DASK’a göz atalım...
Bu acı öyle derin bir acı ki, yıllarca dinmeyecek. 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş Depremi maalesef 1999 Gölcük Depremi’ni unutturacak şiddette ve ağırlıkta. Henüz hem bireysel, hem de ülke geneli bakımından sonuçları üzerinde tahminler içeren bir çalışmadan bilgimiz yok.
Hayatta kalanlar maddi ve psikolojik desteğe ihtiyaç duyacaklar. Depremin verdiği acı, deprem sonrası hayatta kalma ve depremin olumsuz sonuçlarıyla birlikte hayatlarını devam ettirebilme kavgasına ve mücadelesine dönüşecek.
İşte tam bu aşamada zorunlu deprem sigortası, bilinen adıyla DASK (Doğal Afet Sigortaları Kurumu) devreye girecek ve ödeyeceği tazminatla deprem mağdurlarına bir nebze destek olacak.
Deprem bölgelerinin tamamına AFAD ve koordinasyonundaki arama kurtarma ekipleri ulaştığına göre, aslında hangi binaların enkaza dönüştüğü de kolayca tespit edilebilir.
Bunu şunun için söylüyorum; bir bina yıkıldığı, enkaza çevrildiği herkesçe malum ise, sigortacılıkta tazminat ödeme yönteminin ilk aşaması olan eksper yoluyla hasar tespiti çalışmasına da gerek olmayacaktır. Herkesin malumu olan bir vakıanın ispatı için hak sahibi sigortalıdan delil gösterilmesini istemek, HMK’nın 187 hükmüne de aykırılık içerir.
En hızlı şekilde başvuru
DASK’ı olanlar ilk fırsatta Alo DASK 125’i arayarak, e-Devlet’ten ya da SMS’le sigorta tazminatı ödenmesi için başvuruda bulunmalılar. DASK’a başvuracak olan kişi, sigortalının kendisi veya vekalet verdiği yetkili temsilcisidir. DASK’ta sigortalı, o taşınmaz veya bağımsız bölümün tapuda maliki görünen kişidir. İntifa hakkı söz konusu ise, DASK yaptıracak olan kişi, intifa hakkı sahibidir.
Bazen kiralık konutlarda, sözleşme gereği DASK’ı kiracı yaptırmakta ve sigorta primini de kiracı ödemektedir. DASK’ı kiracı yaptırmış ve primlerini kiracı ödemiş olsa bile, başvuruyu konutun maliki yapmalıdır. DASK tazminatı da konut malikine ödenir.
Elbette kiracıların ihtiyari konut ve deprem sigortası yaptırmış olmaları halinde, sigorta teminatı kapsamına giren zararları, örneğin mobilya, beyaz eşya, giysilerin tazminatı sigorta şirketi tarafından karşılanacaktır. DASK yaptıran kişi depremde vefat etmişse, onun yerine mirasçıları DASK’tan tazminat talep edebilirler. Bunun için bir mirasçılık belgesi sunmaları gerekir.
Kolonu kesilen binalarda DASK
Yasal olarak, taşıyıcı sistemi olumsuz yönde etkileyecek şekilde tadil edildiği veya zayıflatıldığı tespit edilen binalar için DASK sigortası yapılmıyor. Bu tespitin yapıldığı binaların listesi DASK tarafından ilgili idareye gönderiliyor.
Oysa bizim sık sık işittiğimiz, alt katı mağaza olan bazı binalarda kolon kesme olayları olmakta. Binanın taşıyıcı kolonları kesilmişse DASK yapılmıyor. Yapılmışsa bile DASK bunu tespit ederse, tazminat ödemiyor.
Alt kattaki marketi veya mağazayı işletenin kolon kesmesi sonucu bina yıkılmış, oturulamaz hale gelmişse, konut sahibinin bir kusuru bulunmamakta. Bu durumda kanaatimce DASK kolon kesiminde kusuru olmayan konut sahibine tazminat ödemeli ancak kolonu kesen kişi veya kişilere ödediği tazminatı rücu edebilir.
DASK’ı yenilemek için sigortacı veya banka uyarmadı mı?
Bazı koşullarla, DASK’larını yenilemeyenler için yine de tazminat talep etme hakkı doğabilir.
Zorunlu deprem sigortası poliçesini düzenleyen sigorta şirketi, sözleşme bitiminden önce e-posta, SMS veya çağrı merkezi kanalıyla sözleşmenin sona ereceğini ve yeni sigorta yaptırma zorunluluğunu sözleşme sahiplerine bildirir. Sigorta şirketinin DASK yenileme bildirimi yapmadığı DASK’lılar, DASK yenileme bildirimi yapmayan sigorta şirketinden tazminat isteyebilirler. Çünkü sigorta şirketi mevzuatta yer alan bir bildirim yükümlülüğünü yerine getirmemiştir.
Sigorta şirketi, DASK yaptıran kişinin bildirdiği iletişim kanallarından bildirimde bulunur. Sigortalı bunları değiştirmiş veya hiç kontrol etmiyorsa, bildirim ulaşmamasından sigorta şirketi sorumlu olmayacaktır.
Hasar gören konut banka kredisi ile alınmışsa ve banka DASK yenileme bildiriminde bulunmamışsa, o da kusurlu kabul edilir. Ancak ve de ne var ki, DASK sigortalısı konut sahibinin de DASK’ın süresinin ne zaman biteceğini takip etme ve yenileme konusunda üzerine düşeni yapmakta kendisine düşen özen yükümlülüğünü yerine getirmelidir. Aksi takdirde DASK sigortalısı da ortak kusurlu sayılır ve DASK tazminatının tamamını sigorta şirketinden veya bankadan isteyemez.
PEKİ DASK YAPTIRMAYAN NE OLACAK?
Hangi binaların zorunlu deprem sigortası yaptırması gerektiği DASK tarafından tespit edilir. Bu tespitte diğer kaynakların yanında, İçişleri Bakanlığı tarafından tutulan ulusal adres veri tabanı ve mahalli idarelerce tutulan emlak vergisi ve kent bilgi sistemi kayıtları da dikkate alınır.
Bu büyük depremde kırsal kesimdeki bir çok ev de yıkıldı. Fakat köy nüfusuna kayıtlı ve köyde sürekli oturanlarca köy yerleşik alanları ve civarında ve mezralarda yapılan binalar zorunlu deprem sigortasına tabi olmadıklarından, onlar kapsam dışıdır.
Köydeki evin durumu
Maalesef köylümüzün tek oda evi olsa ve o da depremle yıkılsa dahi, sosyal yardım dışında DASK ile ilgili bir tazminat ödenmesi olası değil. Zorunlu olmasına rağmen DASK yaptırmamış ve sigorta primi ödememiş olanların maalesef DASK’tan talep edebilecekleri bir tazminat bulunmamaktadır.
DASK yaptırmış olanlar da hemen poliçelerine bakıp şuna dikkat etmeliler; 6 Şubat 2023 tarihi en geç poliçe bitim tarihine denk gelmeli. Bazı binalar depremle yıkılmamış olabilir. Ancak onarılamayacak kadar hasarlı oldukları tespit edilirse, tespit tarihi poliçenin geçerlilik tarihinden sonra olsa bile, teminat kapsamında tazminat ödenmesi gerekir. Çünkü önemli olan hasarın tespit tarihi değil, hasarın oluştuğu tarihtir. Mağdurlarımıza tavsiyem, buna dair delilleri şimdiden toplamaları, delillerin kaybolmasına mahal vermemeleri.
