Efsane gemi “Bandırma”

Bandırma Vapuru, artık sanal olarak da gezilebilecek. Ulusal bayramların en önemlilerinden birinin kutlandığı 19 Mayıs tarihini de içine alan Müzeler Haftası’nda “Bandırma” vapurunu keşfe çıkıyoruz

UNESCO ile resmî ilişkileri olan, BM Ekonomik ve Sosyal Konseyi’nin danışmanlığını yürüten sivil toplum örgütü Uluslararası Müzeler Konseyi (ICOM), 1977 yılında 18 Mayıs’ı Uluslararası Müze Günü ilan etmişti. Amacı da toplum gelişiminde müzelerin rolü konusunda halkın farkındalığını artırmaktı. O günden beri istikrarlı bir şekilde, uluslararası düzeyde gelişen ve ivme kazanan bir gün oldu 18 Mayıs. Daha sonra da 18 Mayıs’ta başlayıp 24 Mayıs’ta biten, “Müzeler Haftası” adı verilen küresel bir etkinliğe dönüştü. Her yıl değişik bir temanın işlendiği etkinlikler, iki yıldır çevrim içi yapılmak zorunda kalsa da,  duyulan ilgi müzeciliğin önemini ve insanların müzeleri gezmeyi ne kadar özlediğini gösteriyor. Son yıllarda müzelerimizin aldığı ödüller de gurur verici. Türkiye’de de yıllardır kutlanan ve çeşitli etkinliklerle halka ulaşılan Müzeler Haftası, hoş bir tesadüf olarak 19 Mayıs Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı’nın kutlandığı tarihi de içine alıyor. Tam da artık yavaş yavaş evlerden çıkmaya başlayabildiğimiz bugünlerde sanırım önümüzdeki zaman diliminde görülmesi gerekenler listeleri oluşturmak gerekli.

Birkaç kez el değiştirir

Gezecek çok yer, ziyaret edecek onlarca müze var. Bunlardan biri de Samsun’da bulunan Bandırma Vapuru Müzesi. Samsun’da sahilde dolaşırken, birdenbire Mustafa Kemal Paşa’nın silah arkadaşlarıyla 19 Mayıs’ta Samsun’a ayak basarak Millî Mücadele’yi başlatmasını hatırlatan Bandırma vapuru karşınıza çıkar. “Bandırma” vapuru, 1878 yılında İngiliz tersanelerinde üretilen demir gövdeli, buharlı pervaneli bir yük ve yolcu gemisidir. “Trocadero” adıyla hayatına başlayan gemi, daha sonra birkaç kez el ve isim değiştirir. Kymi ismini aldıktan sonra 1891’de Erdek seferi sırasında seyir hatası nedeniyle Erdek’te kayalıklara oturur. Gemiyi satın alan Kaptan Andreadis, kayalıklardan kurtarır ve İstanbul Haliç’te onartır. 1892’de yine satılarak “Panderma” adı verilen vapuru, bu sefer 1894’te Osmanlı İdarei Mahsusa alır ve “Bandırma” olarak değiştirilir. 1910 yılında “Bandırma” vapuru Osmanlı Seyri Sefain İdaresi’ne devredilir.

Birinci Dünya Savaşı’nda nakliye gemisi olarak hizmet veren bu ünlü vapur, 16 Mayıs 1919 Cuma öğleden sonra İstanbul Galata Rıhtımı’ndan Mustafa Kemal Paşa ve beraberindekilerle hareket eder ve 19 Mayıs 1919 Pazartesi sabahı saat 08.00’de onları Tütün İskelesi’nden Samsun’a ulaştırır. Böylece Kurtuluş Savaşı’nın efsane gemisi olur. 1925’te hizmet dışı bırakılan vapur, 1925’te Seyri Sefain İdaresi’nin kararıyla Haliç’teki gemi sökümcüsü İlhami Selçuk Söker’e satılır ve sökülür.

1999’da Samsun Valiliği kararıyla bulunduğu yerde 300 günde aslına uygun şekilde inşa edilir. 2003 yılında Valilik tarafından hizmete açılan Bandırma, 2005 yılında Samsun Büyükşehir Belediyesi’ne devredildiği tarihten bu yana müze olarak işletilmektedir. Bandırma Vapuru, artık sanal olarak da gezilebilecek. “Bandırma Vapuru Sanal Müze” Samsun Büyükşehir Belediyesi ve Sabahcı Vakfı iş birliği ile   hayata geçirildi.

Müzede neler var?

“Bandırma” vapuru ile birebir ölçülerde yapılan müze gemiyi gezebilirsiniz. Tefriş salonunda Mustafa Kemal ve arkadaşlarının bir toplantı anı canlandırılmış. Ceviz ağacından yapılmış masa ve sandalyelerin bulunduğu bu odada masanın üzerinde 1910 yılına ait bir Karadeniz haritası yer alıyor. Odadaki saat Tütün İskelesi’nden Samsun’a çıkılan saati, 08.00’i gösteriyor. Bazı başka eserlerin sergilendiği bir diğer bölüm de Kaptan Köşkü’dür. Geminin ön güvertesinde Atatürk’ün “Savarona”daki yatak odasına benzer bir yatak odası bulunuyor. Geminin ambar kısmı, Atatürk’ün hayatının ve İstanbul’dan Samsun’a ulaşana kadar geçen üç günün önemli anlarının anlatıldığı çok kıymetli belgelerle görselleştirilen bir sergi alanı olarak düzenlenmiş. Geminin bulunduğu yerde, 35 bin metrekarelik alana yayılan Millî Mücadele Parkı ve Açık Hava Müzesi’nde; Çanakkale Muharebeleri ve düşmanın İzmir’den denize dökülüşünü temsil eden Türkiye’nin en uzun seramik rölyeflerini görebilirsiniz. Aynı park ve müzede; bin 200’ü aşkın şehidin adı bulunan Samsunlu Şehitler Yazıtı ile Millî Mücadele’yi anlatan dokuz bronz rölyef ve yedi figürlü Millî Kurtuluş Anıtı da yer alıyor. 

Müze pandemi nedeniyle hafta içi 10.00 ile 16.00 saatlerinde ziyaret edilebiliyor. Grup ziyaretleri için randevu alınması gerekli.