Malcolm Gladwell Outliers* adlı kitabında “Bazı insanlar neden daha başarılı olur?” sorusunun cevabını inceliyor.
Olağanüstü başarılı insanların bu başarıyı neye borçlu oldukları son zamanlarda Batı’da, özellikle ABD’de, birçok araştırmaya konu oldu. Outliers bu çalışmaların herkes tarafından kolayca anlaşılabilecek bir özeti.
Bir cümleyle özetlemek gerekirse: Olağanüstü başarı, olağanüstü mesainin ürünüdür.
Başka unsurların da rolü var. Ama en önemli unsur terdir: Diğerlerinden çok daha erken yaşta başlayıp çok daha fazla çalışmadan ve bu çalışmayı uzun süre devam ettirmeden başarıya uğraşmış insan yoktur.
Bu Mozart için de geçerlidir, Beatles’lar ve Bill Gates için de.
Ama beni bu gün başka bir soru ilgilendiriyor: Bazı insanlar neden olağanüstü başarısız oluyor?
Başarısız oldukları halde neden en üst mevkilere ulaşırlar?
Neden oralardan sökülüp atılamazlar?
Neden toplumlar başarısız insanların ağır bedelini ödemeye katlanırlar?
Deniz Baykal’dan bahsettiğimi anlamışınızdır.
Aslında onun siyasi ve ideolojik ikizi olan Devlet Bahçeli negatif enerjinin o rakipsiz piri de bu sınıfa giriyor ama basitlik adına onu şimdilik bir kenara bırakalım.
Baykal’ın başarısız olduğu tartışmasızdır. Hatta, başarısızlık konusunda rekor sahibi olacak kadar başarısızdır.
O demokrasi tarihinin hiç seçim kazanmadan mevkiini en uzun koruyan ana muhalefet partisi lideridir. Başvurursa Guinness Rekorlar Kitabı’nda yeri hazır.
Baykal hiç seçim kazanmadığı gibi, hiç kazanmayacak. Ve genel izlenim şudur ki kazanmak da istemiyor çünkü kazara başbakan olursa... Panik!.. Ne yapacağına dair en ufak bir fikri yok.
Baykal Formula 1 yarışçısı olsaydı her yarışta arabasını devirecekti. Paraşütçü olsaydı hiçbir atlamasında paraşütü açılmayacaktı. Kaptan olsaydı hiç sefere çıkmayacaktı. Borazan olsaydı ricat borusundan başka bir melodi ezberleyemeyecekti.
Onun kadar olağanüstü başarısız olmakta olağanüstü başarılı olan kimse yok.
Buna rağmen 1973’ten beri (kısa aralar dışında) Meclis’te ve 1992’den beri CHP Genel Başkanı. 1999’da ikinci seçim denemesinde (birincide yüzde 10 ile direkten dönmüştü) partiyi Meclis dışında bıraktı.
Bu süfli saltanat ne kadar sürecek?
CHP milletvekilleri en ufak utanma duygusu duymadan onu daha ne kadar alkışlamaya devam edecek ve cumhuriyetin en önemli projelerinden birine köstek olmasına izin verecek?
İnsanlar daha kaç yıl sandığa gidip ona oy verecek?
Olağanüstü başarıyı olmayı anlamak mümkün. Olağanüstü başarısızlık nasıl yakalanıyor?
Gerçek muamma bu.
——
* Kitap, Çizginin Dışındakiler alt başlığıyla Türkçeye çevrildi ve beş baskı yaptı.