Birçok insan uzun yaşamın genetik, yani aileden miras alınan özelliklere bağlı olduğunu zanneder. Bu doğru değildir.
İkizler üzerinde yapılan araştırmalar genetiğin uzun ömür üzerindeki etkisinin yüzde 25 civarında olduğunu gösteriyor.
Kimin ne kadar ömür beklentisi olduğunu tayin eden daha çok sosyo-ekonomik çevredir. İçinde yaşanan ortam, eğitim durumu, sosyal statü, ekonomik durum, yaşam alışkanlıkları ömrün ne kadar uzun olacağını tayinde büyük rol oynar.
Ömür uzamakta ama ek yıllar eşit insanlar arasında eşit dağıtılmamaktadır.
Araştırmalar gösteriyor ki gelir, eğitim, sosyal statü yükseldikçe, içinde yaşanan ülke ve semt iyileştikçe ömür uzuyor.
Bir kişi toplumda ne kadar üst bir pozisyona tırmanırsa uzun yaşama şansı o kadar yükselir.
‘81 yaş’ beklentisi
İngiltere’de devlet memurları arasında yapılan araştırmalara göre en tepede olanlar (örneğin müsteşar) en üstün bir derece altında olanlardan daha uzun yaşıyor. Aynı şekilde ikici pozisyonda olanlar da üçüncülerden daha uzun yaşıyor.
Gelir düzeyi yüksek olanların ömrü olmayanlardan uzun oluyor.
Londra’da zenginlerin oturduğu Hampstead’de erkeklerde ömür beklentisi seksen bir yıldır. Hampstead’e bisikletler yirmi beş dakika uzaklıkta, daha alt düzey bir semt olan St Pancreas’ta, erkeklerin ömür beklentisi yetmiş yıldır.
İskoçya’nın Glasgow kentinde en zengin ve en fakir semtler arasında yaşam beklentisi arasında 12 yıl fark var.
Bazı ülkelerde insanlar diğer ülkelerden daha uzun yaşıyor. Aynı ülkenin bazı bölgelerinde insanlar uzun yaşarken diğerlerinin ömrü daha kısa.
Örneğin, Türkiye’de Batı’da yaşayanlar Doğu’da yaşayanlardan, Akdeniz Bölgesi’nde yaşayanlar Karadeniz Bölgesi’nde yaşayanlardan daha uzun ömürlüdür. Karadeniz’de yaşayanlar ise Orta Anadolu’da yaşayanlardan.
Okumanın faydası
Ülkemizde de aynı şehrin içinde değişik semtlerde ömür değişiktir, İstanbul’un Nişantaşı semtinde yaşayanların ömrü, Samandıra’da yaşayanlardan uzundur.
Daha çok okuyan da daha uzun yaşıyor.
Bu konuya okumayan kız çocukları ve onları okutmayan ebeveynleri ilgilendirebilecek bir bulgu ile başlamak istiyorum: Şili’de yapılan bir araştırmaya göre, yirmi yaşına gelmiş ve on üç yıl veya üstü eğitim görmüş kadınların ömür beklentisi yetmiş iki yıldır. Bir ile sekiz yıl eğitim görmüş kadınların beklentisi ise altmış.
İsveç’te daha ilginç bir bulgu var. Orada yapılan bir araştırma doktora tezine sahip olanların master yapmış olanlardan, master derecesine sahip olanların ise salt üniversite mezunlarından uzun yaşadığını ortaya çıkardı. Aynı durum ömür kısalta kısalta ilkokul mezunlarına kadar iniyor.
Rusya’da araştırmalar üniversite mezunlarının ilkokul mezunlarından daha uzun yaşadığı, ömür makasının eğitim makasına paralel olarak açıldığını gösteriyor.
Dokuz Avrupa ülkesinde yapılan bir araştırma, işçi olmayanların hayatlarının bilek gücü ile yaşayanlardan daha uzun olduğunu gösterdi.
Yarın: Neden sonsuza kadar yaşayamıyoruz