Enerjisa, Ere ve Gama şirketlerinin sağladığı finansmanla Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nin İnşaat Mühendisliği Bölümü’nde su mühendisliği dalında bir mükemmeliyet merkezi kurdu.
Amaç enerji projelerinin çevreye uyumlu bir şekilde geliştirilmesi için stratejiler üretmek.
Öğrendiğime göre takdim aşamasında, yani bitmiş ve sunuma hazır, dokuz proje var. Altı proje üzerinde ise çalışmalar sürüyor. Çalışmalar yüksek lisans araştırması düzeyinde yapılıyor.
Tamamlanan çalışmalardan biri Türkiye’nin tartışmasız en tartışmalı baraj projesi olan Ilısu/Hasankeyf.
Ortaya çıkan bulguları anlatmadan bu girişimi destekleyen üç şirkete şapkamı çıkarmak isterim. Çünkü yansız ve bilimsel olarak akademik ortamda yapılan çalışmalar siyasi ve ticari etkilerden uzak oldukları için enerji projelerine çok ihtiyaç duyulan bir ışık tutacaklar.
İnşaat iki defa durdu
Herkesin bildiği gibi Ilısu’da bir Türk konsorsiyumu tarafından yapılmakta olan Ilısu Barajı Hasankeyf’i sular altında bırakacağı için uluslararası bir kavga meydanı haline geldi. İnşaat iki defa durdu.
Şahnaz Tiğrek yönetiminde Emrah Yalçın tarafından yapılan çalışma Ilısu’da bir yerine beş barajın yapılmasının daha iyi bir seçim olduğunu ortaya çıkardı.
Eğer bu yol seçilirse:
(1) Sular altında kalan alan %27 azalacak.
(2) Hasankeyf ve sayısız tarihi kalıntı sular altında kalmaktan kurtulacak.
(3) Mevcut projede öngörülenden daha çok enerji üretilecek.
(4) İnşaat maliyeti azalacak.
(5) İnşaat daha kısa zamanda sonuçlanacak.
Çalışmayı değerlendiren bir enerji uzmanı, “Bu tez ile önerilen çözüm, hem projenin kredi açmazını çözüyor, hem çevre ve tarih uyumlu, hem bölgeye sosyal barış getiriyor, hem de önemli zaman ve maliyet tasarrufu sağlıyor” dedi.
Alternatif öneri
Öğrendiğime göre tezdeki bulguların özeti 4-5 Temmuz tarihlerinde Gazi Üniversitesi’nde gerçekleşecek olan Nükleer ve Yenilenebilir Enerji Kaynakları adlı konferansa sunulacak.
Gene öğrendiğime göre tez, Ilısu inşaat konsorsiyumu lideri Nurol’un da ilgisini çekti.
Konuyu yakından izleyen bir kaynak “Ilısu konusundaki tez takdimi ile Nurol A.Ş. ilgileniyor zira söz konusu tez ile önerilen çözüm, onlara büyük bir açılım getiriyor. Bunu değerlendirmek isteyebilirler” dedi.
ODTÜ’nün alternatif önerisi herhalde (belki de dudaklarında bir tebessüm) Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü’nün de dikkatini çekecek. Çünkü kuruluşun arşivinde de böyle beş barajlı bir proje var. Ama, hazırladığı alternatifler arasında en iyisi olmasına rağmen, DSİ’nin bu projesi bilinmeyen nedenlerle hiç gün yüzü görmedi.