Bir sermaye şirketinde azınlık, sermaye oranında ve veya oy sayısında azınlıktır. Aslında yüzde 50’nin altındaki her oran azınlıktır.
Ama Türk Ticaret Kanunu azınlık olarak bazen sermayenin oyların en az %10’una, çoğunlukla da sermayenin en az yüzde10’una sahip hissedarları kabul ediyor ve onlara özel bazı haklar veriyor. Bu oranların altında olanlar özel azınlık haklarını kullanamıyor. Bu tür azınlık haklarını, halka açık anonim şirketler ile borsa şirketlerinde en az yüzde 5 oranında sermaye ve oylara sahip olan hissedarlar kullanabilir.
Şirketten dışlanmışlığa son
Azınlık hissedarların en büyük sıkıntısı, şirket yönetimine kendi oylarıyla asla girememeleri. TTK md 360, ana sözleşmeye yazılması koşuluyla, azınlık pay sahiplerine yönetim kuruluna aday önerme hakkı verilebilir, diyor. Genel kurul bu durumda azınlığın önerdiği adayı seçmek zorundadır. Tabii ki seçilmemesi için haklı bir sebep varsa, başka.
Bu yolla azınlık hissedarların adayı da çoğunluğun seçtiği adaylarla birlikte şirket yönetiminde söz hakkına sahip olacağından, şirket için barışa büyük katkı sağlanmış olur, huzursuzluklar daha kaynağında bertaraf edilir.
Dava etme hakkı
Hissedarlar şirkette ne olup bittiğini diğer olanakların yanında, bağımsız denetçinin yapacağı denetim ve yazacağı raporla öğrenir. Bu sebeple denetçinin kim olacağı çok önemli. Denetçiyi de genellikle denetleyeceği yönetim kurulunun çoğunluk oyuna sahip olduğu genel kurul seçer. Bir tür denetlenecek olan kendisini kimin denetleyeceğini belirlemiş olur. Bu durumda gereği gibi bir denetimi sağlamak için, sermayenin yüzde 10’unu oluşturan azınlık pay sahipleri genel kurul tarafından seçilmiş denetçinin şahsına ilişkin haklı bir sebebin gerektirmesi, özellikle de onun taraflı davrandığı yönünde bir kuşkunun varlığı hâlinde, mahkemeden başka bir denetçi atanmasını talep edebilirler (TTK md 399/4-b, 5).
Özel denetçi atanması
Her pay sahibi, pay sahipliği haklarının kullanılabilmesi için gerekli olduğu takdirde ve inceleme hakkı daha önce kullanılmışsa, belirli olayların özel bir denetimle açıklığa kavuşturulması için genel kuruldan özel denetçi atama kararı isteyebilir.
Genel kurulun özel denetim istemini reddetmesi hâlinde, sermayenin en az yüzde 10’unu oluşturan pay sahiplerinin, mahkemeden özel denetçi atanmasını isteme hakkı var (TTK md 439). Özel denetim isteyenlerin kanun veya esas sözleşmenin ihlal edildiğini ve bu suretle şirketi ve pay sahiplerini zarara uğrattıklarını ikna edici bir şekilde ortaya koymaları da gerekir. Özel denetim isteme hakkını, sermayenin yüzde kaçı olduğuna bakılmaksızın paylarının nominal, yani itibari değeri en az 1 milyon TL olanlar da kullanabilir.
Yarın: Hisse hakkı