Rusya’nın komşuları olarak Türkiye-İsrail dansı
İsrailli bir bakan, Cumhurbaşkanı Herzog’un ziyaretinden önce, Türkiye ile ilişkilerin düzelme hızına dair bir soruya “Kirpi sevişmesi gibi olacak” yanıtını vermişti. Çarşamba akşamı, Herzog, Beştepe’de Cumhurbaşkanı Erdoğan ile yemek yerken İsrail Savunma Bakanı hem ziyareti selamladı hem de ilişkileri yeniden kurma çabalarının dünya ve Ortadoğu istikrarını koruma ihtiyacından kaynaklandığını söyledi. Yani “kirpi sevişmesinden” çok daha hızlı gidecek işler.
Batı, Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sürecinde Moskova ile tüm köprüleri attı, Macron da Scholz da Putin’i mücadelenin karşı tarafı olarak arayan liderler konumuna geldi. Çin ve Hindistan Batı için alternatif olamadığı için, yaptırım kervanına katılmayan ve hem Putin hem de Zelenskiy ile iletişim kurabilen sadece Türkiye ve İsrail kaldı.
Türkiye ve İsrail, Putin’in kaşına gözüne hayran oldukları için değil, Suriye’de devam eden askeri operasyonları adına dikkatli bir politika izleme gereksinimi duydu. O gereksinimin farkında olan Washington da iki ülkenin yaptırım dışı kalmasına düne kadar ses çıkarmadı. İlginçtir dün Herzog’un Türkiye’ye uçtuğu saatlerde İsrail’deki bir ABD Büyükelçilik yetkilisi gazetecilere “Tüm müttefiklerimizden yaptırımlara katılmasını bekliyoruz” açıklamasını yaptı.
ABD ve Avrupa Birliği için Rusya ve Ukrayna ile konuşabilmek kadar, Rusya’nın enerji kartını elinden alabilmek de önemli. Burada da anahtar ülkeler yine Türkiye ve İsrail. İsrail gazını Batı pazarına ulaştırmanın en kolay yolu Türkiye üzerinden ilerlemek. ABD, İsrail-Yunanistan-Güney Kıbrıs’ın içinde olduğu EastMed Projesi’ni, inşa süreci minimum yedi yıl süreceği, Güney Kıbrıs’ın ekonomik münhasır alan diye belirlediği yerlerde çıkarmaya değer gaz yatakları henüz bulunamadığı ve Doğu Akdeniz’de gerilimlere neden olduğu için başlamadan bitiren adımı atmıştı. Türkiye-İsrail ilişkilerindeki iyileşme, sürece Yunanistan’ı da dâhil ederek başka bir noktaya hızla evrilebilir. Türkiye ile Yunanistan arasında zaten 2007’den beri bir doğal gaz boru hattı var. İsrail gazı Türkiye üzerinden Yunanistan-İtalya hattıyla Avrupa Birliği’ne ulaşabilir.
Burada çok dikkatli olunması gereken bir nokta var. ABD’li enerji şirketi Chevron’un CEO’su Michael Wirth, pazartesi günü CERAWeek Enerji Konferansı’ndaki konuşmasında, Avrupa’nın artan gaz maliyetlerinin EastMed boru hattına dair konuşmaları canlandığını söyledi. EastMed ekonomik değil siyasi bir projeydi. Hem Doğu Akdeniz’de Türkiye’yi kuşatacak hem de Rus gazına olan bağımlılığı azaltacaktı. Türkiye, Doğu Akdeniz’de kuşatmaya izin vermediği gibi, Rusya’yı sistem dışına çıkarmak daha da önemli hale geldi ABD ve AB için. Türkiye-İsrail ilişkilerindeki iyileşme hızı artık sadece iki taraf ülke için değil tüm Batı için önemli hale geldi.
İsrail, Yunanistan’a, Türkiye ile ilişkilerini geliştirirken, bunu Yunanistan’la olan iş birliğini bozmadan yapacağını söylemişti. Ancak bu Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden önceki pozisyondu. Türkiye ile ilişkilerini geliştiren bir İsrail, Yunanistan’ı kırarak değil oyuna katarak yoluna devam etmeyi tercih edebilir. Gaz maliyeti iyice yükselmiş durumda bulunan Batı, bu konuda Yunanistan’ın ayak diremesine izin vermeyecektir.
Bu global senaryonun yerine oturabilmesi için ön koşul Türkiye-İsrail ilişkilerindeki iyileşmeydi. Perşembe sabahı çok erken saatlerde Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın’a mesaj yazıp, görüşmelerin nasıl gittiğini sordum. İki dakika sonra “Dünkü görüşme çok iyiydi” cevabı ve İsrail Savunma Bakanı’nın daha bir kaç saat önce yayımlanan açıklamasının metin özeti geldi. İkinci sorum “Türkiye tezlerinden bir taviz verdi mi?” oldu. Cevap “Türkiye’nin Filistin, iki devletli çözüm, Kudüs ve Mescid-i Aksa konusundaki pozisyonu ve hassasiyetleri en üst düzeyde dile getirildi” diye geldi.
Erken saatte cevaba eklenen İsrail Savunma Bakanı’nın taze açıklaması bile Türkiye’nin dersini nasıl çalıştığına dair önemli bir gösterge aslında.
Gelelim Yunanistan’a. Abacus tarafından Alpha Tv için yapılan bir ankete katılan Yunanlıların yüzde 53’üne göre, Rusya-Ukrayna çatışması Türkiye’nin işine yarayacağı için Atina ile Ankara arasındaki ilişkileri olumsuz etkileyecek. Komşumuz, Türkiye’nin lehine olan şeylerin aynı anda Yunanistan’ın da lehine olabileceğini anlasa hayatımız çok daha kolay olacak.
Nefret yükü
Tüm insanlardan nefret etme halini mizantropi diye tanımlıyor bilim.
Tek bir kişiden nefret etme halinin adı yok ama nefret edileni değil nefret edene yük olduğu kabul görmüş bir fikir.
Ezeli rakipten farklı siyasi düşünceye kadar her türlü alanda nefret silahını çekenlerin aklında bulunsun.