılan araştırmalar arasında en günceli Ecole Polytechnique Federale de Lausanne (EPFL) tarafından gerçekleştirildi. Araştırma,Twitter Trends’in Türkiye’deki manipülatif kullanımına dair çok ciddi bir takım sonuçlar içeriyor. Dünyanın en iyi araştırma üniversitelerinden EPFL tarafından gerçekleştirilen bu araştırma ülkemizdeki trendlerin neredeyse yarısının sahte olduğunu ortaya koyuyor.

Saldırganlar bot hesaplar kullanarak sıfırdan trend oluşturuyorlar

EPFL araştırması, Twitter'ın trendleri belirlemeye yarayan algoritmasında bir güvenlik açığı buldu. Güvenlik açığı en basit ifade ile Twitter’ın TT algoritmasının silinen tweetleri hesaba katmaması. Konu ile ilgili ulaştığım ve görüşlerini aldığım EPFL araştırma uzmanlarından Tuğrulcan Elmas, bu açığı nasıl bulduklarını şöyle anlatıyor: “Bu güvenlik açığını tweet ve trend verisini analiz ederek bulduk. Trend algoritması belirli bir zaman diliminde hakkında en çok tweet atılan anahtar kelimeleri bulup aralarından seçip trend listesine koyuyor, fakat bu tweetler atıldıktan sonra silindi mi ona bakmıyor. O yüzden listeye yeni girmiş bir trende tıkladığınızda o trendle alakalı hiç tweet atılmadığını görebiliyorsunuz bazen, çünkü bütün alakalı tweetler silinmiş. Saldırganlar bot hesaplar kullanarak sıfırdan trend oluşturuyorlar, botlardan attıkları tweetleri hemen sildikleri için botların yakalanması zorlaşıyor ve trendi botların başlattığı anlaşılmıyor. En önemlisi, bu botların bazıları bot değil, senin benim gibi insanlar ama hesapları çalınmış. Ama çalan kişi bu hesapları sadece trend manipülasyonu için kullanıyor, onu yaparken de tweet at sil metodu kullandığı için hesabı çalınan kişi ya durumun farkında olmuyor ya da oluyor ama çaresiz, hesabını kullanmaya devam ediyor. Saldırganlar bir nevi parazit gibi. Twitter bu tip hesapları kolay kolay kapatmıyor.”

EPFL’den aldığım bilgilere göre; araştırmada 108 bin bot tespit edilmiş. 2019'da aktif olan bot sayısı ise 33 bin. Bu botlar 6 küme oluşturuyor, aynı kümedeki botlar aynı trendleri oluşturmakta kullanılıyor. 6 kümenin 2'si 2019'un başında manipülasyonu bırakıp inaktif kalmış. (Twitter kapatmamış ama telefon verifikasyonu istemiş olabilir, ne oldu belli değil) Geri kalan 4 küme ise 2019 sonunda hala manipülasyona devam ediyordu ve 2020 Temmuz'da hala engellenmemişlerdi.  

Sahte trendler Türkiye'deki top trendlerin %47'sini kaplamış

Tuğrulcan Elmas, çalışmayı yaptıklarında ellerinde 2013-2019'da atılan tüm tweetlerin 1%'i olduğunu ifade ediyor ve şöyle devam ediyor: “Bu zaman aralığında trend manipülasyonu hep vardı, fakat 2015 Haziran'dan itibaren saldırganlar tweet at sil ile (ve tweetlerde de aynı şablonu kullanarak) sistematik olarak manipülasyon yapmaya başlamışlar. Şu an hala aynı tekniği kullanıyorlar. 2015-2019'da bu yolla trendlere girmiş 19 bin anahtar kelime var. Trendlerin bu kadar büyük ölçekte ve bu kadar büyük bir zaman skalasında manipüle edildiği literatürde yok şu anda, görülmemiş bir olay. Sahte trendler Türkiye'deki top trendlerin %47'sini kaplamış.”

