Demek ki neymiş? Serbest piyasa ekonomisi serbest piyasacılar serbestçe para yaptığı müddetçe serbestmiş. Kâr zarara dönünce, serbest piyasa “Kurtar bizi devlet baba” çığlıkları arasında sona eriyormuş.
Sona eriyor da yerine ne geçiyor? İşte o bir muamma.
Hatırlayacaksınız, ABN Amro diye bir Hollanda bankası vardı. Paranın bol, faizin ucuz olduğu günlerde Belçika bankası Fortis tarafından satın alındı. Aslında Fortis’in ABN Amro’yu alacak durumu yoktu. Ama para bol, borçlanmak ucuzdu. Herkes bir şeyler alıyordu. Neden Fortis almasındı?
Geçen hafta sonunda Hollanda hükümeti dara düşen Fortis’in Hollanda kolunu, yani eski ABN Amro’yu satın aldı. Muhtemelen ABN Amro ölümden geri dönecek. Terminatör 2 olur da ABN Amro 2 neden olmasın?
Fortis’in geriye kalan kısmını Belçika hükümeti Fransız BNP Paribas’ya sattı.
Kırkı dolduğunda, Fortis’in mezar taşına, herhalde, “Ava giden avlanır” diye yazarlar.
Avrupa’nın en parlak kalkınma siciline sahip olan İrlanda, Türkiyevâri bankalardaki bütün tasarruflara devlet güvencesi verdi. Yani, tasarrufları devletleştirdi. Avrupa Birliği’nde araç üreticileri “yeşil” araç geliştirmek için 40 milyar euro yardım istiyorlar.
Dilenme çanağı
Kapitalizmin Mekke’si New York’ta bankalar 700 milyar dolarlık devlet yardımı için kuyruğa girdi. Hani serbest rekabet her şeyi dengeye getirirdi çocuklar?
Dünyanın birçok devletinden daha büyük bir ekonomiye sahip olan ve dünyadaki birçok yöneticiden daha iri yarı olan aktör Arnold Schwarzenegger tarafından yönetilen Kaliforniya da dilenme çanağını dolaptan çıkardı.
Schwarzenegger’in yargıçlara, polislere ve itfaiyecilere ödeyebilmek için 7 milyar dolar “acil yardım”a ihtiyacı varmış.
Detroit’teki araba imalatçıları da yardım istiyor. ABD’de tam kapasite tam çalışan tek tesis Amerikan banknot matbaası olmalı bu günlerde. Avrupa’nın en büyük mortgage şirketlerinden Hypo, Alman hazinesi devreye girmese büyük bir olasılıkla sizlere ömür olacaktı. Ayakta kalmak için en az 70 milyar euro’cuğa ihtiyacı var.
Bu yazı basılıp sizin tarafınızdan okununcaya kadar kim bilir başka neler olacak... Dünyanın en zengin işadamı olan yatırımcı Warren Buffet “Sular çekilince denize kimlerin mayosuz girmiş olduğunu anlayacağız” demişti. Sular çekildi. Hey! Çıplaklar kampındaymışız.
Devletçilik çalışmıyor. Bunu hem Sovyetler Birliği, hem Çin, hem biz acı tecrübeyle yaşadık. Şimdi serbest piyasa ekonomisinin de o kadar mükemmel olmadığını görüyoruz.
Çare? Çare Buda’nın aydınlandığında keşfettiği gibi, galiba, orta yolda. Ama bu günlerde orta yol o kadar ince ki bulmak çok zor.