Sermayesiz şirket olmaz. Hele hele sermaye şirketleri dediğimiz anonim ve limited şirketler sermaye koyma taahhüdü olmadan kurulamazlar.
Neden? Limited şirket kurmak için 10 bin TL olan en az sermaye iki, anonim şirket kurmak için en az 50 bin TL olan en az sermaye 10 asgari ücretten az bir paraya denk geliyor. Sermaye, şirket alacaklıları için bir güvence olarak kabul ediliyordu. Ama artık bu asgari sermayeler şirketin asgari ücretlilerin birer aylık maaşlarını bile karşılayamaz hale geldi. Bu sebeple de sermayenin şirket alacaklılarına güven vermesi fonksiyonu artık işlemez hale geldi. AB’deki sermayesiz şirketler mevzuusu da bambaşka.
Ticaret şirketlerine nelerin sermaye olarak konulabileceğini Türk Ticaret Kanunu 127’nci maddesi sıralıyor. Bunların arasında ilk sırada para, alacak, kıymetli evrak ve sermaye şirketlerine ait paylar yer alıyor.
Bir unsurun bir şirkete sermaye olarak getirilmesinde ana ilke ise “devrolunabilen ve nakden değerlendirilebilen değer” olmasıdır. Yani Türk Ticaret Kanunu’na göre, eğer bir unusun parasal değeri varsa, değeri para ile ölçülebiliyorsa, şirkete sermaye olarak getirilebilir. Ayrıca, başkasına devredilebilir olma özelliği ve niteliği de olmalı. Kişiye sıkı sıkıya bağlı kişisel hakların parasal değeri olmaz, onursal değeri olur, toplumsal itibarı olur.
Ya da bir olimpiyat madalyasının metal olarak değeri başkadır, onursal değeri başkadır. Başkasına da devredilemez. Başkasına devredilse bile, devredilen sadece madalyanın metal olarak kendisidir, olimpiyat şampiyonluğu onuru devredilemez. Dolayısıyla “olimpiyat madalyası”ndan sermaye olmaz.
Peki Bitcoin, ethereum, dogecoin gibi kripto paralar sermaye olarak konulabilir mi?
Türk Ticaret Kanunu veya diğer mevzuatta açıkça bir kural veya yasal sınırlama yok. Ama daha kendisinin bile yasal olarak düzenlenmediği, hukuki niteliğinin ne olduğu tartışmalı olan ama değeri bir zamanlar 60 bin doların üzerine çıkan, örneğin bir Bitcoin neden sermaye olabilir ,neden olmaz, tartışılması gereken bir soru!
Henüz bir örneğini görmedim ve yaşamadım. Benim kurduğum şirketlerde de şirket kurucularından böyle bir talep gelmedi. Gelseydi onlara şöyle cevap verirdim: Evet, Bitcoin ya da diğer kripto varlıkların para ile ölçülebilen değerleri, parasal değerleri var. Başkalarına da devredilebiliyor. Görünüşe göre, bir anonim veya limited şirkete sermaye olarak konulmasında hukuki bir sakınca ve engel yok.
Ama bana göre fiili bir engel var. Çünkü bu tür kripto varlıkların henüz hukuki niteliği dahi belli değil, Merkez Bankası onları “kripto varlık” olarak niteliyor ama bir çok mal veya hizmet alımında ödeme aracı olarak kullanılıyor. Yani para gibi kullanılıyor.
Fakat esas sorun, şirketlere konulan ayni veya parasal sermayenin aksine bu kripto paraların hiçbir zaman güvence niteliğinin olmaması. Manipülasyona ve spekülasyona o kadar açıklar ki, şirketin kuruluşunda 100 bin dolar değerinde sermaye olarak konulan Bitcoin’in değeri birden bire 50 bin dolara düşebilir. Hatta bu düşüş daha şirket tescil edilmeden bile olabilir.
Buyurun o zaman, sermaye olarak koyduğunuz Bitcoin’deki ani düşüş sebebiyle şirketin sermayesinin yarısı daha kuruluşta kayboldu.
Kanaatimce, şimdilik sermaye piyasası mevzuatında düzenlenmesi düşünülen Bitcoin gibi kripto varlıklarla ilgili yasal düzenleme gelmeden, bunların sermaye olarak konulmaması. Tabii ki, Bitcoin dışında konulan sermayenin, örneğin bir fabrikanın değeri asgari sermayeyi aşıyorsa, durumun ne olacağı da akla gelebilir! Bu durumda ise kişisel yorumum değişecektir: Yasal sermaye unsurlarının değeri aşan Bitcoin sermayesi kabul edilebilir. Sermaye olarak konulan bu Bitcoin’i derhal TL’ye çevirme sorumluluğu da yönetim kurulunda olacaktır.