Trend manipülasyonunun nasıl ve hangi ölçekte yapıldığı ilk kez analiz edildi

Araştırmada “çalıntı hesaplardan tweet atıp silmeyle trend oluşturulan” başka bir ülkeye rastlamadıklarını ifade eden Elmas, şunu da ekliyor: “Başka ülkelerde de tek tük sahte trendler raporlanıyor ama trend manipülasyonunun nasıl ve hangi ölçekte yapıldığını, hangi hesapların kullanıldığını ilk biz analiz edip yazmış olduk. Bu alanda geçen aya kadar tektik ama şimdi listeye Hindistan eklendi, onda da insiyatifi EPFL'de postdoc olarak çalışan bir arkadaşım başlattı. Bu  analiz sadece tüm tweetlerin 1%'iyle yapıldı, çünkü bu veri internette ücretsiz olarak mevcut. Daha fazlası için Twitter'a para ödemek gerekiyor. Daha fazla tweete sahip olanlar çok daha fazla sahte trend yakalayabilir yani.”

Tamamen botlar tarafından başlatılan #SuriyelilerDefolsun kampanyası tüm gazetelere haber oldu

EPFL’ye göre araştırmada tepsit edilen sahte trendlerin 1/3'ü kadarı spam diyebileceğimiz reklamlar. Phishing (oltalama) sitelerinin reklamları var, bu siteler Twitter üyelerinin şifrelerini "takipçi vereceğiz" vaadiyle çalıp onları bot hesaplar listesine katıyor. Epey bir kumar reklamı, hakaretler, küfürler, evlilik teklifleri. Politik sloganlar ve dezenformasyon kampanyaları. En ilginci #SuriyelilerDefolsun, tamamen botlar tarafından başlatılmasına rağmen tüm gazetelere çıkmış, sonrasında diğer sosyal medya platformlarında (ekşi sözlük, kızlar soruyor vs.) "bu twitterda gündem" diye tartışılmaya başlamış, hatta botların başlattığı gözardı edilerek akademik makalelere konu olmuş. Çiftlikbank reklamları var, hatta çiftlik bank soruşturulmaya başladığında "ÇiftlikBanka Güveniyoruz" diye trend açtırmışlar.

Tuğrulcan Elmas, “Trendleri kimin açtırdığını bilemiyoruz, o yüzden kimin lehine olduğuna bakarak sınıflandırıyoruz. Bu sınıflandırmanın yanıltıcı olduğu bir duruma rastladığımız da oldu, #DünyaMarkasıEkremİmamoğlu diye hashtag açılmış, botlar tweet atıp sildikten sonra gelen ilk yorumlarda İmamoğlu'yla dalga geçiyorlar. Hashtag sanki İmamoğlu'nu övmek için değil de "bakın İmamoğlu için böyle hashtag açmışlar" diye dalga geçmek için açılmış gibi görünüyor” diyor.

Twitter, bu meseleyi göz ardı ediyor

EPFL ekibi, bu araştırmayı tamamladıktan sonra öncelikle hackerone.com (hackerların güvenlik açıklarını şirketlere bildirdiği platform) aracılığıyla Twitter'ın güvenlik birimine başvurup ilgili analizi göndermiş. Önce "Bu geçerli bir güvenlik sıkıntısı olabilir, bakacağız,” cevabını almışlar. Bir ay sonra ise EPFL’ye teşekkür edip "Bunun spam filtreleriyle alakalı bir sorunu olduğunu düşünüyoruz ama şu anki spam filtrelerimizden memnunuz değişiklik yapmayı düşünmüyoruz" diye bir cevap göndermişler. Twitter’ın, Haziran 2020'de Twitter 7340 "troll" hesabı banladığını duyurarak paylaştığı verilerdeki bazı hesapların kendi raporlarında trend botlarına çok benzediğini (bazıları doğrulanmış) gören EPFL ekibi, bu konuda bu Twitter’da tip koordine hesapların kullanıldığı bilgi operasyonlarını raporlamakla görevli olan Yoel Roth'a mail atmış. Ancak Roth EPFL’ye sadece teşekkür etmiş ve bu konuda harekete geçmemiş. Tuğrulcan Elmas, bu konuda şunları söylüyor: “Bu kadar büyük ve sistematik bir manipülasyonun Twitter tarafından bunca senedir gözardı edilmesi de enteresan bir olay. Milyar dolarlık sitenin anasayfada trendler bölümünde küfür yayınlıyor olması normal değil. Türkler sahte trendlerin farkında ama dünya kamuoyu değil, çünkü kimse bunu daha önce çalışıp raporlamamış. Biz ilk çalışıp bunu duyurarak Twitter'ı bu konuda bir şeyler yapıp manipülasyonu önlemeye teşvik etmeye çalışıyoruz.”