Borç yiğidin kamçısı ama...

“Borç yiğidin kamçısıdır” sözünü hepimiz biliriz. Diğer yandan, “Ayağını yorganına göre uzat” da deniliyor. Amacımız sözcüklerin etimolojik değerlendirmesini yapmak değil. Ama bu iki sözü birlikte değerlendirirsek, bir şeylere sahip olmak için biraz sıkıntı çekilmesi gerektiği, bu yapılırken de ölçülü olunması gerektiği anlaşılıyor.

Özellikle 80’li yıllardan sonra tüketim alışkanlıklarındaki hızlı değişmenin ve kredi kartının hayatımızın ayrılmaz parçası olmasının etkisiyle hemen herkes borçla içli-dışlı hale geldi. Bu borçların bir kısmı çeşitli nedenlerle ödenemiyor. Borçlar ödenmediğinde doğal olarak alacaklılar harekete geçiyor ve zorla tahsil için hukuk yollarına başvuruyorlar.

Bu noktada, borçlunun mallarının haczedilerek paraya çevrilmesi ve borcun kapatılması sağlanıyor. Haczin temel amacı, borcun ödenmesini sağlamak. Böyle olunca da borçlunun bütün malları haczedilemiyor. Bu yazımızda, haczedilemeyen eşyalardan bazılarına değineceğiz.

Mutfak eşyaları

Gerek İcra ve İflas Kanunu (İİK) gerekse Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’da (AATUHK); “vazgeçilmesi kabil olmayan mutfak takımı ve pek lüzumlu ev eşyasının” haczedilemeyeceği hükme bağlanmış durumda. Burada sorun, bunların kapsamının belirlenmesinde. Söz konusu eşyaların neler olduğunu belirleyen en temel etken, içinde bulunulan koşullar. Buna göre; doğalgaz tesisatı olan bir evde doğalgazla çalışan ocak haczedilemez. Ancak aynı zamanda ankastre fırın da varsa bunlardan fırının haczi mümkündür.

Uzun yıllar önce yiyecekler tel dolaplarda, kilerde, kimi yörelerde de kar kuyularında saklanırdı. Ama günümüzde her evde buzdolabı var. Dolayısıyla bugün için buzdolabı vazgeçilemeyecek mutfak takımları arasında yer aldığından haczedilemez. Ancak, tost makinesi, ekmek yapma makinesi, mutfak robotu gibi eşyalar bu kapsamda olmadığından haczedilebilir.

Kişisel eşyalar

Haczedilemeyecek olan eşyalardan birisi de borçlunun kişisel ve mesleki kullanımı için gerekli elbiseleri. Yani, borçlu bir kimsenin bütün giysilerinin haczedilmesi söz konusu değil. Kaldı ki, haczedilse bile bir kimsenin giyim eşyalarının paraya çevrilmesi oldukça zordur. Giyim eşyası gurubuna giren; kürk, kayak kıyafetleri, dalış kıyafetleri ve benzeri eşyaların haczedilmesi mümkün.

Ancak, bu eşyalar kişinin mesleğini yapması için gerekli olan eşyalar kapsamındaysa haczedilemiyor. Bu bağlamda kayak hocasının kayak kıyafeti ve kayak takımları haczedilemez. Yine, profesyonel dalgıcın dalış kıyafetlerinin haczedilmesi mümkün değil.

Haczedilemeyecek kişisel eşya kapsamında değerlendirilebilecek bir diğer eşya da kol saatidir. Burada dikkat edilmesi gereken husus, zamanı gösteren bir adet kol saatinin haczedilemeyeceğidir. Kişinin birden fazla saati varsa veya aşırı değerli bir saati varsa bunların haczi mümkün.

Borçlunun kendisine ve ailesine gerekli olan yatak takımları da haczedilemiyor. Bu konuda da net bir kapsam belirlemesi yapılmamış durumda. Ancak, uygulamada normal standartlarda olan yatak takımlarının haczi yoluna gidilmediğini belirtelim.

Meslek eşyaları

Borçlu çiftçi ise kendisinin ve ailesinin geçimleri için zaruri olan arazi ve çift hayvanları ile taşıtları ve diğer teferruat ve tarım aletleri haczedilemiyor. Diğer mesleklerde, borçlunun sanat ve mesleği için gerekli olan alet ve edevatı ve kitaplarının haczedilmesi söz konusu değil. Arabacı, kayıkçı, hamal gibi küçük taşıt sahiplerinin geçimlerini sağlayan taşıtlar da haczedilemiyor.

Kısa mesaj terörü

Cep telefonları günlük yaşamımızın ayrılmaz bir parçası haline gelmiş durumda. Bu cihazların öyle özellikleri var ki tümünü öğrenen kadar üst modelleri çıkıyor. Bize sağladıkları tonla kolaylığın yanında canımızı sıkan özellikleri de var. Bunlardan birisi de kısa mesajlar. Akla hayale gelmedik firmalardan reklam amaçlı mesajlar geliyor. Mesajın devamında ise “İstemiyorsanız (...) yazıp (...)’ya gönderin” yazıyor. Hesapta, böyle yazarak size seçenek sunuyorlar. Da... niye bunlarla uğraşıyoruz...

Binlerce mesaj için işi gücü bırakıp neden mesaj atalım? Bunun daha kestirme yolu olmalı diye düşünüyorsunuz. Cihazın engelleme seçeneğini devreye sokup olayı kestirmeden çözelim diye düşünüyorsunuz. Heyhat, maalesef engellenmiyor.

O zaman operatörü arayıp sorunu çözmeye çabalıyorsunuz. Ama kanlı canlı bir kişiye ulaşıp meramınızı anlatmanın imkânı yok. Anlayacağınız, çözüldü denilen sorun mesaj gönderenin kimliğinin belli olması farkıyla halen sürüyor.

***

Temel İstanbul’a gitmek üzere trene binmiş. Tren kalkınca biletini kontrol eden görevli, yanlış bindiğini, trenin Ankara’ya gittiğini söylemiş. Temel kendinden emin bir şekilde sormuş: “Maçinist yanlış istikamete cittiğini piliy mi?”

GÜNÜN SÖZÜ

“Hayatınızın nasıl başlayıp nerede sona erdiği değil; ikisi arasına neler sığdırabildiğiniz önemlidir.
(Amin Maalouf)